Ngày 27-5, tại TP HCM, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) phối hợp cùng Hiệp hội Rau quả Việt Nam tổ chức hội thảo "Tăng cường khả năng tiếp cận thị trường cho ngành xoài Việt Nam".
Theo nghiên cứu tác động của Covid-19 đến ngành xoài Việt Nam do bà Trần Thị Thanh Nhàn, Bộ môn nghiên cứu thị trường và ngành hàng IPSARD trình bày qua khảo sát giai đoạn 2019-2021, giá xoài trong nước đã giảm 8%/năm trong khi giá xoài xuất khẩu tăng 3%/năm. Sự gia tăng của cước vận chuyển và chi phí lao động đã làm tăng chi phí toàn chuỗi làm suy giảm lợi nhuận của tất cả các tác nhân tham gia chuỗi.
Cụ thể, doanh nghiệp xuất khẩu bị giảm lợi nhuận 55%, nông dân bị giảm lợi nhuận gần 67% trong khi người thu gom (các chủ vựa xoài) giảm đến gần 92%.
Chuỗi ngành hàng xoài từ nông dân đến trung gian thu gom, doanh nghiệp xuất khẩu đều bị giảm lợi nhuận bởi Covid-19
Theo bà Nhàn, dù số lượng mẫu nghiên cứu không lớn nhưng nhóm nghiên cứu đã tham vấn chính quyền địa phương về kết quả và được xác nhận có sự phù hợp với tình hình thực tế. "Nông dân bị giảm lợi nhuận chủ yếu do giá vật tư nông nghiệp tăng nhưng nhờ giảm sử dụng nên dù bị ảnh hưởng lớn nhưng không bằng nhóm trung gian. Năm qua, do ảnh hưởng tình hình tắc biên giới với Trung Quốc, rất nhiều lô hàng bị đổ bỏ nên rất nhiều chủ vựa bị thua lỗ" - bà Nhàn lý giải.
Covid-19 cũng làm cho tỷ trọng xoài tươi xuất khẩu giảm (từ 76,4% năm 2018) xuống còn 63,3% (2021), xoài chế biến tăng. Đặc biệt, xoài sấy có tốc độ tăng trưởng đến 179,6%/năm nhờ bảo quản được lâu, không bị áp lực thời gian như xoài tươi.
Ông Nguyễn Đình Mười, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Vina T&T chuyên xuất khẩu trái cây tươi, cho hay giá cước vận chuyển tăng quá cao khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.
"Có lúc giá cước vận chuyển đường hàng không sang Mỹ lên đến 12,8 USD/kg (chưa kể tiền xoài) trong khi giá xoài Mexico bán tại Mỹ chưa đến 1 USD/kg. Tuy nhiên, xoài Việt Nam, nhất là giống xoài cát Hòa Lộc chất lượng vượt trội, không chê vào đâu được định vị ở phân khúc cao cấp. Chúng tôi đang tiếp tục cải tiến công nghệ bảo quản trước khi đẩy mạnh xuất khẩu vào cuối năm, thời điểm tiêu thụ trái cây dễ hơn do không phải mùa trái cây của các nước châu Mỹ" - ông Mười nói.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam thông tin sản lượng xoài Việt Nam gần 940.000 tấn/năm, đứng thứ 13 thế giới. Trung Quốc là nước sản xuất xoài lớn thứ 2 thế giới nhưng lại là nước nhập khẩu xoài lớn nhất thế giới, là thị trường lớn nhất của Việt Nam.
"Năm nay, ngành xoài Việt Nam thêm khó khăn tại thị trường Trung Quốc khi nước này vừa mở cửa thị trường cho xoài Campuchia, khiến việc cạnh tranh thêm khó khăn" - ông Nguyên lưu ý.