Quảng Nam được chọn thí điểm bán tín chỉ carbon rừng. Trong ảnh: một khu rừng ở huyện Nam Trà My, Quảng Nam - Ảnh: LÊ TRUNG
Rừng Việt Nam có tiềm năng tạo ra khoảng 50 - 70 triệu tấn tín chỉ carbon rừng dôi dư, nếu xuất khẩu thành công thì nguồn thu lên đến hàng ngàn tỉ đồng.
Tiềm năng lớn
Ông Trần Út - phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Quảng Nam - cho hay địa phương đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ carbon rừng. Đề án được phê duyệt sẽ thực hiện thí điểm từ năm 2022 - 2026.
Quảng Nam là địa phương đầu tiên trên cả nước được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho lập đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ carbon rừng.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Hồ Quang Bửu cho hay, dự kiến trong giai đoạn thí điểm sẽ lựa chọn được nhà đầu tư vào dự án, đàm phán, đồng thời ký hợp đồng đầu tư, thu mua tín chỉ carbon rừng. Đến nay đã có 5 công ty, tổ chức nước ngoài bày tỏ quan tâm đầu tư và mong muốn mua tín chỉ carbon rừng của Quảng Nam.
Thông qua việc bán tín chỉ carbon rừng, ông Bửu kỳ vọng sẽ giải quyết được các nguyên nhân, rào cản gây mất rừng.
Ai được hưởng lợi?
Theo ông Cao Văn Thụ (xã Hà Nhân, thị xã Nghi Sơn, Thanh Hóa), sau khi được Ban quản lý rừng phòng hộ Nghi Sơn "giao đất giao rừng" với mức tiền công chi trả 300.000 đồng/ha, mỗi năm gia đình ông chỉ được nhận vỏn vẹn 1,7 triệu tiền công chăm sóc, bảo vệ rừng.
"Không đủ sống, không đủ tiền xăng để phát dọn cỏ. Nay có thêm thị trường mua bán carbon, chúng tôi rất kỳ vọng sẽ có thêm nguồn thu", ông Thụ nói.
Theo tìm hiểu của phóng viên, đối tượng chính hưởng lợi từ đề án thị trường mua bán tín chỉ carbon là chủ rừng, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư.
Có diện tích rừng tự nhiên khoảng 43.000ha, được đánh giá có tiềm năng lớn để bán tín chỉ carbon, huyện miền núi Nam Trà My (Quảng Nam) là một trong những địa phương được Quảng Nam chọn thí điểm.
Ông Nguyễn Vĩnh Hiền, phó giám đốc phụ trách Ban quản lý rừng phòng hộ Nam Trà My, cho biết bán tín chỉ cacbon rừng sẽ tạo ra được một nguồn kinh phí. "Có được tiền bán tín chỉ carbon thì người dân, lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng sẽ được hưởng lợi, từ đó rừng được cộng đồng dân cư bảo vệ tốt, không bị xâm hại...", ông Hiền nói.
Doanh nghiệp cũng phải thay đổi
Giám đốc một nhà máy ximăng ở Thanh Hóa (công suất khoảng 5 triệu tấn/năm) cho biết khi đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ carbon rừng được triển khai, mỗi năm doanh nghiệp này sẽ phải nộp khoảng gần 10 tỉ đồng dịch vụ môi trường rừng cho lượng carbon phát thải. Tuy vậy, ông ủng hộ đề án mua bán, trao đổi carbon rừng, vì có lợi không chỉ hiện tại mà cho cả tương lai.
Ở phía đơn vị tham mưu, phản biện chính sách trong đó có chính sách carbon rừng, PGS.TS Nguyễn Bá Ngãi, phó chủ tịch Hội Chủ rừng Việt Nam, cho biết thị trường tín chỉ carbon trên thế giới đã hình thành từ lâu, trong đó có thị trường tự nguyện và bắt buộc.
Theo ông Ngãi, ngành lâm nghiệp có hai cơ hội: một là tín chỉ carbon rừng được hình thành từ việc chống mất rừng sẽ đóng góp vào giảm phát thải quốc gia, hai là tín chỉ carbon được cây cối trong rừng hấp thụ lại. Hai loại này nếu làm tốt hằng năm thì có thể dư ra khoảng 50 - 70 triệu tấn tín chỉ carbon, nếu xuất khẩu thành công thì số tiền thu về lên đến hàng ngàn tỉ đồng.
Ông Ngãi cho biết mới đây Ngân hàng Thế giới đã thông qua quỹ đối tác ký các thỏa thuận với Việt Nam thí điểm mua 10,5 triệu tấn tín chỉ carbon rừng. Ngoài ra, một số tổ chức khác cũng đang thăm dò. Một số tổ chức phi chính phủ đã thí điểm trên khu vực nhỏ ở tỉnh Kon Tum. Theo ông Ngãi, họ phát hành tín chỉ carbon thương mại trên thị trường thế giới và đang rao bán nhưng sản lượng chưa nhiều.
