Cuộc họp báo chiều 25/5 được đại diện Tổng cục Hải quan tổ chức một ngày sau khi Phó thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu Bộ Công an, Bộ Tài chính xác minh nghi vấn hộ nghèo cũng được tặng siêu xe từ nước ngoài; công ty ma biến mất khỏi địa chỉ đăng ký ngay sau khi xe được thông quan...

Về việc này, Cục trưởng Quản lý giám sát Hải quan Âu Anh Tuấn khẳng định sẽ rà soát và trao đổi với các cơ quan như thuế, công an, đơn vị cấp đăng ký kinh doanh của các tỉnh, thành phố để xác minh rõ. Tổng cục Hải quan cũng đã cử 4 đoàn điều tra tại các chi cục hải quan những địa phương có lượng xe nhập khẩu theo diện quà biếu, tặng lớn. Ông Tuấn nói "sẽ xử lý nghiêm, không bao che" nếu phát hiện sai phạm trong quá trình cấp phép nhập khẩu.

Dù vậy, ông Âu Anh Tuấn khẳng định ngân sách không thất thu thuế từ hình thức nhập khẩu xe diện biếu tặng này. Lũy kế từ năm 2016, số thuế thu được từ xe nhập khẩu theo diện biếu tặng là hơn 12.600 tỷ đồng. Ngoài thuế xuất nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng, tổ chức hoặc cá nhân nhận xe theo diện này còn phải nộp thêm thuế thu nhập bất thường.

Phó cục trưởng Thuế xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan) Trần Bằng Toàn bổ sung thông tin từ đầu năm 2021 đến hết quý I năm nay, doanh nghiệp kê khai giá trị tính thuế hơn 1.000 xe nhập theo diện quà biếu tặng chỉ khoảng 3.300 tỷ đồng. Tuy nhiên, qua rà soát lại, cơ quan hải quan đã xác định số thuế phải thu là 4.745 tỷ đồng, nộp về cho ngân sách thêm hơn 1.400 tỷ đồng.

Theo ông Toàn, hiện nay không có ưu đãi nào về thuế giữa ôtô nhập khẩu theo diện quà biếu tặng với ôtô do các hãng trong nước nhập khẩu theo diện thương mại. Chưa có doanh nghiệp nào phản ánh về tình trạng bất bình đẳng giữa hai loại hình nhập khẩu này.

Lượng xe nhập khẩu theo diện quà biếu tặng 5 năm gần nhất chỉ chiếm dưới 1% tổng xe dưới 9 chỗ ngồi nhập khẩu. Năm 2016-2017, mỗi năm có trên dưới 1.000 xe nhập khẩu theo diện này về Việt Nam. Sau đó, số lượng này giảm tiếp còn 213 xe (năm 2019) và về 480 (năm 2020). Tuy nhiên, đến năm ngoái, lượng xe nhập khẩu theo diện này lại tăng vọt lên 795 chiếc và riêng 5 tháng đầu năm nay có khoảng 160 xe.

Theo Thông tư 143, một năm, mỗi tổ chức hoặc cá nhân tại Việt Nam được nhập khẩu một xe theo diện được nước ngoài biếu tặng (không nhằm mục đích thương mại), nếu chứng minh mối quan hệ với đối tác nước ngoài. Ví dụ, tờ khai xuất nhập khẩu, chứng từ thanh toán tiền hàng, có hợp đồng, email trao đổi trước đó nếu là quan hệ tư vấn, hỗ trợ... Sau khi xe được thông quan, bên nhận có thể sử dụng, cho tặng hoặc chuyển nhượng lại. Nhưng theo nghị định 116, chỉ doanh nghiệp có cơ sở bảo hành, bảo dưỡng ôtô, hoặc do doanh nghiệp ký hợp đồng thuê, thuộc hệ thống đại lý ủy quyền... mới được nhập bán xe nhập khẩu.

Do vậy, đây có thể là con đường để doanh nghiệp, showroom không thuộc diện được kinh doanh xe nhập khẩu theo Nghị định 116 đưa siêu xe về nước từ các đầu mối buôn xe ở nước ngoài, trong bối cảnh khách hàng mua một số mẫu xe tiền tỷ từ nhà phân phối chính hãng phải chờ vài tháng, thậm chí đến cả năm. Một số mẫu xe "hot" hiện nay như Mercedes G63 hay Toyota Land Cruiser có giá bán tại showroom cao hơn hàng chính hãng, nhưng các đơn vị này vẫn dễ tiêu thụ vì ưu thế giao xe nhanh chóng.

Dù khẳng định không thất thu thuế, ông Âu Anh Tuấn cho biết Tổng cục Hải quan đề xuất sửa đổi quy định tại Thông tư 143 theo hướng cơ quan này sẽ không chịu trách nhiệm cấp phép xe nhập theo diện quà biếu tặng nữa. Theo ông, việc này theo thẩm quyền, chức năng nhiệm vụ của bộ chuyên ngành như Bộ Công Thương, còn Bộ Giao thông Vận tải đưa ra các biện pháp quản lý về tiêu chuẩn chất lượng.

Anh Tú