Mức án cụ thể dành cho từng bị cáo:

Tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí":

Trần Trọng Mừng (cựu Tổng Giám đốc TISCO): 9 năm 6 tháng tù.

Mai Văn Tinh (cựu Chủ tịch HĐQT VNS): 6 năm tù.

Trần Văn Khâm (cựu Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc TISCO): 8 năm 6 tháng tù.

Đậu Văn Hùng (cựu Tổng Giám đốc VNS): 3 năm tù.

Đặng Thúc Kháng (cựu Ủy viên HĐQT, Trưởng Ban kiểm soát VNS): 3 năm tù.

Nguyễn Trọng Khôi (cựu Phó Tổng Giám đốc VNS): 3 năm tù.

Ngô Sỹ Hán (cựu Phó Tổng Giám đốc, Trưởng Ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO): 8 năm tù.

Đặng Văn Tập (cựu Phó Giám đốc thường trực Ban Quản lý Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO): 7 năm tù.

Đồng Quang Dương (cựu Phó Giám đốc kiêm Thư ký Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO): 6 năm tù.

Trịnh Khôi Nguyên (cựu Trưởng Phòng Đầu tư phát triển VNS): 2 năm tù.

Nguyễn Văn Tráng (cựu Ủy viên Ban kiểm soát VNS): 2 năm tù.

Đỗ Xuân Hòa (cựu Kế toán trưởng TISCO): 5 năm tù.

Uông Sỹ Bính (cựu Phó Trưởng Phòng Kế toán Thống kê Tài chính TISCO): 2 năm tù.

Lê Thị Tuyết Lan (cựu Phó Trưởng Phòng Kế toán Thống kê Tài chính TISCO): 2 năm tù.

Tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng":

Lê Phú Hưng (cựu thành viên HĐQT VNS): 18 tháng tù, hưởng án treo.

Nguyễn Minh Xuân (cựu thành viên HĐQT VNS): 18 tháng tù, hưởng án treo.

Nguyễn Chí Dũng (cựu thành viên HĐQT TISCO): 2 năm tù.

Hoàng Ngọc Diệp (cựu thành viên HĐQT TISCO): 2 năm tù.

Đoàn Thu Trang (cựu thành viên HĐQT TISCO): 18 tháng tù.

Đội vốn nghìn tỷ

Bản án sơ thẩm xác định, qua xét hỏi công khai và thẩm tra chứng cứ tại tòa, HĐXX thấy đủ căn cứ xác định, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên do TISCO làm chủ đầu tư, HĐQT VNS chỉ đạo, kiểm soát đầu tư. Tuy nhiên, 19 bị cáo là lãnh đạo, cán bộ tại TISCO và VNS đã không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và mắc nhiều sai phạm trong thực hiện nhiệm vụ được giao, dẫn đến không hoàn thành công việc, đồng thời gây thất thoát, lãng phí nghiêm trọng.

Trong dự án này, dây chuyền luyện kim ở phường Lưu Xá (TP Thái Nguyên) là gói thầu quan trọng nhất, có tính quyết định hiệu quả của cả dự án. Để xây dựng dây chuyền, năm 2007, TISCO ký với Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) hợp đồng EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, xây lắp) trị giá hơn 160 triệu USD. Hợp đồng này có nội dung giá trị không thay đổi; MCC phải thi công, chạy thử, chuyển giao trong vòng 30 tháng.

Tuy nhiên, MCC đã vi phạm hợp đồng nên sau gần một năm ký kết, doanh nghiệp này chưa chọn nhà thầu phụ; chưa hoàn thành thiết kế chi tiết, không đặt hàng chế tạo máy móc thiết bị...

Khi MCC rút hết nhân lực về nước và nhiều lần đề nghị tăng giá hợp đồng với lý do biến động giá vật liệu xây dựng, các bị cáo đã không xem xét, chỉ đạo dừng, chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng và báo cáo việc hủy đấu thầu, áp dụng điều khoản phạt MCC đã được ghi rõ trong hợp đồng.

Ngược lại, nhóm lãnh đạo tại TISCO và VNS lại chấp thuận yêu cầu tăng giá của tập đoàn Trung Quốc. Ngoài ra, nhóm này còn điều chỉnh đơn giá phần C (xây lắp) và giới thiệu Tổng Công ty xây dựng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ.

Phần C cũng bị chuyển từ hợp đồng trọn gói sang hợp đồng theo đơn giá, TISCO phải chịu chi phí vượt quá mức ban đầu. Đến năm 2011, VINAINCON dừng thi công do không đủ năng lực nên dự án của TISCO bị tạm dừng đến nay. Việc này khiến dự án phát sinh lãi vay, gây thiệt hại 830 tỷ đồng. Đồng thời, vốn đầu tư dự án từ hơn 3.000 tỷ đồng đã bị đội lên hơn 8.000 tỷ đồng.

HĐXX xác định, các bị cáo đã phạm vào tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" hoặc "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Đề nghị xem xét trách nhiệm Bộ Công Thương

Bản án sơ thẩm cũng xác định, thời điểm xảy ra tội phạm, TISCO là doanh nghiệp Nhà nước nên các bị cáo phải chịu hoàn toàn thiệt hại 830 tỷ đồng; không có căn cứ trả hồ sơ hoặc tách phần dân sự ra xử lý riêng như đề nghị của một số luật sư.

HĐXX đánh giá, hành vi của các bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước, xâm phạm hoạt động đúng đắn của cơ quan tổ chức, gây thất thoát tiền của nhà nước...

Nhóm bị cáo còn ký hợp đồng với VINAINCON dù doanh nghiệp này không đủ năng lực. Hành vi của các bị cáo gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Số 830 tỷ đồng chỉ là tiền lãi, thiệt hại khác còn ở chỗ trang thiết bị đã lắp đặt bị hư hỏng, gây ảnh hưởng xấu tới niềm tin của nhân dân.

HĐXX cũng xem xét bối cảnh khủng hoảng kinh tế thời điểm TISCO ký hợp đồng với nhà thầu Trung Quốc; TISCO cũng đã tính phương án kiện MCC; các bị cáo không vụ lợi… nên sẽ giảm nhẹ một phần hình phạt.

Tòa án cũng dẫn quy định liên quan thể hiện, trong một dự án, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm toàn diện từ khi xây dựng đến khi dự án đưa vào hoạt động nên TISCO phải chịu trách nhiệm trực tiếp. Vì vậy, nhóm các bị cáo thuộc TISCO phải chịu trách nhiệm chính, với án tù nghiêm khắc.

Về dân sự, tòa cho rằng các bị cáo xâm phạm khách thể là tài sản nhà nước nên không cần TISCO phải yêu cầu bồi thường. Do đó, HĐXX tuyên phạt các bị cáo phải liên đới bồi thường cho TISCO tùy theo mức độ phạm tội của mình. Cơ quan tố tụng sẽ tiếp tục kê biên một số tài sản nhằm đảm bảo thi hành án.

Tòa sơ thẩm cũng cho rằng, cần xem xét trách nhiệm của Bộ Công Thương và VNS khi có chủ trương, quyết định dẫn tới sai phạm. HĐXX thấy VINAINCON có sai phạm, đề nghị khởi tố các cá nhân có sai phạm.

Tiến Nguyên