VKSND cấp cao tại Hà Nội (Viện cấp cao 1) đã ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm với các quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù của TAND tỉnh Quảng Ninh đối với phạm nhân Phan Sào Nam - cựu Giám đốc công ty cổ phần VTC truyền thông trực tuyến, bị kết án về các tội Tổ chức đánh bạc và Rửa tiền theo bản án hình sự phúc thẩm ngày 12/3/2019 của TAND cấp cao tại Hà Nội.

Phan Sào Nam bị TAND cấp cao tại Hà Nội phạt 5 năm tù về tội Tổ chức đánh bạc và rửa tiền. Thời hạn chấp hành án tính từ ngày bị bắt tạm giam 27/10/2017. Về dân sự, nộp lại khoản tiền thu lợi bất chính 1.475 tỷ đồng. Sau đó, Nam thi hành án tại trại giam Quảng Ninh.

Đến ngày 29/4/2020, TAND tỉnh Quảng Ninh chấp nhận đề nghị của trại giam Quảng Ninh về việc giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 19 tháng cho Nam.

Ngày 4/2/2021, TAND tỉnh Quảng Ninh lần thứ hai chấp nhận đề nghị của trại giam Quảng Ninh, giảm hết thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại (3 tháng 7 ngày) cho Nam. Phạm nhân Nam ra trại ngày 6/2.

Vậy việc TAND tỉnh Quảng Ninh giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân Phan Sào Nam phạm có đúng quy định pháp luật hay không? PV đã có cuộc trao đổi với Th.s, Luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp (đoàn Luật sư TP.Hà Nội) để làm rõ nội dung này:

Dưới góc nhìn của chuyên gia, luật sư Cường cho biết: Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của BLHS mà xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.

Theo quy định tại Điều 66 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao thì người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau đây: Phạm tội lần đầu; Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; Có nơi cư trú rõ ràng; Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí; Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.

Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì phải chấp hành được ít nhất là một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn;

Theo quy định trên, khi đáp ứng các điều kiện về tha tù trước thời hạn thì tòa án quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù.

Tuy nhiên, nếu trong thời hạn thử thách, người được tha tù cố ý vi phạm nghĩa vụ 02 lần trở lên (không trình diện UBND, Công an nhân dân cấp xã về nơi cư trú, không đăng ký tạm trú, thường trú; không chấp hành sự quản lý, giám sát, giáo dục của UBND cấp xã,…; khi đi khỏi nơi cư trú không xin phép hoặc không được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền,….) hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính 02 lần trở thì theo đề nghị của cơ quan hình sự có thẩm quyền, Tòa án có quyền hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người đó và buộc họ phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại chưa chấp hành. Nếu người đó thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì Tòa án buộc người đó chấp hành hình phạt của bản án mới và tổng hợp với phần hình phạt tù chưa chấp hành của bản án trước theo quy định tại khoản 3 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

“Theo quy định của pháp luật thì ông trùm cờ bạc Phan Sào Nam chỉ có thể được tha tù trước thời hạn nếu như đáp ứng đầy đủ các điều kiện nêu trên. Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ, chưa đáp ứng các điều kiện để được tha tù trước thời hạn nhưng cơ quan tố tụng vẫn thực hiện các thủ tục và quyết định tha tù trước thời hạn để “phóng thích” người đàn ông này thì việc VKS kháng nghị là điều dễ hiểu”, luật sư Cường phát biểu.

Chiếu theo quy định pháp luật, nếu xét thấy có vi phạm trong việc áp dụng, Viện kiểm sát vẫn có quyền kháng nghị Quyết định tha tù trước thời hạn.

Cơ quan chức năng sẽ làm rõ căn cứ để đặc xá, tha tù trước thời hạn. Trong trường hợp có căn cứ để hội đồng Thẩm phát kết luận là giấy tờ chứng minh Phan Sào Nam “lập công” không chính xác thì sẽ làm rõ thông tin về việc “lập công” như thế nào, giấy tờ chứng cứ để xác nhận việc lập công thể hiện ra sao, có hành vi làm giả tài liệu, con dấu của cơ quan tổ chức hay không? Có hành vi giả mạo trong công tác hay không? Trong trường hợp phát hiện có hành vi lập khống các giấy tờ tài liệu hoặc áp dụng pháp luật không đúng tiếp tay, dung túng cho đối tượng trốn tránh trách nhiệm pháp lý hoặc có tiêu cực trong việc xem xét điều kiện tiêu chuẩn để được giảm án thì sẽ xử lý người vi phạm theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp kháng nghị của viện Kiểm sát được tòa án chấp nhận thì quyết định tha tù trước thời hạn sẽ bị hủy bỏ đồng thời tòa án sẽ ra quyết định thi hành án và sẽ bắt bị cáo để thi hành án theo nội dung bản án đã tuyên.

Luật sư Cường cho biết thêm: Trường hợp cán bộ, cơ quan, tổ chức vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân mà thực hiện hoạt động tố tụng trái pháp luật, ra quyết định, bản án trái pháp luật thì có thể xem xét kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định về các tội danh xâm phạm hoạt động tư pháp.

Đối với vấn đề thực hiện nghĩa vụ dân sự trong vụ án hình sự: Trong trường hợp người này chưa bồi thường khắc phục hoàn toàn hậu quả hoặc chưa thực hiện xong hình phạt tiền, án phí; chưa đáp ứng điều kiện về quá trình cải tạo đạt loại khá trở lên theo quy định hoặc giấy tờ về việc lập công không đúng, không có thật thì quyết định tha tù trước thời hạn sẽ bị hủy bỏ và Nam sẽ phải bị bắt trở lại để chấp hành nốt thời gian của phần bản án còn thiếu.

“Trong trường hợp cơ quan chức năng có căn cứ cho thấy đối tượng này còn có tài sản cất giấu ở nước ngoài (Singapore hoặc các quốc gia khác) thì việc thu hồi tài sản do phạm tội mà có hoặc cưỡng chế thi hành án đối với hình phạt tiền, tịch thu tài sản có thể vẫn được thực hiện thông qua hiệp định tương trợ tư pháp hoặc các điều ước quốc tế mà Việt Nam và quốc gia đang quản lý tài sản đó đã ký kết”, luật sư Cường cho hay.