Nhằm chống thất thu thuế với việc cho thuê tài sản, Cục Thuế TP.HCM vừa có tờ trình gửi UBND TP.HCM về kế hoạch thu thuế một số lĩnh vực như thương mại điện tử, tư vấn, thiết kế xây dựng, ngân hàng, y tế, bất động sản.

Cục Thuế TP.HCM đề xuất thí điểm tính thuế căn hộ cho thuê.
Ảnh: QUANG HUY

Trong đó, riêng với lĩnh vực bất động sản, Cục Thuế TP.HCM đề xuất thu thuế cá nhân, tổ chức cho thuê căn hộ, cho thuê nhà ở, cho thuê mặt bằng kinh doanh tại các chung cư; các cá nhân, tổ chức trực tiếp kinh doanh, cung cấp dịch vụ trong khu vực chung cư; cá nhân, tổ chức cho thuê văn phòng… Trước mắt, cơ quan này đề nghị thí điểm thu thuế căn hộ, nhà ở cho thuê tại quận 11.

Đã thu từ lâu nhưng vẫn có chủ nhà né thuế

Một lãnh đạo Chi cục Thuế thuộc TP Thủ Đức cho biết việc triển khai thu thuế cho thuê tài sản đã triển khai từ nhiều năm nay, bao gồm với cả các chủ căn hộ cho thuê. Phần lớn các chủ nhà cho thuê, căn hộ cho thuê đều tự giác kê khai nộp thuế nếu số tiền thu từ cho thuê nhà, cho thuê căn hộ trên mức 100 triệu đồng/năm.

Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp chủ nhà cho thuê né tránh nộp thuế. Một số trường hợp cho người quen, người thân thuê nhà, thuê căn hộ nên không có hợp đồng cho thuê, không có chứng từ gì nên họ “quên” luôn việc kê khai nộp thuế.

“Thậm chí một số chủ nhà còn làm hợp đồng cho thuê giá rẻ hơn nhiều so với thực tế thỏa thuận hai bên, hoặc làm hợp đồng cho mượn nhà để không phải nộp thuế cho thuê tài sản. Bên cạnh đó có những chủ nhà phố, chủ phòng trọ cố tình né tránh dù cơ quan thuế, chính quyền địa phương liên hệ để thực hiện tự kê khai nộp thuế” - vị lãnh đạo chi cục thuế nêu thực trạng.

Với những trường hợp người cho thuê nhà, căn hộ né tránh đóng thuế, không tự giác kê khai đúng thì cơ quan thuế rất khó thu. Vì vậy, trong tờ trình vừa gửi UBND TP.HCM, Cục Thuế cho biết sẽ tiến hành nhiều giải pháp để thu thuế. Ví dụ cơ quan này sẽ làm việc với ban quản trị chung cư để lập danh sách các hộ dân cho thuê căn hộ, các hộ trực tiếp kinh doanh trong khu vực chung cư…

Chưa thật sự hợp lý

Luật sư Trần Xoa, chuyên gia thuế, cho rằng việc thu thuế tài sản đã có quy định trong luật và cơ quan thuế cả nước đều triển khai thu loại thuế này. Cụ thể, với người cho thuê nhà có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm phải nộp thuế giá trị gia tăng 5% và thuế thu nhập cá nhân 5%, tức tổng mức thuế là 10%. Trong trường hợp doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm thì được miễn thuế.

Tuy nhiên, thời gian qua nhiều chủ nhà cho thuê không kê khai nộp thuế. Vì vậy, nếu Cục Thuế TP.HCM triển khai nhiều giải pháp đồng bộ thì chắc chắn việc thu thuế sẽ khả thi và chống thất thu.

“Ngay cả việc chủ nhà khai giá cho thuê thấp hoặc ghi trên hợp đồng cho thuê giá rẻ so với giá cho thuê thực tế để né thuế vẫn có thể kiểm tra được. Ví dụ nếu mặt bằng chung cho thuê khu vực đó tầm 25-30 triệu đồng mà có chủ nhà chỉ khai cho thuê 5 triệu đồng là không hợp lý. Cơ quan thuế sẽ yêu cầu người cho thuê kê khai đúng, nếu không sẽ ấn định mức thuế phải nộp theo mặt bằng giá cho thuê khu vực đó” - ông Trần Xoa nói.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật của Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), cũng nhìn nhận việc thu thuế từ thu nhập cho thuê tài sản là cần thiết. Điểm chưa phù hợp ở đây là thuế thu nhập cá nhân đã điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh với cá nhân người nộp thuế, người phụ thuộc lên khoảng 30%.

