Bộ LĐTB&XH có dự thảo Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Bộ LĐTB&XH đề xuất sửa đổi nhiều nội dung về tiền lương đóng BHXH, chế độ thai sản, hưu trí và nhiều chế độ khác.

Bổ sung đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Tại chính sách mở rộng độ bao phủ của bảo hiểm xã hội. Bộ LĐTB&XH đề xuất bổ sung đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với một số nhóm đối tượng có điều kiện và khả năng như chủ hộ kinh doanh cá thể; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương...

Quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc không trọn thời gian; bổ sung quy định việc tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với trường hợp công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đồng thời là người giao kết hợp đồng lao động.

Điều chỉnh quy định điều kiện hưởng BHXH một lần theo hướng có lộ trình tiến tới chỉ giải quyết đối với người lao động khi đã hết tuổi lao động nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu mà không có nhu cầu đóng tiếp, trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hợp pháp hoặc mắc bệnh hiểm nghèo mà có nhu cầu nhận một lần hoặc quy định trường hợp chưa hết tuổi lao động mà nhận bảo hiểm xã hội một lần thì mức hưởng thấp hơn.

Nghiên cứu bổ sung các quyền lợi ngắn hạn (trước mắt), tăng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút tạo điều kiện để người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm xã hội.

Sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH

Về chính sách hoàn thiện các chế độ bảo hiểm xã hội hiện hành. Bộ bày đề xuất sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu theo hướng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu đối với người lao động được tính theo mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của người đó và tiền lương tháng đóng BHXH trung bình của tất cả mọi người tham gia BHXH.

Bộ LĐTB&XH cũng đề xuất sửa đổi căn cứ đóng, điều kiện, mức hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội gắn với mức lương cơ sở.

Cụ thể, sửa đổi tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí; người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài (trước khi đi chưa tham gia BHXH). Sửa đổi quy định về trần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Sửa đổi nội dung các chế độ BHXH gắn với mức lương cơ sở: Mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khỏe; Trợ cấp một lần khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi; Mức lương hưu hằng tháng thấp nhất; Điều chỉnh tiền lương đã đóng bảo hiểm xã hội (đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định bắt đầu tham gia trước năm 2016); Trợ cấp mai táng; Trợ cấp tuất hàng tháng.

Sửa đổi, bổ sung một số quy định của các chế độ bảo hiểm xã hội (ốm đau, thai sản, hưu trí và tử tuất) nhằm khắc phục các vướng mắc, bất hợp lý phát sinh, tạo thuân lợi cho việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội và đảm bảo tốt hơn quyền thụ hưởng của người tham gia:

Chế độ ốm đau: Bổ sung quy định chi tiết thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau đối với người lao động nghỉ việc do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày (theo năm tương đồng với ốm đau thông thường);) Sửa đổi quy định mức hưởng chế độ ốm đau của trường hợp có ngày lẻ không trọn tháng thì mức hưởng một ngày được tính bằng mức hưởng theo tháng chia cho 30 ngày; Sửa đổi quy định dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau “bằng 05 ngày đối với các trường hợp khác” thành “Tối đa bằng 5 ngày đối với các trường hợp khác” tại điểm c khoản 2 Điều 29.

Chế độ thai sản: Sửa đổi quy định đi làm trước khi hết thời hạn hưởng chế độ thai sản đối với trường hợp sau khi sinh con mà con chết theo hướng không cần điều kiện đã nghỉ hưởng chế độ ít nhất được 4 tháng như đối với các trường hợp sinh con bình thường; Quy định chi tiết về trợ cấp một lần khi sinh con đối với trường hợp chỉ có cha tham gia BHXH (điều kiện hưởng như đối với lao động nữ) và bổ sung trường hợp vợ có tham gia nhưng không đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản thì lao động nam đủ điều kiện cũng được giải quyết hưởng trợ cấp 1 lần khi vợ sinh con; Bổ sung chế độ thai sản khi người lao động tự nguyện có yêu cầu phá thai (không phải phá thai bệnh lý); Bổ sung quy định đối với trường hợp đang hưởng chế độ thai sản khi nhận nuôi con nuôi, đồng thời đề nghị hưởng chế độ thai sản khi sinh con; Bổ sung quy định cụ thể chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau thai sản (tính theo năm hay theo đợt nghĩ).

Chế độ hưu trí: Sửa đổi công thức tính lương hưu phù hợp với sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí; Bổ sung quy định tính tháng lẻ giai đoạn trước 2014 để tính hưởng BHXH một lần theo hướng nếu thời gian đóng trước ngày 01/01/2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng bảo hiểm xã hội từ ngày 01/01/2014 trở đi; Bổ sung quy định việc điều chỉnh lương hưu có quan tâm đối với nhóm đối tượng có mức lương hưu thấp và thu hẹp khoảng cách chênh lệch lương hưu; Sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí, quy định về tuổi nghỉ hưu...

Chế độ tử tuất: Bổ sung quy định tuổi của thân nhân hưởng trợ cấp tuất hàng tháng phù hợp với quy định tuổi nghỉ hưu của Bộ luật lao động; Bổ sung quy định cách xác định tuổi của thân nhân để làm căn cứ giải quyết chế độ tử tuất (chưa đủ 18 tuổi, dưới 6 tuổi,..); Bổ sung quy định cách xác định thu nhập để làm căn cứ giải quyết chế độ tử tuất theo hướng việc xác định mức thu nhập của thân nhân người lao động để làm căn cứ giải quyết trợ cấp tuất hàng tháng được xác định tại tháng người lao động chết; Bổ sung quy định tính tháng lẻ giai đoạn trước 2014 để tính hưởng trợ cấp tuất một lần theo hướng nếu thời gian đóng trước ngày 1/1/2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng bảo hiểm xã hội từ ngày 1/1/2014 trở đi.

Hoàng Mai