Ba năm sau bản án 17 năm tù trong vụ án buôn bán thuốc ung thư giả H-Capita 500mg, ngày 19-5, bị cáo Nguyễn Minh Hùng (cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc VN Pharma) tiếp tục bị tòa tuyên phạt 18 năm tù về tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh (VN Pharma giai đoạn 2). Tổng hợp hình phạt chung bị cáo này phải chấp hành là là 30 năm tù, mức cao nhất của án tù có thời hạn.

Làm rõ việc thiếu trách nhiệm tại Cục quản lý Dược

Ngoài bị cáo Hùng, giai đoạn 2 của vụ án, TAND TP Hà Nội còn tuyên phạt bị cáo Võ Mạnh Cường (cựu giám đốc Công ty TNHH thương mại hàng hải Quốc tế H&C) 20 năm tù và bảy đồng phạm (cựu phó tổng giám đốc, phó trưởng phòng xuất nhập khẩu, kế toán trưởng VN Phrama, cựu tổng giám đốc công ty Dược Sài Gòn và nhân viên VN Pharam, H&C) mức án từ sáu đến 16 năm tù.

Bị cáo Trương Quốc Cường, cựu thứ trưởng Bộ Y tế, cựu cục trưởng Cục quản lý Dược. Ảnh: UYÊN TRANG

Đáng chú ý, bị cáo Trương Quốc Cường (cựu thứ trưởng Bộ Y tế và là Cục trưởng Cục Quản lý dược tại thời điểm xảy ra vụ việc) bị tuyên phạt bốn năm tù, Nguyễn Việt Hùng (cấp phó của ông Cường ở Cục Quản lý dược) ba năm tù và Lê Đình Thanh (cựu công chức Cục Hải quan TP.HCM) hai năm tù về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Hai bị cáo Nguyễn Thị Thu Thuỷ (cựu phó phòng Cục quản lý dược) và Phạm Hồng Châu (cựu trưởng phòng đăng ký thuốc) bị tuyên phạt cùng mức án bốn năm tù về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Giai đoạn 2 của vụ án gây xôn xao dư luận này đã gọi tên được các bị cáo thiếu trách nhiệm và lợi dụng chức vụ xảy ra ở Cục quản lý Dược.

Trước đó, trong phiên sơ thẩm VN Pharma giai đoạn 1 hồi tháng 9-2019, TAND TP.HCM đã triệu tập ông Cường tham gia phiên tòa với tư cách người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan để làm rõ các vấn đề của vụ án. Tuy nhiên, ông Cường vắng mặt. Đến ngày 3-11-2021, CQĐT đã ra quyết định khởi tố bị can đối với ông Cường.

Từ không thành khẩn đến thừa nhận toàn bộ

Trong sáu ngày xét xử vụ án vừa qua, ban đầu, ông Cường được VKS đánh giá "chưa thực sự thành khẩn" vì chỉ nhận trách nhiệm với tư cách đứng đầu cục Quản lý Dược, không nhận trách nhiệm về sai phạm của cá nhân.

Tuy nhiên, ngày cuối, ông Cường nhận toàn bộ sai phạm, nói sai sót xảy ra do làm việc quá tải, cơ sở vật chất thiếu thốn. Ông nhận thức được lĩnh vực này nhạy cảm, luôn tự nhủ mình trau dồi đạo đức. Trước diễn biến này, ông Cường được VKS đánh giá thành khẩn.

Trong phiên xử, nhiều luật sư cũng đề nghị HĐXX xem xét trách nhiệm của cựu thứ trưởng Y tế Cao Minh Quang, thời điểm xảy ra vụ án là Chủ tịch Hội đồng xét duyệt thuốc, Bộ Y tế. Ông Quang hiện bị đề nghị truy tố trong vụ án khác.

Hồ sơ xác định lợi dụng sơ hở trong công tác quản lý dược và hải quan, trong các năm 2008-2010, Nguyễn Lê Xuân Khang (là người Việt Nam định cư tại Canada, hiện đang bị truy nã quốc tế) đã bàn bạc, thống nhất với Hùng lập hồ sơ các thuốc mang nhãn mác Health 2000 Canada để Công ty Cudupha, Công ty Vimedimex đứng tên xin cấp số đăng ký.

