Thực tế khó tin tại Việt Nam trong đại dịch toàn cầu

Vào một buổi chiều muộn tại Phú Quốc , hòn đảo lớn nhất Việt Nam, các cặp đôi và gia đình thư giãn trên những chiếc ghế lười (beanbag) tại một quán bar bên bãi biển, được thiết kế theo phong cách Trung Đông, nhấp vài ly khi ngắm mặt trời lặn nơi cuối chân trời. Cách đó vài mét, những đứa trẻ mải mê xây lâu đài cát, đùa vui với từng đợt sóng và thưởng thức các trận đấu dưới nước.

Một cảnh tượng như thế này vào tháng 4 có vẻ quá xa vời trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành khắp thế giới, cụ thể là ​​sự gia tăng đột biến các trường hợp mới và hàng loạt chính sách đóng cửa mới ở châu Á và châu Âu.

Nhưng đây lại là một thực tế có phần khó tin tại Việt Nam, nơi cuộc sống gần như đã trở lại bình thường, nhờ nhiều chiến lược ngăn chặn bao gồm cả việc đóng cửa biên giới từ tháng 3 năm ngoái, ngoại trừ công dân hồi hương, các nhà đầu tư nước ngoài và doanh nhân.

Mặc dù có chung đường biên giới với Trung Quốc, nơi Covid-19 được báo cáo lần đầu tiên, nhưng Việt Nam hiện ghi nhận khoảng 2.800 ca nhiễm và 35 ca tử vong vì virus corona tính đến nay.

Hai cha con tắm biển từ bãi biển công cộng trên đảo Phú Quốc. Ảnh: Sen Nguyễn.

Khi đất nước đang có xu hướng mở cửa, Chính phủ đang hy vọng Phú Quốc có thể giúp đưa Việt Nam trở thành một gã khổng lồ trong ngành du lịch khu vực và toàn cầu.

Tháng 5 năm ngoái, các quan chức đã thảo luận về việc mở cửa các hòn đảo, bao gồm Phú Quốc, cho du khách toàn cầu. Tháng trước, trong hội nghị du lịch trên đảo đã đưa ra ý tưởng sử dụng Phú Quốc để khởi động một dự án thí điểm cho những người có "hộ chiếu vắc-xin".

Phó Chủ tịch thành phố đảo Phú Quốc, Phan Văn Nghiệp tại hội nghị cho biết, đảo sẵn sàng chào đón khách du lịch quốc tế và ông đã được Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam hỏi về việc có thể mở cửa cho những người Ấn Độ yêu thích hòn đảo này hay không, theo Cổng thông tin của Chính phủ.

Trong số hàng trăm dự án phát triển được lên kế hoạch cho Phú Quốc, có một dự án được Vingroup xây dựng và gọi tên là siêu khu phức hợp không ngủ đầu tiên tại Việt Nam.

Điều cần làm: Chung tay bảo vệ môi trường của đảo Ngọc

Mặc dù Phú Quốc đang có tiềm năng phát triển rực rỡ, tác giả bài viết trên SCMP cũng đề cập đến vấn đề về môi trường tại đây.

Phú Quốc có diện tích khoảng 567 km2 - khoảng 3/4 diện tích của Singapore - là nơi có những bãi biển, rạn san hô và thác nước đẹp như tranh vẽ. Theo nghĩa đen, tên của nó có nghĩa là "đất nước màu mỡ" và hầu như bất cứ nơi nào bạn đến đều có cây xanh, thậm chí Vườn Quốc gia Phú Quốc bao phủ hơn một nửa khu vực phía bắc của hòn đảo.

Thác Suối Tranh ở Phú Quốc, Việt Nam.

Mặc dù chưa có được vị thế du lịch như Phuket của Thái Lan và Bali của Indonesia, nhưng Phú Quốc đã áp đảo về lượng khách du lịch.

