Chính phủ vừa thông qua đề xuất của Bộ Tài chính về xây dựng dự thảo nghị quyết của Quốc hội về giảm VAT từ 10% xuống còn 8%, để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Nghị quyết sẽ được trình Quốc hội thông qua kỳ họp vào tháng 5 này.

Giảm thuế VAT để kích sức mua

Khi VAT giảm, người dân có thể mua hàng hóa, dịch vụ với mức giá rẻ hơn, trong khi các doanh nghiệp vui vì sức mua tăng sẽ mở ra cơ hội giải phóng hàng hóa, tái tạo dòng tiền. Chị P.N.Ng. (Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết gia đình chị có 6 người, tổng chi tiêu hằng tháng từ tiền thuốc cho cha mẹ già đến sữa, ăn uống... khoảng 10 triệu đồng/tháng. 

"Giảm thuế được đồng nào hay đồng ấy. Số tiền được giảm thuế sẽ mua thêm đồ để bữa cơm tươm tất. Thời buổi kiếm đồng tiền, bát gạo khó khăn khi dịch bệnh vẫn chưa hết, còn công việc thì làm cầm chừng do doanh nghiệp ít đơn hàng", chị P.N.Ng. tâm sự.

Ông L.T.Hiếu (chủ nhà hàng Long Hải ở Móng Cái, Quảng Ninh) cho hay các chủ nhà hàng mừng như bắt được vàng vì đề xuất của Bộ Tài chính là giảm thuế cho tất cả hàng hóa, dịch vụ chứ không chỉ một số nhóm như năm 2022. Nếu quy định này được áp dụng thì các đơn vị kinh doanh sẽ giảm VAT cho khách một cách dễ dàng, không phải bóc tách hóa đơn, không phải tra soát xem mặt hàng này có được giảm thuế hay không. 

"Thuế VAT tất cả hàng hóa, dịch vụ từ 10% giảm xuống 8% sẽ giúp kéo mặt bằng giá hạ nhiệt. Người tiêu dùng là người trực tiếp chịu thuế VAT sẽ được hưởng lợi. Còn với đơn vị kinh doanh, khi đầu vào là xăng, điện, nước, nguyên nhiên vật liệu... được giảm thuế VAT 2% thì giá hàng hóa bán ra cũng giảm theo. Điều này sẽ khuyến khích người dân tiêu dùng, mua sắm nhiều hơn. Nhờ đó, nhà sản xuất, kinh doanh được lợi do đồng vốn quay vòng nhanh hơn", chủ nhà hàng này phân tích.

Tại TP.HCM, chị Hồng Ngọc (nhân viên văn phòng ở quận 3) cho hay từ hơn một năm qua, giá cả tăng chóng mặt trong khi kiếm đồng tiền lại hết sức khó khăn. 

"Là người nắm hầu bao trong nhà tôi phải tính toán nát óc sao cho cân đối thu chi. Tiêu chí tôi đề ra là cắt hết những khoản chi tiêu không cần thiết, chỉ ưu tiên món nào thiết yếu. Sắp hết năm học, phụ huynh như tôi lại lo sắm sửa dần cho con vào năm học tới cùng hàng loạt khoản chi tiêu hằng tháng. Nếu thuế VAT giảm, bớt được đồng nào sẽ mừng đồng ấy", chị Hồng Ngọc nói.

Còn anh Đức Trí (chủ một nhà hàng tại quận Bình Thạnh) phân tích: việc giảm thuế suất thuế VAT từ 10% xuống 8% sẽ tương đương mức giảm thuế 2%, lại giảm trực tiếp trên giá bán. Chẳng hạn một người mua ly cà phê giá 50.000 đồng (đã bao gồm VAT là 5.000 đồng) thì tới đây khi chính sách giảm thuế VAT được áp dụng thì chỉ phải trả 49.000 đồng. 

"Số tiền giảm thuế VAT tưởng như nhỏ nhưng với mức chi tiêu của gia đình 4 - 5 thành viên tại các thành phố lớn thì mỗi tháng sẽ tiết kiệm được cũng vài trăm ngàn đồng. Nhìn rộng ra toàn xã hội thì sẽ là số tiền lớn. Số tiền này lại được đem chi dùng thì sẽ giúp kích sức mua vốn đang xuống rất thấp như hiện nay. Đây cũng là điều mà những người kinh doanh rất mong mỏi", anh Đức Trí nói.