Vì vậy cũng cần điều chỉnh tăng mức thu nhập từ cho thuê nhà, căn hộ, văn phòng… không phải nộp thuế hiện nay ở mức dưới 100 triệu đồng/năm tăng lên mức khoảng 140-150 triệu đồng/năm.

“Mặt khác, để khuyến khích người thuê nhà khai đúng tiền thuê nhà, thuê căn hộ cần có chính sách công bằng hơn đối với họ. Cụ thể, cần điều chỉnh chính sách về thuế thu nhập cá nhân theo hướng tiền thuê nhà cần được tính khấu trừ khi đóng thuế thu nhập cá nhân của người thuê, hoặc hộ kinh doanh được khấu trừ tiền thuê nhà khi đóng các loại thuế” - ông Nghĩa đề xuất.

Người cho thuê, người đi thuê lo lắng

Về phía chủ nhà cho thuê, ông Thiên Lâm (TP Thủ Đức) cho biết mấy năm nay ông vẫn kê khai nộp thuế đầy đủ theo yêu cầu của cơ quan thuế với số phòng trọ cho thuê. Tính ra mỗi năm tổng thu cho thuê phòng cho thuê của ông được khoảng 190 triệu đồng. Số thuế cho thuê tài sản ông phải đóng khoảng 19 triệu đồng/năm.

Tuy nhiên, ông Lâm nói thẳng mức thuế thu hiện nay 10% là quá cao và cách tính thuế cũng không hợp lý. “Đáng lẽ chỉ nên tính 10% thuế cho thuê trên giá trị thu vượt 100 triệu đồng/năm. Cụ thể như trường hợp của tôi thì chỉ nên thu 10% của mức thu nhập cho thuê vượt là 90 triệu đồng như thuế thu nhập cá nhân. Đằng này cứ vượt 100 triệu đồng là tính 10% hết” - ông Lâm nói và nhận xét quy định như vậy thì chủ nhà sẽ tính vào tiền thuê nhà, người chịu thiệt vẫn là người đi thuê.

Một số người cho thuê căn hộ khác cũng lo lắng vì mang tiếng có nhà cho thuê nhưng thực sự họ vẫn đang đi vay ngân hàng trả nợ mua căn hộ. Bà Ngọc Bích (quận Gò Vấp, TP.HCM) cho biết bà vay ngân hàng để mua căn hộ nên áp lực tiền lãi và trả nợ gốc mỗi tháng rất lớn, lên tới gần 10 triệu đồng/tháng. Vì thế, gia đình bà vẫn ở phòng trọ với giá 4 triệu đồng/tháng, để dành căn hộ cho thuê, lấy tiền cho thuê trả nợ ngân hàng.

Sau nhiều tháng không có người thuê vì dịch COVID-19, tưởng chừng phải bán cho người khác vì thu nhập không đủ trả thì mới đây bà vừa tìm được người thuê căn hộ với giá 10 triệu đồng/tháng.

“Nếu mình có căn nhà thứ hai cho thuê thì không nói, đằng này phải vay ngân hàng để mua mà vẫn phải đóng thuế cho thuê tài sản cao thì thấy bất hợp lý quá. Tôi vẫn kê khai đóng thuế đầy đủ nhưng Nhà nước cũng cần có chính sách thu thuế cho hợp lý chứ kiểu này người dân chịu thiệt. Đóng 10% thuế coi như tôi mất một tháng tiền thuê nhà, phải thắt lưng buộc bụng để trả tiếp tiền vay” - bà Bích chia sẻ.•

Hiện nay người cho thuê nhà có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm phải nộp thuế 10 %. Trong ảnh: Người dân, doanh nghiệp đang nộp thuế. Ảnh: QH