Vì sao khó ngăn chặn được các sàn 'tài chính ma'?

Chánh Trung

(KTSG Online) - Các sàn giao dịch ngoại hối, vàng, tiền ảo – còn gọi là sàn "tài chính ma" – rộ lên như nấm sau mưa. Sàn này sập, sàn khác xuất hiện, tài sản bị lừa đảo của người bị hại lên đến con số hàng trăm tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa có giải pháp ngăn chặn hữu hiệu.

Các sàn tài chính ảo kiểu Coolcat vẫn ồ ạt xuất hiện, lôi kéo nhiều người chơi tham gia. Ảnh: Chánh Trung

Nhẹ dạ cả tin hay vì lòng tham quá lớn?

Công an TPHCM những tháng qua đã liên tục đưa ra lời cảnh báo về sàn tài chính ma nhưng thông tin cảnh báo cứ như "gió vào nhà trống". Đơn tố cáo sàn tài chính Coolcat có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản lên đến hàng chục, hàng trăm tỉ đồng cứ theo dòng người bị lừa đảo xếp chồng cao ngất ở cơ quan này. Theo các nạn nhân, sàn giao dịch Coolcat hoạt động theo phương thức là người chơi chỉ cần bấm nút (click) dự đoán giá Bitcoin, giá vàng lên hoặc xuống. Nếu đoán thắng thì nhận được 73% tiền thắng; nếu thua 6 lần liên tiếp thì phải dừng lại quay về để được bảo hiểm đền 100%.

Nhiều người tin tưởng đã vay tiền người thân, bạn bè, ngân hàng, bán nhà, bán đất để nạp tiền vào sàn Coolcat với hy vọng sẽ thu lời nhanh chóng. Thế nhưng sau đó thì trang web của sàn này không thể truy cập, ứng dụng (app) trên điện thoại thông minh không còn hoạt động, các nhà môi giới biến mất và người chơi “ngồi trên đống lửa” vì không biết cách nào để lấy lại tiền.

Công an Hà Nội cũng cung cấp các thông tin tương tự như cơ quan công an tại TPHCM. Sau vụ việc Coolcat, Công an Hà Nội mới đây còn đưa ra cảnh báo về sàn giao dịch quyền chọn nhị phân GardenBO (GardenBO.com) có dấu hiệu tổ chức huy động vốn, lôi kéo số lượng lớn người tham gia đầu tư, tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro, tác động tiêu cực đến tình hình an ninh tiền tệ, trật tự an toàn xã hội.

Cũng như Coolcat, GardenBO cho phép người chơi thực hiện giao dịch cá cược trên sàn, mỗi người chơi có từ 30 giây để tiến hành cá cược và chọn số tiền giao dịch.

Người chơi đặt lệnh tăng (Xanh) hoặc giảm (Đỏ) theo tỷ giá của các đồng tiền ảo, sau 30 giây sẽ có kết quả. Nếu dự đoán đúng, người chơi sẽ được hưởng 90% số tiền đặt cược, ngược lại sẽ mất toàn bộ số tiền đó. Để nhanh chóng mở rộng mạng lưới, các đối tượng sáng lập sàn còn đưa ra các chính sách lợi nhuận cao, từ 10% - 80% /ngày, 10 ngày rút tiền một lần để thu hút, lôi kéo người tham gia.

Trước đó, vào cuối 2020, Công an TPHCM đã phát đi thông tin cảnh báo những người tham gia đầu tư vào hoạt động của các trang Wefinex.net, Raidenbo.com, Bitono.io… để huy động vốn, tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép. Wefinex cũng có cách thức hoạt động giống Coolcat, GardenBO và cơ quan Công an khẳng định cách chơi này tương tự như trò tài xỉu.

Bộ Công Thương khẳng định các sàn forex, sàn giao dịch nhị phân… đều là hình thức kinh doanh theo phương thức đa cấp. Theo quy định của pháp luật hiện nay thì trong hoạt động kinh doanh đa cấp, hàng hóa phải cụ thể, rõ ràng. Tức là các mặt hàng trên sàn forex hay tiền ảo, không thể kinh doanh đa cấp mà là mặt hàng cấm trong kinh doanh đa cấp.

Mở sàn tài chính ảo quá dễ dàng

Trên thực tế, số người chơi ngày càng tăng lên, số tiền các nạn nhân bị mất sau khi sàn ảo sập cũng tăng từ hàng tỉ đồng lên đến hàng trăm tỉ đồng. Không ai có thể hình dung được rồi đây sẽ có những hệ lụy nào xảy ra đối với những người chơi trắng tay và gia đình của họ. Nhưng những sàn giao dịch ma, như Coolcat, GardenBO, Wefinex… vẫn liên tục được cho ra đời, cái này mất lại xuất hiện cái khác một cách nhanh chóng, dễ dàng và bủa vây giăng bẫy các “con mồi”.

Ông Ngô Tấn Vũ Khanh, Giám đốc phát triển hãng bảo mật Kaspersky Việt Nam, cho biết, về mặt kỹ thuật việc xây dựng một sàn giao dịch forex, tiền ảo… là điều không khó, thậm chí có thể thực hiện được nhanh chóng, dễ dàng. Các sàn giao dịch như vậy thậm chí còn có sẵn “khuôn mẫu”, ai muốn sử dụng chỉ cần bỏ tiền ra mua trọn gói về và chỉnh sửa đôi chút là có thể tạo ra một sàn giao dịch y hệt các sàn chứng khoán chẳng hạn.

Thậm chí, chủ các sàn này có thể là chủ các sàn lừa đảo trước đó, họ chỉ cần "bê" nguyên sàn cũ qua, chỉnh sửa lại đôi chút là có thể tạo ra một sàn lừa đảo mới dễ dàng. Sau khi cho sập sàn này thì lại mở tiếp sàn khác, cứ thế tiếp diễn.