Bị cáo Nguyễn Minh Hùng, cựu chủ tịch kiêm tổng giám đốc Công ty VN Pharma

Thực tế, các hồ sơ thuốc đều là giả nhưng do một số cán bộ của Cục Quản lý dược thiếu trách nhiệm hoặc có động cơ cá nhân đã làm trái công vụ trong quá trình thẩm định, xét duyệt nên bảy loại thuốc: Extrafovir, Kaderox-250, Kafotax-1000, MGP Axinex-1000, MGP Mosinase-625, H2K Levofloxacin và H2K Ciprofloxacin mang nhãn mác Health 2000 Canada đã được cấp số đăng ký.

Sau khi các thuốc trên được cấp số đăng ký, Hùng đã cấu kết với Khang, Cường cùng các nhân viên của VN Pharma, H&C và một số đối tượng khác thực hiện các thủ đoạn để buôn bán, nhập khẩu, thông quan một số lượng lớn thuốc giả nguồn gốc, xuất xứ vào Việt Nam để tiêu thụ trong nước, gây thiệt hại về kinh tế và sức khỏe cho người bệnh.

Số thuốc giả đã được VN Pharma bán cho các doanh nghiệp, bệnh viện, nhà thuốc tổng cộng 623.819 hộp, thu lợi bất chính số tiền hơn 31,5 tỉ đồng.

Ông Cường khi đó là Cục trưởng Cục Quản lý dược, Phó Chủ tịch thường trực, được Chủ tịch ủy quyền điều hành Hội đồng xét duyệt thuốc đã thực hiện không đúng, không đầy đủ trách nhiệm được giao; thiếu giám sát, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của nhóm chuyên gia thẩm định và bộ phận thường trực đăng ký thuốc.

Ông Cường đã đồng ý xét duyệt cấp số đăng ký thuốc trong khi hồ sơ không đủ điều kiện cấp, dẫn đến hậu quả 6/7 loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 được nhập khẩu và tiêu thụ tại Việt Nam, với trị giá hơn 148 tỉ đồng.

Dù nhận được nhiều thông tin về thuốc Health 2000 Canada là không rõ nguồn gốc, xuất xứ nhưng ông Cường không chỉ đạo đình chỉ lưu hành, thu hồi, tiêu hủy, dẫn đến hậu quả các cơ sở y tế trong nước tiếp tục sử dụng các loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada, không rõ nguồn gốc xuất xứ để điều trị cho người bệnh, tổng trị giá hơn 3,7 tỉ đồng…

Cựu chủ tịch VN Pharma bị bắt từ năm 2014

Vụ án đến nay đã trải qua hai giai đoạn tố tụng. Giai đoạn 1 vụ án này do TAND TP.HCM xét xử và sau đó được TAND Cấp cao tại TP.HCM tuyên y án sau nhiều diễn biến bất ngờ. Tháng 10- 2013, Công ty CP VN Pharma đề nghị cấp phép nhập khẩu lô thuốc H-Capital điều trị ung thu do công ty Helix Canada sản xuất.

Sau đó, Cục Quản lý dược cấp phép nhập khẩu và mở tờ khai hải quan nhập khẩu 9.300 hộp thuốc H-Capital 500mg. Tháng 9-2014, Hùng bị bắt cùng Cường và 10 đồng phạm, bị khởi tố về tội buôn lậu. Tháng 4-2015, Bộ Y tế có kết luận lô thuốc này không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Tháng 8-2017, TAND TP.HCM xử sơ thẩm tuyên phạt Hùng 12 năm tù về tội buôn lậu và giả con dấu tài liệu của cơ quan tổ chức. Tháng 9-2017, Thanh tra việc cấp phép nhập khẩu, giấy đăng ký lưu hành đối với bảy loại thuốc do VN Pharma nhập về và trúng thầu cung cấp cho các bệnh viện trước khi xảy ra vụ án.

Cuối tháng 10-2017, TAND Cấp cao tại TP.HCM tuyên hủy toàn bộ bản án để điều tra lại. Hai năm sau, TAND TP.HCM xử sơ thẩm lại đã tuyên phạt bị cáo Cường 20 năm tù, Hùng 17 năm tù về tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh. Các đồng phạm còn lại bị tuyên phạt mức án từ ba năm tù nhưng cho hưởng án treo đến 12 năm tù.

Tháng 5-2020, TAND Cấp cao tại TP.HCM quyết định giữ nguyên bản án sơ thẩm VN Pharma giai đoạn 1, bác kháng cáo của bảy bị cáo trong vụ buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh.