Trong bối cảnh khó khăn, nhiều người đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh. Trong ảnh: quyết toán thuế tại Cục Thuế TP.HCM trưa 10-5 - Ảnh: T.T.D.
Kinh tế khó khăn, thu nhập giảm sút, giá cả tăng cao mà mức GTGC cứ đứng im chờ. CPI tăng tới 20% cơ quan quản lý mới đề xuất nâng, theo luật.
Giá cả tăng vù vù, giảm trừ gia cảnh quá thấp
Nhiều chi phí tăng mạnh, giá điện cũng vừa tăng thêm 3%, chị Bích Huệ (quận Tân Phú, TP.HCM) cho biết chị chỉ biết lo.
Hiện nay thu nhập của hai vợ chồng chị sau khi trừ thuế TNCN còn 30 triệu đồng mà nào là tiền thuê nhà, tiền học cho con, tiền ăn, tiền điện, nước, trăm thứ tiền đều trông vào.
"Người lao động như chúng tôi chỉ mong trước mắt nên miễn thuế TNCN đến hết năm 2023 và được sửa quy định bất cập về mức GTGC để người nộp thuế như tôi cảm thấy thỏa đáng", chị Huệ nói.
Chị Thanh Hằng (quận Gò Vấp, TP.HCM) nói người lao động cảm thấy rất khó hiểu về cách tính CPI. Cơ quan thống kê tính bình quân rất nhiều mặt hàng nhưng những mặt hàng thường ngày thì tăng rất lớn.
"Trước tôi mua ổ bánh mì không chỉ 2.500 đồng/ổ, nay đã lên 4.000 - 5.000 đồng, tức tăng 60-100%. Miếng đậu hủ từ 2.500 đồng cũng lên 4.000 đồng, tăng 60%. Một ký gạo loại gia đình tôi hay ăn cũng từ 22.000 đồng lên 25.000 đồng. Tiền rác hằng tháng trước đây chỉ 30.000 đồng/tháng mà chỉ vài năm đã lên 60.000 đồng/tháng, gấp đôi.
Lạ là CPI lũy kế qua mấy năm vẫn chưa đủ mức 20% để cơ quan quản lý đề xuất tăng mức GTGC. Trong khi người nộp thuế như chúng tôi đã cảm thấy ngộp thở để "co kéo" đồng lương ít ỏi rồi", chị Hằng than.
Chị Phạm Thị Phương (Hải Phòng) than thở con chị đỗ đại học vừa lên Hà Nội là niềm vui song cũng là nỗi lo lắng. Riêng học phí đã 4,2 triệu đồng/tháng. Ngoài ra tiền thuê nhà trọ, ăn, đi lại, sách vở... mỗi tháng cũng tốn khoảng 7 triệu đồng nữa.
Toàn bộ tiền lương của chị 13 triệu đồng chỉ đủ nuôi con ăn học. Trong khi đó, mức GTGC cho con theo quy định 4,4 triệu đồng chưa bằng 1/2 so với thực tế chi phí tiền ăn học, thuê nhà... của con.
"Thu nhập của chồng tôi khoảng 17 triệu đồng không chỉ để mua thuốc cho cha mẹ già, học phí của đứa con học lớp 7, sinh hoạt ăn uống, điện nước... cho cả gia đình năm người mà còn để nộp cả thuế TNCN nữa. Nếu tăng mức GTGC lên thì tôi dễ thở hơn" - chị Phương kể.
Anh Trần Ngọc (Hà Nội), cán bộ tín dụng một ngân hàng ở Hà Nội, cho biết thu nhập của anh 26 triệu đồng/tháng đang phải trang trải từ tiền học của hai con và chi phí ăn, mặc, đi lại, lãi vay mua căn hộ...
"Cuộc sống khá chật vật, chúng tôi chỉ dám mua sắm hàng thiết yếu nhất. Suốt hai năm qua, tôi không thể dành dụm được chút nào để phòng lúc ốm đau.
Thế nhưng sau khi GTGC, tiền thuế TNCN tạm khấu trừ hằng tháng của tôi vẫn là 1,1 triệu đồng. Tôi chỉ mong được giảm thuế TNCN để bớt khó khăn" - anh Ngọc nói.
Dữ liệu L.THANH - Nguồn: Bộ Tài chính - Đồ họa: TUẤN ANH
Căn cứ để điều chỉnh mức giảm trừ quá vô lý
Trao đổi với Tuổi Trẻ, luật sư Trần Xoa - giám đốc Công ty Luật Minh Đăng Quang - cho rằng đề nghị vừa qua của Ủy ban Kinh tế Quốc hội là Chính phủ cần nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức GTGC đối với thuế TNCN là rất cần thiết.
Luật thuế TNCN quy định khi chỉ số CPI theo công bố của Tổng cục Thống kê tăng 20% thì mới đề xuất điều chỉnh mức GTGC. Nhưng danh mục CPI hiện nay bao gồm đến 752 mặt hàng, mà người lao động chỉ sử dụng vài chục mặt hàng thiết yếu.
Do vậy sẽ rất bất hợp lý nếu phải chờ đợi chỉ số CPI chung này để làm căn cứ đề xuất nâng mức GTGC. Nói cách khác, chỉ số CPI chung này không đại diện cho đời sống người lao động, lấy đó làm căn cứ để đề xuất nâng mức GTGC sẽ rất thiệt thòi cho người làm công ăn lương.