Giảm thuế VAT sẽ giúp tăng thu

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Ngọc Tú (chuyên gia về thuế) cho rằng doanh nghiệp đang vô cùng khó khăn khi mỗi tháng có hơn 19.000 doanh nghiệp đóng cửa, tạm ngừng kinh doanh. Chỉ trong quý 1, cả nước có tới 149.000 lao động bị mất việc làm do doanh nghiệp bị cắt giảm đơn hàng. Nên sự hỗ trợ của Nhà nước qua chính sách tài khóa là vô cùng cần thiết.

"Dự kiến, Chính phủ sẽ trình Quốc hội đề xuất tiếp tục giảm thuế VAT 2% cho những mặt hàng có thuế suất 10% xuống 8% vào kỳ họp gần nhất trong năm nay, thông thường là diễn ra vào tháng 5 này. Như vậy, nếu Quốc hội chấp thuận thì sẽ ban hành nghị quyết và áp dụng sớm nhất là từ tháng 6 hoặc từ tháng 7. Tuy nhiên, việc giảm thuế VAT chỉ trong 6 tháng là quá ngắn. Nên để chính sách phát huy tối đa hiệu quả, thời gian giảm thuế VAT 2% cần được kéo dài đến hết năm 2024", ông Tú đề nghị.

Ông Tú cho biết thu ngân sách quý 1 đã đạt hơn 31% dự toán. Trong 3 quý tới, tình hình thu ngân sách được dự báo là có nhiều thách thức do hoạt động sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn. Sang năm sau, tình hình kinh tế, chính trị thế giới dự báo có biến động, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất, kinh doanh ở trong nước. 

Do đó, ngân sách muốn thu được thuế thì phải nuôi dưỡng nguồn thu, phải hỗ trợ kịp thời cho người nộp thuế. Kinh nghiệm của 20 năm qua, cứ mỗi lần giảm thuế thì ngân sách thường tăng thu. Như năm ngoái, giảm VAT 2% từ tháng 2 cho một số nhóm hàng hóa, dịch vụ đã góp phần giúp ngành thuế thu đạt hơn 124% so với kế hoạch.

Theo các chuyên gia tài chính, nếu giảm thuế VAT chỉ 6 tháng cuối năm thì mức giảm cần sâu hơn, từ 10% xuống mức 5 - 6%. Mức thuế VAT 8% vẫn còn cao, chưa phải là mức tốt cho nền kinh tế. Trong bối cảnh các nước đang cạnh tranh bằng cách giảm gánh nặng thuế cho doanh nghiệp để thu hút đầu tư, do đó việc giảm thuế VAT xuống dưới 8% cũng là cần thiết để giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Chi dùng thế nào để được lợi?

Chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn cho rằng việc giảm thuế suất VAT đồng loạt từ 10% xuống 8% có tác động dây chuyền đến giá cả hàng hóa dịch vụ trong xã hội. 

"VAT là thuế gián thu, tức là sắc thuế đánh vào người tiêu dùng cuối cùng, doanh nghiệp sẽ thu hộ số thuế này cho Nhà nước. Do vậy trước mắt khi áp dụng giá cả hàng hóa sẽ giảm do VAT giảm. Có thể thấy rõ nhất ở những nơi như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi... vì người tiêu dùng có thể kiểm tra cụ thể mức thuế suất hàng hóa có giảm hay không trên hóa đơn. Trong khi ở những nơi như chợ truyền thống, tiệm tạp hóa... thì có lẽ phải cần thời gian để mặt bằng giá giảm dần", ông Sơn nói.

Theo các chuyên gia, nguyên tắc khi giảm thuế VAT cho hàng hóa, dịch vụ thì chỉ quy định nhóm mặt hàng, lĩnh vực kinh doanh, chứ không quy định hàng đó bán ở siêu thị hay chợ. Hàng hóa được bán tại chợ dân sinh, cửa hàng nhỏ lẻ, thông thường giá bán do người mua và người bán thỏa thuận đã bao gồm cả thuế. Họ cũng không biết thuế là bao nhiêu, nếu giảm VAT còn 8% thì giảm bao nhiêu tiền. Nhưng về lâu dài để cạnh tranh thì giá hàng hóa sẽ phải giảm theo nhưng sẽ có độ trễ.