Các sàn giao dịch ảo này đăng ký tên miền ở nước ngoài, máy chủ ở nước ngoài nên rất khó kiểm soát, xử lý, cơ quan quản lý cũng khó làm việc được với các sàn này. Các sàn này sở dĩ thu hút được nhiều người tham gia là do chủ sàn, các môi giới lợi dụng sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội.

Họ đi quảng cáo, chào mời lôi kéo khắp trên các trang mạng xã hội như YouTube, Facebook với những lời lẽ hết sức thu hút. Người tiêu dùng thiếu kiến thức, không có kinh nghiệm về công nghệ, tài chính sẽ tưởng rằng các sàn này là sàn giao dịch thật. Nhưng thực chất chỉ là những sàn giao dịch ảo, được chủ sàn kiểm soát hoàn toàn về công nghệ. Người chơi bị chủ sàn điều khiển mà không hề hay biết nên khi đặt lệnh thì chỉ bị thua”.

Những lời chào mời hấp dẫn từ các sàn tài chính ảo khiến nhiều người đổ xô tham gia. Ảnh: Chánh Trung

Một chuyên gia tài chính công nghệ (Fintech) tại TPHCM cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến cho các sàn tài chính ảo có thể dễ dàng lừa người dùng. Ví dụ như vụ sàn Coolcat thì kẻ xấu quảng bá bảo hiểm 100% vốn, tức không những đem lợi nhuận cao, mà khi giao dịch thua vẫn được bảo hiểm 100% vốn.

Người tham gia có thể kiếm lời bằng nhiều hình thức như đoán giá Bitcoin, giá vàng… nếu thắng thì có lời, thua thì cũng không mất gì vì mua gói bảo hiểm. Bên cạnh đó có thể kêu gọi người chơi mới và hưởng hoa hồng, nhận lãi suất trên số tiền mua gói bảo hiểm. Bên cạnh đó các sàn này quảng bá rất “hoành tráng” như khoe lãi rút tiền, mua ô tô, tổ chức hội thảo hào nhoáng, kể những câu chuyện thành công… khiến cho người ban đầu không tin rốt cuộc cũng phải tin.

Thứ hai là những sàn này nhắm vào những người lao động phổ thông thiếu thông tin và kinh nghiệm về giao dịch tài chính. Trong đó, có không ít người lần đầu tiên nghe nói đến mô hình kiếm tiền "bánh vẽ" hấp dẫn như vậy, nên rất dễ bị thuyết phục. Thậm chí, có người sau khi bị lừa đảo lại tiếp tục gia nhập các sàn khác để mong gỡ gạc, từ đó dẫn đến tình trạng các sàn lừa đảo xuất hiện ngày càng nhiều và dễ dàng "đánh bẫy" các nạn nhân.

Thứ ba là hiện tượng hiện nay có nhiều người biết rõ những sàn này sẽ sập song vẫn ùn ùn tham gia vì bản thân có được lợi ích nhất định. Những người này dày dặn kinh nghiệm, đã từng trải qua những dự án lừa đảo. Họ có khả năng thu hồi vốn nhanh rồi kiếm tiếp được bao nhiêu hay bấy nhiêu, xong rồi thoát trước. Kết quả là những người vào sau sẽ lãnh đủ. Đây là hiện tượng hết sức nguy hiểm bởi những người này đi hết sàn này đến sàn khác kêu gọi, lôi kéo nhiều người tham gia. Rồi khi có lời họ sẽ tìm cách tháo chạy bỏ lại những nạn nhân bị thiệt hại nặng nề.

Vi phạm pháp luật nhưng chưa xử lý được

Bộ Công Thương cho biết việc cung ứng dịch vụ mua bán ngoại tệ, dịch vụ phái sinh ngoại tệ trong nước và quốc tế… đều phải do các tổ chức tín dụng, các ngân hàng thương mại được Ngân hàng nhà nước (NHNN) cấp phép, đủ các điều kiện mới được phép kinh doanh các loại hình dịch vụ này.

Đến nay, NHNN chưa cấp phép cho bất cứ doanh nghiệp, tổ chức nào ngoài những tổ chức tín dụng mà NHNN đã cấp phép. Những tổ chức hoạt động sàn forex hiện nay là hoàn toàn không đúng với quy định của pháp luật và những hoạt động này phải được xử lý theo quy định của pháp luật.

Các bộ, ngành, cơ quản quản lý cần phải đưa ra những hướng dẫn cụ thể về những quy định của pháp luật đối với phương thức kinh doanh này cũng như có chế tài xử lí, xử phạt nặng. Nếu không các sàn tài chính ảo sẽ còn mọc lên không kiểm soát và sẽ không bao giờ dừng. Và các vụ sập sàn sẽ còn tiếp diễn.

Hiện nay các chuyên gia cho biết chỉ có thể khuyến cáo người dân việc tham gia vào các sàn forex, tiền ảo, sàn giao dịch nhị phân tại Việt Nam là bất hợp pháp và không được luật pháp bảo vệ. Có rất nhiều rủi ro tiềm ẩn cho người dân khi thực hiện đầu tư trên các sàn này.

Đặc biệt, tuyệt đối không chuyển tiền, tham gia các hội nhóm liên quan đến các sàn giao dịch forex, tiền ảo và các sàn giao dịch nhị phân (hoặc mô hình hoạt động tương tự) do nhiều cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước tự lập để tránh bị các đối tượng xấu lợi dụng thực hiện hành vi vi phạm pháp luật hoặc gây thiệt hại về tài sản.

Người chơi điêu đứng khi sàn 'ảo' Coolcat sập thật