Năm ngoái, hòn đảo này đã đón hơn 3,5 triệu lượt khách và đạt doanh thu khoảng 5,6 nghìn tỷ đồng (243 triệu USD), theo số liệu chính thức. Năm 2019, ghi nhận hơn 5,1 triệu lượt khách, tăng 27% so với năm trước. Hầu hết du khách là công dân Việt Nam, theo hồ sơ chính thức. Năm nay, hòn đảo này đang đặt mục tiêu thu hút 2 triệu người với các gói giảm giá.

Nhưng những lo ngại về cơ sở hạ tầng không đầy đủ của Phú Quốc, ô nhiễm chất thải, khan hiếm nước và lũ lụt đã đặt ra câu hỏi về tính bền vững của các kế hoạch phát triển kinh tế và du lịch của Phú Quốc.

Đặng Minh Hùng, 27 tuổi, hướng dẫn viên du lịch kiêm quản lý tại một công ty du lịch có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết Phú Quốc là điểm đến quen thuộc với khách hàng của anh, phần lớn là lao động trung lưu Việt Nam trong độ tuổi 20 và 40 nhưng sự phổ biến ngày càng tăng ở các khu phức hợp du lịch có thể khiến các di tích lịch sử và văn hóa ít được chú ý hơn trên hòn đảo.

Tổng cục Du lịch Việt Nam thống kê, tính đến tháng 6 năm ngoái, có 321 dự án phát triển, bao gồm du lịch, giải trí và các dịch vụ khác, với tổng vốn đăng ký 340 nghìn tỷ đồng. Theo đó, Tổng cục Du lịch cũng kỳ vọng Phú Quốc sẽ trở thành "trung tâm du lịch và nghỉ dưỡng chất lượng cao của cả nước, khu vực và thế giới", theo trang web của Bộ.

Theo thông cáo báo chí của Vingroup, siêu dự án nói trên là nhằm đưa hòn đảo này trở thành một ‘điểm đến quốc tế mới ở châu Á".

Kể từ khi chính thức khai trương trong tuần này, khu phức hợp Phú Quốc United Centre mở ra cánh cổng vào một vũ trụ thay thế không phải của Việt Nam với bảo tàng gấu Teddy, kênh đào theo mô hình Venice, các tác phẩm nghệ thuật châu Âu, người mẫu mặc trang phục lễ hội mang đến cơ hội check-in, chụp ảnh cho du khách, cùng với một khu nghỉ dưỡng 24/7, dịch vụ giải trí, ăn uống và các tiện ích cao cấp khác.

Kênh đào ven sông tại Phú Quốc United Center, một dự án vừa được Vingroup khai trương. Ảnh: Sen Nguyễn

Với quy mô hơn 1.000 ha, đây là dự án mới nhất của Vingroup ở khu vực phía Bắc của hòn đảo, trên đỉnh của một công viên giải trí và một công viên bảo tồn động vật bán hiệp hội và các cơ sở khác.

Thống trị khu vực phía Nam là Tập đoàn Sun Group, nhà phát triển bất động sản và nhà điều hành du lịch Việt Nam, đã điều hành khu phức hợp nghỉ dưỡng và giải trí cao cấp từ năm 2018.

Khu phức hợp có cáp treo ba dây không ngừng dài nhất thế giới. Công ty cũng vận hành khu nghỉ dưỡng 5 sao JW Marriott Phu Quoc Emerald Bay Resort & Spa, nơi tổ chức đám cưới của một cặp tỷ phú đến từ Ấn Độ vào năm 2019 và tiếp tục ghi dấu ấn hòn đảo này trên bản đồ.

Cáp treo ở Phú Quốc. Ảnh: Mark Footer

Nhưng quy mô du lịch đang gây áp lực quá lớn lên cơ sở hạ tầng của hòn đảo. Thống kê từ văn phòng tài nguyên và môi trường địa phương cho thấy hòn đảo này thải ra gần 200 tấn rác thải và 18.000 mét khối nước thải mỗi ngày trong khi công suất thu gom chỉ khoảng 60%, theo báo cáo năm 2019 do Tổng cục Môi trường Việt Nam công bố.

