Liên tục bình quân từ suốt tháng 4/2022 tới nay, nhiều nhà đầu tư đang lỗ chồng thêm lỗ. Với họ, thời điểm này, chỉ có cắt lỗ hoặc trông chờ thị trường hồi để giảm lỗ.

Nhiều chuyên gia cho rằng, P/E thị trường đang về vùng thấp, nhiều cổ phiếu thuộc doanh nghiệp hàng đầu đang có P/E 7 - 8 lần, những tưởng đây là điều kiện tuyệt vời để các nhà đầu tư tham gia. Thực tế là thanh khoản mất hút, những ai đã "kẹp hàng" hoặc ngồi im, hoặc bị bán giải chấp. Còn những nhà đầu tư dài hạn, tỉ trọng tiền mặt cao, dường như vẫn đang quan sát, rón rén, với sự thận trọng nhất định.

Tâm lý sợ hãi bao trùm lên nhà đầu tư, kịch bản thị trường có quay về như giai đoạn năm 2008 được đặt ra. Đâu sẽ là động lực để thị trường đi lên, liệu đã test đáy thành công chưa hay chỉ là sóng hồi ngắn ngủi. Thị trường đã từng trải qua những giai đoạn như hiện nay thế nào và bằng cách nào các nhà đầu tư có thể tồn tại và thành công đến ngày hôm nay. Hay nói cách khác, trong bối cảnh thị trường này, nhà đầu tư cần làm gì để tồn tại, khi mà tài khoản cứ giảm dần, giảm mòn.

Tại talkshow "Tồn tại qua giông bão", các chuyên gia đã đưa ra những câu chuyện, bài học, cũng như lời khuyên cho nhà đầu tư giai đoạn này.

VN-Index có thể về dưới 1.000 điểm

CEO Passion Investment Lã Giang Trung nhận định năm 2021 là đợt điều chỉnh đi lên còn lại hiện tại, thị trường bắt đầu chu kỳ đi xuống. Ông đánh giá hiện kết thúc một chu kỳ kinh tế nên thị trường mang tính chất đi xuống dài hạn. Ông Trung cho biết thống kê trong quá khứ cho thấy kết thúc một chu kỳ kinh tế thì thị trường thường giảm tới 30-40% từ đỉnh.

"Quan điểm của tôi, việc thắt chặt tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) cũng như Ngân hàng Trung ương Thế giới đang cao thì sẽ có khả năng VN-Index về mức 950 điểm", ông Lã Giang Trung nói.

Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank cùng quan điểm với ông Lã Giang Trung và cho rằng mức giảm sẽ về không những dưới 1.200 điểm mà còn dưới 1.000 điểm. Thậm chí, kịch bản xấu còn xuyên thủng mức đó.

Ông Khánh cho biết, giai đoạn đỉnh lịch sử 2007, khi chứng khoán lên mức cao nhất 1.180 điểm và sau đó đã tụt về 234 điểm. "Thời điểm đó, thị trường từ 1.100 điểm về 1.000 điểm thôi mà nhiều nhà đầu tư đã không tin được. Nhà đầu tư hồi ý nói với tôi nếu giảm về 500-600 điểm sẽ bán nhà và quất hết cổ phiếu luôn. Tuy nhiên sau đó thị trường xuyên qua mức đó về tới mức 234 - tức nó chỉ bằng số lẻ thời điểm đỉnh", ông Khánh nói.

Tuy nhiên, ông Khánh cũng cho rằng thời điểm đó với hiện tại khác nhau bởi số lượng cổ phiếu hiện nhiều hơn, dòng tiền nhiều hơn, tỉ lệ nhà đầu tư tham gia thị trường cũng nhiều hơn. "Chúng ta thấy số lượng mở tài khoản trên dân số Việt Nam cao tuy nhiên số lượng thực sự giao dịch được trên thị trường lại chiếm một tỉ lệ rất nhỏ. Theo tôi, chỉ khoảng 1/10 tổng số tài khoản đang hoạt động vì sẽ có những nhà đầu tư mở nhiều tài khoản", ông Khánh nói.

P/E 7-8 lần chưa hẳn là hấp dẫn

Hiện mặt bằng của thị trường đã giảm sâu, nhiều cổ phiếu doanh nghiệp tốt có P/E về vùng 7-8 lần. Trước câu hỏi đinh giá này đủ hấp dẫn chưa, ông Trung cho biết, ở thời điểm hiện tại, mức P/E 7-8 lần cũng chưa phải quá nhiều.

Ông Trung nhắc lại, thời điểm trước khi có dịch Covid-19, VN-Index loanh quanh 980 điểm rồi quay về trên 600 rồi cao điểm lên tới hơn 1.500 điểm - lập kỷ lục lịch sử. Hiện VN-Index đang quanh ngưỡng 1.200-1.300 điểm, so với đoạn trước Covid-19 thì thị trường vẫn tăng 30%.

