Linda Lê hiếm khi xuất hiện ồn ào trong văn giới nhưng những tác phẩm đầy rẫy hồn ma của bà thì để lại dấu ấn mạnh mẽ trên văn đàn.

Linda Lê vậy là đã gia nhập cái thế giới bóng tối từng ám ảnh tác phẩm của mình.

Sinh tại Đà Lạt năm 1963, Linda Lê đến Le Havre, Pháp năm 1977.

Ở tuổi 14, cô cựu sinh yêu Balzac và Victor Hugo trường Pháp tại Sài Gòn, dĩ nhiên là đã chọn học ngành văn chương. Tiếp tục đến Paris, cô vào trường Henry IV nổi tiếng và sau đó là Đại học Sorbonne. Tiểu thuyết đầu tiên của Linda Lê (Un si tendre vampire) xuất hiện năm 1986, nhưng sau đó bị chính nhà văn chối từ trong danh sách tác phẩm chính thức của mình.

Trong giai đoạn đầu, dưới ảnh hưởng lớn từ nhà văn Áo Thomas Bernhard, văn chương Linda Lê mang đến một giọng văn cuồng dại bị kìm nén trong những câu văn chắt lọc tỉ mỉ. Đó là trường hợp của những tác phẩm như Vu khống hay Les dits d’un idiot.

Dần dần, văn của bà trở nên u sầu hơn, bị chia cắt bởi sự trống rỗng và vắng mặt. Thư cho đứa trẻ không ra đời thừa hưởng di sản đó và nhận giải Renaudot cho mục sách khổ nhỏ năm 2011.

Trong văn chương của mình, Linda Lê luôn hé lộ, gián tiếp hay trực tiếp, ít nhiều về bản thân mình. Trong Voix, bà kể lại những trầm cảm, những cơn điên và bệnh viện tâm thần nơi mình đã từng sống trong thời gian ngắn.

Trong đó bà kể: "Tôi nhận thấy cái chết, cái chết của tôi, là kiệt tác duy nhất tôi có thể thực hiện". Vô phương, bị đày ải trong chính sự tồn tại của mình, cũng như trong một xã hội mà bà ghê tởm sự tàn bạo, Linda Lê thích xem mình như "con gấu ngủ trong hang", đã lựa chọn văn chương làm nơi nương náu. Căn hộ của bà ở Paris chất đầy sách vở.

Vốn là một người đọc đam mê và không ngừng nghỉ, Linda Lê đã viết vô số lời tựa và vinh danh vô số những nhà văn quan trọng đối với mình.

Trong Les Chercheurs d'ombre, bà bày tỏ sự mến mộ dành cho "những kẻ ngờ vực", tức là những nghệ sĩ, cũng như bà, "tuyên bố không bao giờ trục lợi sự chắc chắn của mình".

Trong số "những lính gác bóng đêm" này có nhà văn Việt Nam Bảo Ninh và Nỗi buồn chiến tranh, có tiểu thuyết gia và thi sĩ huyền bí Cristina Campo và có cả Bruno Schulz.

Nhận giải Wepler cho tác phẩm Cronos năm 2010 và giải Hoàng tử Monaco cho toàn bộ sự nghiệp vào năm 2019, Linda Lê vừa xuất bản De personne je ne fus le contemporain tháng 2 vừa qua.

NGUYỄN VŨ HƯNG (thành viên hội đồng Graduate School 31 - Université Paris) dịch rút gọn từ L’Obs