Tuy vậy, hiện vẫn còn điểm trống chính sách. "Rừng là bể chứa carbon, nhưng có trở thành hàng hóa hay không chưa được chính sách nào quy định. Carbon thuộc về ai, chủ rừng hay nhiều đối tượng khác? Sở hữu rừng ở Việt Nam rất phức tạp về nguyên tắc của toàn dân, nhưng lại giao cho các chủ rừng quản lý. Hiện nước ta có diện tích rừng khá lớn, khoảng 14 triệu ha, nhưng có hơn 1 triệu chủ rừng nhỏ lẻ", ông Ngãi cảnh báo.
Trước mắt, ông Ngãi cho rằng để có thể phát triển thị trường tín chỉ carbon, cần quy định rõ: carbon rừng là hàng hóa thì sẽ được dán nhãn ra sao, thuế chịu như thế nào, đo đếm ra sao, thuộc danh mục hàng hóa nào...
"Cần thí điểm trong vòng 3 - 4 năm, tổng kết đánh giá lại để từ đó có cơ sở hoàn thiện hệ thống pháp lý, tạo cơ chế chính sách thông thoáng nhất để phát triển thị trường carbon rừng", ông Ngãi đề nghị.
Trong khi đó, tại Quảng Nam, đề án xây dựng lộ trình ngay năm 2022 sẽ bán 1,5 triệu tín chỉ của các năm 2018, 2019 và 2020, tức bình quân mỗi năm bán 0,5 triệu tín chỉ.
Bộ Tài nguyên và môi trường:
Trình Thủ tướng việc lập sàn giao dịch
Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết đã trình Thủ tướng Chính phủ "dự thảo đề án phát triển thị trường carbon tại Việt Nam". Theo lộ trình đề xuất, cùng việc đã bắt tay hoàn thiện hành lang pháp lý, đến năm 2025 Việt Nam bắt đầu thí điểm và từ năm 2028 sẽ chính thức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon. Sau đó, sẽ ban hành các quy định về kết nối, trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường carbon các nước.
Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2025, Bộ Tài nguyên và môi trường sẽ ban hành một số thông tư về hướng dẫn dự án theo cơ chế bù trừ tín chỉ carbon trong nước. Đồng thời, bộ sẽ hướng dẫn trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon trên thị trường carbon trong nước...
Q.THẾ
Giá từ 15 - 96 USD/tín chỉ
Thị trường mua bán tín chỉ carbon trên thế giới đang nóng lên, được ước tính đạt 1 tỉ USD năm 2021.
Giá tín chỉ carbon cũng khác nhau tại từng nước. Theo trang S&P Global, giá tín chỉ carbon của Trung Quốc vào tháng 4-2022 là 9,29 USD/tấn (1 tín chỉ). Trong khi đó, giá trên thị trường châu Âu lên đến 87 USD/tấn, giá tại Úc khoảng 40 USD vào đầu năm nay. Kể từ khi bắt đầu hoạt động năm 2020, giá trên thị trường ở châu Âu dao động mạnh, từ thấp nhất 15 USD cho đến cao nhất 96 USD/tấn.
Một bài viết của Financial Times đầu tháng 5-2022 cho thấy ở các nước như Myanmar, Brazil... tín chỉ có thể bị môi giới thu gom và bán lại với giá gấp nhiều lần.
TRẦN PHƯƠNG
Cơ hội cho doanh nghiệp phát triển bền vững
Một doanh nghiệp sản xuất thép lớn ở Việt Nam cho biết việc tạo ra thị trường tín chỉ carbon sẽ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp đầu tư bài bản. Ngành thép có hệ số phát thải lớn, trung bình thế giới quy định là 2,3 tấn CO2/tấn thép, ở Việt Nam là 2,5 tấn CO2/tấn thép. Với sản lượng thép tăng nhanh, cần đặt ra yêu cầu phát triển bền vững.
"Chúng tôi đầu tư lớn, sử dụng năng lượng tại chỗ, năng lượng tái tạo đến 90%, giảm rất nhiều nguồn phát thải. Việc dư thừa hệ số CO2 theo quy định sẽ giúp doanh nghiệp bán được tín chỉ carbon, có thêm nguồn thu để tái đầu tư, nâng cao công nghệ và hiệu suất", vị này nói.
Trả lời Tuổi Trẻ, đại diện của Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công thương) cho rằng có cam kết tại Hội nghị COP26 về trung hòa carbon vào năm 2050, nên nhu cầu về giao dịch tín chỉ carbon ngày càng lớn. Với các doanh nghiệp chậm đổi mới công nghệ, sử dụng lãng phí tài nguyên sẽ phải tăng chi phí nếu vượt quá hạn ngạch được cấp.
T.TRUNG - NGỌC AN
Xây dựng điện sóng không carbon ở Lý Sơn TTO - Nhà đầu tư đề xuất xây dựng nhà máy điện sóng ở đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), tỉnh Quảng Ngãi cho biết sẽ tạo điều kiện cho nhà đầu tư nhưng phải đảm bảo đúng quy định của pháp luật.