Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về biến đổi khí hậu với các nhà lãnh đạo thế giới trong ngày 22-23/4 tới, trong đó Mỹ dự kiến sẽ công bố mục tiêu cắt giảm khí thải carbon mới, đồng thời kêu gọi hợp tác với các nước khác trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Tổng thống Biden đã mời 40 nhà lãnh đạo thế giới tham dự hội nghị thượng đỉnh trực tuyến này với hy vọng có thể đạt được thỏa thuận với những nước phát thải nhiều nhất thế giới. Đây cũng là một cơ hội để Mỹ tái gia nhập các nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu sau khi chính quyền tiền nhiệm Donald Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Đặc phái viên về khí hậu John Kerry tại Nhà Trắng ngày 27/1/2021. Ảnh: Getty

Mục tiêu tham vọng của Mỹ

Các nhóm vận động về môi trường đã kêu gọi Tổng thống Biden đặt ra mục tiêu cắt giảm khí thải ít nhất 50% đến năm 2030, gấp đôi cam kết trước đó của Mỹ, và nỗ lực hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu không quá 1,5 độ C so với thời tiền công nghiệp.

Chính quyền Barack Obama từng đặt mục tiêu đến năm 2025 cắt giảm 26-28% khí thải so với mức của năm 2005. Tuy nhiên, chính quyền Donald Trump đã đình chỉ các nỗ lực nhằm đạt được mục tiêu này, đồng thời rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris và áp dụng các chính sách có lợi cho các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

Báo cáo của Hội đồng bảo vệ các nguồn tài nguyên (NDC) hồi tháng 3/2021 cho rằng, mục tiêu cắt giảm 50% khí thải sẽ “giúp nước Mỹ thoát khỏi sự suy thoái vì đại dịch bằng cách tạo ra việc làm cho hàng triệu người Mỹ mỗi năm, tránh được hàng chục nghìn cái chết sớm và tạo động lực cho những hành động tham vọng hơn nhằm chống biến đổi khí hậu toàn cầu”.

Tuần trước, hơn 300 lãnh đạo doanh nghiệp đã thúc giục Tổng thống Biden tăng gấp đôi mục tiêu cắt giảm khí thải so với mức hiện tại. Động thái này cho thấy lĩnh vực tư nhân sẵn sàng tham gia vào các mục tiêu chính sách chống biến đổi khí hậu của chính quyền Mỹ.

Chương trình khí hậu của Tổng thống Biden bao gồm một gói ngân sách về cơ sở hạ tầng đầu tư vào chuyển giao năng lượng sạch, một trong những nỗ lực liên bang lớn nhất của Mỹ nhằm kiềm chế lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Nguồn tiền này chủ yếu sẽ được chi bằng cách tăng thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chính quyền Biden cũng đã ban hành các quy định mới đối với các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch, cùng các sắc lệnh hành chính đảo ngược chính sách của người tiền nhiệm trong các vấn đề như nước sạch, không khí, hóa chất, bảo vệ đất và đời sống hoang dã.

Hiện chưa rõ mục tiêu cụ thể mà Mỹ có thể đưa ra trong việc cắt giảm khí thải. Dù vậy, mức 50% mà các nhóm vận động đang kêu gọi vẫn thấp hơn so với cam kết của Anh và Liên minh châu Âu, lần lượt là 68% và 55%. Chưa kể, sẽ có rất nhiều thách thức trong việc thực hiện, nhất là về mặt kinh tế.

Giờ là lúc Mỹ hành động để thực hiện cam kết

Trung Quốc và Mỹ là hai nước phát thải khí carbon lớn nhất thế giới. Các nỗ lực chống biến đổi khí hậu trên toàn cầu sẽ không thể thiếu vai trò của 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới này.

Năm 2020, Trung Quốc cam kết sẽ đạt mức phát thải cao nhất vào năm 2030 và đặt mục tiêu đưa lượng khí thải về 0 trước năm 2060. Trong khi đó, ông Biden cam kết sẽ đưa nước Mỹ vào con đường hướng lĩnh vực sản xuất điện không phát thải vào năm 2035 và nền kinh tế không khí thải vào năm 2050.

Đặc phái viên về khí hậu Mỹ John Kerry và người đồng cấp Trung Quốc Giải Chấn Hoa (Xie Zhenhua) trong một tuyên bố chung gần đây cho biết, hai nước đã “cam kết hợp tác với nhau và hợp tác với các nước khác để đối phó với cuộc khủng hoảng về biến đổi khí hậu, bởi đây là vấn đề cấp bách cần phải được giải quyết” càng sớm càng tốt.

Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến về khí hậu lần này được xem như cơ hội để Mỹ thể hiện vai trò đi đầu trong các vấn đề toàn cầu và kêu gọi các nước khác làm điều tương tự. Dù vậy hiện vẫn còn nhiều hoài nghi đối với các cam kết dài hạn mà Tổng thống Biden có thể đưa ra, nhất là trong một môi trường chính trị đầy biến động của Mỹ.

“Cả thế giới đều ‘thở phào’ khi ông Biden đưa Mỹ trở lại Hiệp định Paris. Tuy nhiên, thế giới cũng biết nước Mỹ có một hệ thống chính trị cho phép họ có thể rút khỏi Hiệp định này một lần nữa”, theo Rachel Kyte, nhà nghiên cứu về luật và ngoại giao tại Đại học Tufts của Mỹ.

Rachel Cleetus, Giám đốc về chính sách khí hậu và năng lượng thuộc tổ chức phi chính phủ Union of Concerned Scientists (tạm dịch là Liên minh các nhà khoa học có quan tâm) cũng cho rằng, trở lại Hiệp định [Paris] thôi là chưa đủ mà Mỹ còn phải thể hiện với thế giới rằng họ sẵn sàng đóng góp cho các nỗ lực toàn cầu theo một cách mạnh mẽ và điều đó sẽ không bao giờ bị đảo ngược.

“Giờ là thời điểm quan trọng để Mỹ thể hiện họ thực sự hành động cho những cam kết, chứ không phải là lúc nói quá nhiều về vai trò lãnh đạo. Chúng ta phải đi đầu bằng thực tế”, bà Cleetus nhấn mạnh./.

Hoàng Phạm