Ngoài mức án phạt với ông Trần Trọng Mừng - cựu Tổng Giám đốc Công ty CP Gang thép Thái Nguyên và 18 bị cáo, toà còn đề nghị làm rõ trách nhiệm của Bộ Công Thương.

Sau 9 ngày xét xử, nghị án, chiều 20.4, Toà án nhân dân (TAND) TP.Hà Nội, trong bản án sơ thẩm đã nhận định 19 bị cáo nguyên là lãnh đạo, cán bộ Công ty CP Gang thép Thái Nguyên -TISCO, Tổng Công ty Thép Việt Nam - VNS đã phạm vào các tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Với tội danh "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", toà tuyên phạt bị cáo Trần Trọng Mừng - cựu Tổng Giám đốc TISCO - 9 năm 6 tháng về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí".

Cùng tội danh này, bị cáo Trần Văn Khâm - cựu Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc TISCO - 8 năm 6 tháng.

Các bị cáo Mai Văn Tinh - cựu Chủ tịch HĐQT VNS - mức án 6 năm tù; Đậu Văn Hùng - cựu Tổng giám đốc VNS - 3 năm; 10 bị cáo cùng tội danh với ông Mừng, còn lại bị đề nghị từ 2 - 8 năm.

5 bị cáo tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng bị tuyên phạt từ 18 tháng tù treo - 2 năm tù giam.

Theo toà, sai phạm của 19 bị cáo xảy ra tại dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2.

Tài liệu và thẩm vấn tại toà cho thấy, năm 2005, Chính phủ chủ trương đầu tư Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2, với tổng vốn hơn 3.800 tỉ đồng. TISCO làm chủ đầu tư, cấp quyết định đầu tư là HĐQT của VNS.

Năm 2007, đơn vị trúng thầu xây dựng là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC). Căn cứ kết quả đấu thầu, ngày 12.7.2007, Tổng Giám đốc TISCO Trần Trọng Mừng cùng Tổng Giám đốc MCC ký một hợp đồng có giá trị hơn 160 triệu USD (hơn 3.500 tỉ đồng).

Đây là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng và đã bao gồm các loại thuế được xác định trong hợp đồng, các chi phí cần thiết để thực hiện hợp đồng theo phương thức Tổng thầu EPC.

Theo hợp đồng, MCC phải hoàn thành dự án sau 30 tháng nhưng sau 11 tháng khởi công vẫn chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, chưa thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu.

MCC rút hết người về nước, nhiều lần đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng và điều chỉnh tổng giá hợp đồng tăng thêm hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỉ đồng).

Dù biết rõ việc MCC vi phạm hợp đồng, đề nghị các điều khoản vô căn cứ, năm 2012, ông Trần Văn Khâm - người đại diện vốn chính của VNS tại TISCO - vẫn ký văn bản gửi VNS xin chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỉ đồng, tăng hơn 4.200 tỉ đồng.

Theo bản án sơ thẩm, những hành vi vi phạm pháp luật về quản lý tài sản Nhà nước và hành vi thiếu trách nhiệm của các cá nhân thuộc TISCO và VNS đã dẫn đến hậu quả làm thất thoát, lãng phí, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước với tổng số tiền lên tới hơn 830 tỉ đồng.

Toà thấy, Viện Kiểm sát truy tố 19 bị cáo với các tội danh trên là đúng người, đúng tội và đúng quy định của pháp luật.

Hành vi của các bị cáo gây nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước, gây thất thoát đặc biệt nghiêm trọng.

Chỉ tính riêng thiệt hại do dừng dự án là 830 tỉ đồng. Hiện, trang thiết bị của dự án đã bị hư hỏng. Trong vụ án, TISCO với vai trò chủ đầu tư, chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả của dự án.

Do đó, nhóm bị cáo từng là lãnh đạo, nhân viên TISCO có vai trò phạm tội cao hơn những người khác.

Với cương vị Tổng Giám đốc TISCO, bị cáo Trần Trọng Mừng là chủ mưu, tổ chức thực hiện hành vi phạm tội nên cần áp dụng mức hình phạt cao nhất mới đủ sức răn đe.

Các bị cáo tại VNS đã thiếu sự kiểm tra, chỉ căn cứ báo cáo của TISCO cho phép chủ đầu tư thực hiện phần C hợp đồng. Trong đó, bị cáo Mai Văn Tinh là người thực hành tích cực hành vi phạm tội, gây ra hậu quả của vụ án với vai trò sau Trần Trọng Mừng.

Mặc dù TISCO không đề nghị khắc phục, song tòa vẫn buộc dàn cựu lãnh đạo bồi thường 830 tỉ đồng. Trong đó, bị cáo Mừng phải bồi thường 130 tỉ đồng, bị cáo Tinh 80 tỉ đồng...

Căn cứ vào lời khai của các bị cáo tại phiên tòa cùng chứng cứ có trong hồ sơ, HĐXX nhận thấy cần kiến nghị xem xét hành vi của bộ chủ quản của TISCO và VNS, tức Bộ Công Thương, trong việc đưa ra các chủ trương, quyết định không đúng quy định pháp luật, đồng thời giới thiệu và lựa chọn đơn vị không đủ năng lực để thực hiện phần C của hợp đồng EPC số 01.

“Đây là những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hậu quả của vụ án” - HĐXX nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, HĐXX cũng cho rằng, cần làm rõ những sai phạm của VINAINCON trong việc thực hiện phần C của hợp đồng EPC, nếu có căn cứ thì đề nghị khởi tố trách nhiệm hình sự các cán bộ có liên quan theo quy định của pháp luật.