Báo cáo cho biết thêm rằng bãi chôn lấp đã hết công suất, trong khi chất thải không được thu gom và chưa được xử lý đang xâm lấn đường phố, kênh đào, sông, suối và đổ ra biển.

Người dân địa phương nhận thấy điều này khi rác thải, hầu hết là nhựa, trôi dạt vào các bãi biển công cộng như Khem ở phía Nam hoặc Dinh Cậu ở phía Bắc, tùy thuộc vào thời điểm trong năm.

Ngược lại, các bãi biển tư nhân tại các khu nghỉ mát có chủ đầu tư được giữ gìn tốt hơn. Từng có một nhà máy xử lý rác công suất 200 tấn rác/ngày, nhưng năm 2018, chính quyền thành phố đã rút chốt vì vấn đề kỹ thuật.

Các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin vào tháng trước rằng một công ty khác đã tiếp quản nhà máy và đang trong quá trình xin phép thành phố đảo để vận hành một thí điểm khác.

Một phụ nữ đứng trên bãi Ông Lang đầy rác thải trên đảo Phú Quốc. Ảnh: Sen Nguyễn

Hòn đảo này cũng bị ngập lụt đáng kể trong mùa mưa làm quá tải hệ thống thoát nước. Vào tháng 8/2019, Phú Quốc hứng chịu trận lũ lụt tồi tệ nhất trong lịch sử, khiến hàng trăm gia đình phải sơ tán.

Vào mùa khô, hòn đảo này phải đối mặt với tình trạng thiếu nước với phần đông dân cư, chủ yếu là ở các vùng nông thôn vẫn phụ thuộc vào nước ngầm để sử dụng trong sinh hoạt, theo kết quả được công bố vào tháng 3 của Trung tâm Quản lý Môi trường Quốc tế.

Một sự chuyển đổi mới có thể đang được tiến hành, bởi kể từ năm 2018, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) đã thúc đẩy phong trào giảm thiểu chất thải nhựa ở cấp chính thức, tư nhân và công cộng. Năm 2019, Phú Quốc trở thành thành phố đầu tiên ở Việt Nam tham gia sáng kiến ​​Thành phố thông minh về nhựa nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa vào năm 2030 của tổ chức.

Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới cũng đang làm việc cùng nhau để hoàn thiện một quy hoạch tổng thể có tên là Dự án Quản lý Nước bền vững Phú Quốc, nếu được thông qua, dự kiến ​​trị giá khoảng 174 triệu USD, lấy vốn từ ngân hàng và các nguồn ngoài ngân hàng.

Ba Hùng, một nông dân nuôi ong làm việc và sống tại một trang trại gần Vườn Quốc gia Phú Quốc, đang cố gắng nâng cao nhận thức của khách du lịch và cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của việc bảo vệ thiên nhiên, đặc biệt tập trung vào loài ong, loài thụ phấn quan trọng nhất trên thế giới.

"Bạn không thể nuôi ong như những loài khác bằng những thứ như lồng. Ong rất thông minh. Chúng kiểm tra môi trường xung quanh và nếu không tốt, chúng sẽ bỏ đi ", anh Hùng nói, đứng trong trang trại đa cây trồng đầy tiếng chim hót và ong vo ve.

Ba Hùng, một người nuôi ong trên đảo Phú Quốc. Ảnh: Sen Nguyễn

"Ở đây, chúng tôi không nuôi ong, chúng tôi giữ chúng ở đây bằng cách tạo ra một môi trường thuận lợi cho chúng," anh nói. "Một thìa mật ong bạn vừa ăn, tương đương với 12 con ong làm việc cả đời".

Người dân đồng bằng sông Cửu Long cho biết trang trại của anh mang đến một trải nghiệm khác thường cho du khách khi đến Phú Quốc, giúp họ đánh giá cao thiên nhiên của hòn đảo và lôi kéo họ quay trở lại.

Hải Yến