Trong năm 2020-2021, lợi nhuận doanh nghiệp tăng trưởng nhưng mang tính chu kỳ. "Tôi đánh giá mức định giá của năm 2019 ổn nên định giá trên thị trường vẫn còn đang cao. Tuy nhiên, nếu nhìn về tính chu kỳ của nền kinh tế thì hiện đang kết thúc chu kỳ nên việc tăng lãi suất rất nhanh. Khi tăng, tỉ lệ P/E nhà đầu tư chấp nhận là 7-8 lần. Nếu sau này lãi suất tăng thì mức P/E hiện cũng ko phải là hấp dẫn. Nghĩa là khi lãi suất tăng thì tỉ lệ P/E nhà đầu tư chấp nhận mức 7-8 lần sẽ giảm xuống", ông Trung cho hay.

Còn theo ông Phan Dũng Khánh, nhiều người cho rằng P/E này là rẻ và có thể mua được. Tuy nhiên, ông Khánh cũng lưu ý, trong quá khứ có nhà đầu tư từng mua một cổ phiếu sau khi giảm từ mức 50.000 đồng/cổ phiếu về 5.000 đồng/cổ phiếu, có nghĩa là giảm 10 lần và đánh giá đây là mức giá quá rẻ. Tuy nhiên, nó lại xuống tiếp còn 500 đồng/cổ phiếu, tức là nó giảm 10 lần nữa.

"Bởi vậy, các nhà đầu tư cần lưu ý, mua một cổ phiếu giá cao nhưng ta phải biết là nó có thể bán được với giá cao nữa không, còn hơn là mua một cổ phiếu giá thấp tuy nhiên khả năng nó thấp nữa vẫn còn. Hoặc khi so sánh với những cổ phiếu doanh nghiệp cùng ngành, họ thấy nó rẻ nhưng hoàn cảnh cổ phiếu là khác nhau", ông nhận định.

Ông Khánh nhấn mạnh, giai đoạn năm 2007-2008, gần như không có một cổ phiếu nào trên thị trường chứng khoán dưới 15.000 đồng/cổ phiếu, nhưng sau này cổ phiếu thậm chí giảm xuống vài trăm đồng/cổ phiếu. "Tôi nhớ có những cổ phiếu P/E lên tới vài trăm lần, nên ở đây chúng ta lưu ý, thông tin, số liệu chỉ nên tham khảo để đầu tư. Để ra quyết định chính xác, phải phân định được yếu tố dài hạn và ngắn hạn. Điều này nhà đầu tư hay bị lẫn lộn", ông nói.

Phải kiểm soát được lòng tham, không nên bắt đáy

"Với tôi, đầu tư doanh nghiệp và đầu tư cổ phiếu là 2 khái niệm khác nhau. Họ đầu tư vào doanh nghiệp là phải đầu tư nhiều năm, còn đầu tư cổ phiếu họ giữ 3,4 phiên là bán. Ở đây để phù hợp cần quan sát dòng tiền vào thị trường. Dòng tiền dài hạn sẽ có sức đỡ thị trường. Dòng tiền ngắn hạn chỉ để đầu cơ và lướt sóng", ông Khánh nêu quan điểm.

Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank nhận định trong xu hướng thị trường giảm, vẫn có những cổ phiếu lên, nếu mua đúng những cổ phiếu này thì vẫn có cơ hội có lợi nhuận. "Nhưng chúng ta cần lưu ý trong thị trường giảm, số mã giảm luôn áp đảm số mã tăng, nên tỉ lệ mà chọn được mã tăng giá rất khó", ông nói. Ông cho rằng chỉ những nhà đầu tư có kỹ năng phân tích tốt, chịu được rủi ro cao và kiểm soát được lòng tham mới nên mạo hiểm, còn lại không nên bắt đáy cổ phiếu.

Còn theo CEO Passion Investment, trước câu hỏi nhà đầu tư có nên mua cổ phiếu thời điểm hiện tại không, ông Trung cho biết "rất khó để kiếm được tiền thời điểm hiện tại". "Quỹ của tôi cũng chọn đứng ra ngoài hoặc tham gia với tỉ lệ rất nhỏ", ông nói. 

"Nhà đầu tư chỉ có thể kiếm tiền ở chiều mua cơ sở tại các nhịp hồi của thị trường. Một chiến lược khá đơn giản là nhà đầu tư mua ở phiên rũ mạnh khi gần như các cổ phiếu blue chip đều giảm sàn". Ông Trung khuyến nghị chỉ mua với tỉ lệ nhỏ và xác định giữ ngắn hạn, kiếm lợi nhuận 5-7%.

Ông Khánh cũng tiết lộ đã đứng ở ngoài thị trường tới 4 tháng nay. "Cổ phiếu của tôi hiện chỉ còn khoảng 5%. Ở trên thị trờng, tôi không yêu cụ thể một ngành nghề nào và cũng không yêu cụ thể một cổ phiếu nào", ông Khánh nói.