Kiểm tra đến đâu, sai phạm đến đó
Theo kết luận Thanh tra tỉnh Cà Mau, ngày 18-6-2007, UBND tỉnh Cà Mau có công văn giao cho Sở Xây dựng làm chủ đầu tư Dự án Khu đô thị Trung tâm Hành chính, Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh. Ngày 19-7-2007, Sở Xây dựng thành lập BQLDA. Theo đó, để thực hiện dự án, BQLDA phải thu hồi gần 54ha, đã thu hồi gần 47ha, ảnh hưởng đến 743 hộ, với tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ hơn 113 tỷ đồng; trong đó BQLDA đã chi trả gần 87 tỷ đồng. Qua kiểm tra, tổng số hộ nhận tiền bồi thường, hỗ trợ 525 hộ. Dự án có 220 hộ có nền nhà trên đất không phải là đất ở đang được xem xét cho mua nền để ổn định cuộc sống. Tính đến thời điểm thanh tra (năm 2019), tổng số hộ chưa nhận tiền BTHT là 218 hộ.
Dự án quy mô hoành tráng nhưng việc thực hiện không tuân thủ theo pháp luật. Kết quả kiểm tra trình tự, thủ tục triển khai, chủ đầu tư không công khai chủ trương thu hồi đất tại trụ sở UBND cấp xã và các điểm sinh hoạt khu dân cư nơi có đất bị thu hồi... Bên cạnh đó, một số thủ tục thu hồi đất, BTHT được thực hiện hết sức chóng vánh, có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cụ thể, các đơn vị có liên quan không cung cấp cho thanh tra quyết định thu hồi đất của 82 hộ dân so với phương án, BTHT được phê duyệt. 30 hộ có quyết định thu hồi đất nhưng không có trong phương án BTHT được phê duyệt. Kiểm tra biên bản điều tra nguồn gốc đất và tài sản gắn liền với đất, Đoàn thanh tra không khỏi giật mình bởi 53 hồ sơ không có các biên bản trên. Một số trường hợp chữ ký người có liên quan là chữ ký photo, không có bản chính, không có đủ thành phần... Mặt khác, biên bản xác định ranh giới thửa đất không có chữ ký của đại diện UBND phường, của các hộ dân giáp ranh...
Do quá trình thực hiện dự án có nhiều sai sót nên chi trả sai tất tần tật. Thanh tra xác định, BQLDA chi BTHT cho 19 hộ không có trong phương án được phê duyệt với số tiền hơn 1,2 tỷ đồng. Làm việc với Đoàn thanh tra, lãnh đạo ban giải trình, thực hiện chủ trương của UBND tỉnh Cà Mau cho phép hoàn thành các thủ tục chi trả tiền BTHT trước. Sau đó, ban tổng hợp lại thành phương án chi tiết trình phê duyệt. Việc sai sót 19 hộ "có thể do sơ suất của cán bộ kỹ thuật trong việc tổng hợp danh sách các đợt chi trả tiền BTHT chưa đầy đủ nên còn sót tên". Thanh tra tiếp tục phát hiện, ban chi BTHT cho 15 hộ với số tiền nhiều hơn phương án được duyệt gần 500 triệu đồng. Cũng như lần trước, đại diện lãnh đạo ban viện lý do nhằm hợp thức hóa số tiền sử dụng không đúng.
Có dấu hiêu vi phạm pháp luật
Thanh tra kết luận, từ tháng 8-2007 đến tháng 2-2012, ông Trần Lĩnh Trang, Giám đốc BQLDA, đại diện chủ đầu tư, Ủy viên Thường trực Hội đồng BTHT quản lý có nhiều sai phạm, có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Kiểm tra trường hợp hộ ông Hồ Minh Kháng có nhiều bất ngờ. Theo dó, ông Kháng bị thu hồi 370m2 đất, thửa số 34, tờ số 6 để thực hiện dự án Khu Trung tâm Hội nghị tỉnh và nhận tiền bồi thường hỗ trợ hơn 42 triệu đồng. Để chi trả tiền cho ông Khang, BQLDA chi trả theo biên bản xác minh nguồn gốc đất của ông Kháng chuyển nhượng của bà Trương Thị Dữ. Trong hồ sơ trên, ông Kháng kèm theo hồ sơ danh sách bà Dữ chuyển nhượng đất cho 44 người, trong đó có ông Kháng nhưng không ai xác nhận. Theo danh sách do Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất trích lục ngày 30-10-2008, bà Dữ chuyển nhượng cho 24 hộ nhưng không có tên ông Kháng. Qua đối chiếu bản đồ tổng thể năm 2008, thửa đất trên của hộ Dương Kim Trạch bị thu hồi đất xây dựng Khu Quảng trường văn hóa với diện tích 145,8m2 được BTHT hơn 53 triệu đồng.
Đối với trường hợp ông Ngô Hoàng Diễn, tại dự án Khu nhà ở biệt thự phố và công viên văn hóa thuộc giai đoạn 2 của dự án thì ông này có phần đất tại phường 1 (TP.Cà Mau) với diện tích 88m2 bị thu hồi và BTHT với số tiền gần 163 triệu đồng. Ngày 5-7-2012, ông Diễn đã nhận đủ số tiền BTHT trên. Lợi dụng chủ trương của UBND tỉnh Cà Mau về việc điều chỉnh cục bộ đề án Quy hoạch chi tiết Khu đô thị hành chính, ngày 29-8-2012, ông Diễn trả lại số tiền trên cho Nhà nước
để nhận lại phần đất đã thu hồi. Tuy nhiên, tỉnh không có đất để giao cho ông Diễn. Thanh tra tiến hành kiểm tra hồ sơ, BTHT cho ông Diễn đã phát hiện không có quyết định thu hồi đất, không có hồ sơ đo đạc. Biên bản điều tra hiện trạng, biên bản xác định ranh giới, mốc thửa đất cùng lập ngày 15-9-2011 nhưng không có ai ký tên. Ông Diễn đưa ra tờ biên nhận chuyển nhượng khu đất trên của ông Nguyễn Văn Tươi.
Thanh tra cho rằng, thời gian tới sẽ phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Cà Mau chuyển hồ sơ vụ BQLDA bồi thường hỗ trợ cho ông Ngô Hoàng Diễn và Hồ Minh Kháng có dấu hiệu vi phạm quy định tại điều 360 Bộ Luật hình sự năm 2015 về "thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng". Ngoài ra, các trường hợp BTHT không có thửa đất trên bản đồ; không có biên bản điều tra hiện trạng, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc đất theo quy định sẽ tiếp tục làm rõ... Kho bạc Nhà nước tỉnh Cà Mau thu hồi số tiền tạm ứng gần 3 tỷ đồng đến nay chưa thanh toán. Giám đốc Sở Nội vụ kiểm điểm cá nhân tập thể có liên quan đến sai phạm trên.