"Nhìn vào con số mà ngành thuế đưa ra có thể thấy rõ điều này. 3, 4 tháng đầu năm nay số thu của nhiều sắc thuế đã giảm mạnh do chịu tác động từ những khó khăn của nền kinh tế nhưng số thu từ thuế TNCN tăng. Thu từ thuế TNCN gồm nhiều nguồn như thu từ đối tượng làm công ăn lương, chuyển nhượng nhà đất, chứng khoán...
Nhưng thực tế thuế từ chuyển nhượng nhà đất, chứng khoán thời gian qua đã giảm rất sâu do thị trường ảm đạm. Như vậy có phải là người làm công ăn lương đang "gánh" hay không?", ông Xoa phân tích.
Cũng theo ông Xoa, mỗi năm đều tăng lương tối thiểu vùng, vậy sao không dựa vào mức này để quy định mức giảm trừ để theo đó mức GTGC của người nộp thuế có thể điều chỉnh linh hoạt?
Có thể là bằng 5 tháng lương tối thiểu vùng, để khi mức lương tối thiểu vùng điều chỉnh thì mức GTGC cũng tăng theo.
Dữ liệu L.THANH - Nguồn: Bộ Tài chính - Đồ họa: TUẤN ANH
Nâng mức GTGC chứ chờ sửa luật quá lâu
Ông Nguyễn Đức Nghĩa, giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), cho rằng kiến nghị của Ủy ban Kinh tế Quốc hội là rất cần thiết vì chờ sửa Luật thuế TNCN thì quá lâu.
Từ năm 2018, Bộ Tài chính đã đề xuất sửa đổi một số bất cập của Luật Thuế TNCN nhưng đến nay bất cập vẫn còn nguyên.
Năm 2009, khi áp dụng Luật Thuế TNCN, mức GTGC cho người nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng, đến 2013 mức giảm trừ tăng lên 9 triệu đồng/tháng. Mãi đến tháng 7-2020, mức giảm trừ mới tăng lên 11 triệu đồng/tháng.
Từ sau dịch COVID-19 đến nay đã trải qua bao nhiêu đợt bão giá hàng hóa, người dân đang phải "gồng" mình, thắt lưng buộc bụng. Nhưng người dân lại thất vọng khi phải "gồng" thêm 3 năm nữa cơ quan thuế mới sửa luật và rất có thể 2026 hoặc lâu hơn Luật Thuế TNCN mới được áp dụng.
Theo ông Nghĩa, trong lúc chờ nâng mức GTGC lên mức hợp lý, trước mắt nên miễn thuế TNCN cho người làm công ăn lương đến hết năm 2023.
Cũng theo một số chuyên gia, lần sửa Luật Thuế TNCN gần nhất là 2012, nếu theo như kế hoạch của Bộ Tài chính thì phải 13 năm sau lần sửa luật đầu tiên mới sửa Luật Thuế TNCN lần thứ 2. Với tình hình giá cả như hiện nay thì mức GTGC cho bản thân người lao động phải tương đương mức 20 triệu đồng mới phù hợp.
Kèm theo đó phải điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần theo hướng gia tăng khoảng cách giữa các bậc cũng như giảm mức thuế suất. Doanh nghiệp nhỏ hiện nay chỉ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với mức 20% và được khấu trừ các chi phí hợp lý, hợp lệ.
Trong khi cá nhân nộp thuế TNCN bậc cao nhất lên đến 35% và dù người nộp thuế được GTGC nhưng mức giảm trừ đó chưa đủ để đáp ứng nhu cầu đời sống.
Đây là điều rất bất hợp lý. Chưa kể mấy năm qua các doanh nghiệp đã được giảm thuế, gia hạn nộp thuế... nhưng cá nhân lại cơ bản không nhận được hỗ trợ nào. Như vậy là không công bằng giữa các đối tượng nộp thuế.
Người dân và doanh nghiệp quyết toán thuế tại Cục Thuế TP.HCM - Ảnh: T.T.D.
Nhiều bất cập
Bộ Tài chính thừa nhận bất cập của Luật Thuế TNCN từ năm 2018, tức là cách đây khoảng năm năm đã đề xuất sửa luật này. Tuy nhiên, từ đó đến nay, một loạt quy định lỗi thời, lạc hậu của chính sách thuế TNCN vẫn đang áp dụng, gây bất lợi, thậm chí thiệt hại cho người nộp thuế:
- Điều kiện tính là người phụ thuộc khi thu nhập bình quân không vượt 1 triệu đồng/tháng
- Biểu thuế lũy tiến từng phần có bảy bậc thuế với mức thuế cao nhất 35%
- CPI biến động 20% mới điều chỉnh mức GTGC...
Mức giảm trừ gia cảnh cần lên 20 triệu đồng
TS Nguyễn Ngọc Tú - chuyên gia thuế - cho rằng những người nộp thuế TNCN đang cần được Nhà nước chia sẻ khó khăn. Vì thu nhập của họ bị giảm sút trong suốt ba năm chống đỡ dịch bệnh vừa qua.
Năm nay kinh tế suy giảm, giá cả các mặt hàng thiết yếu tăng cao khiến đời sống người nộp thuế càng chật vật hơn. Do vậy việc tăng mức GTGC thuế TNCN là vô cùng cấp thiết để đảm bảo quyền lợi cho người nộp thuế.
Mức GTGC được nâng lên cụ thể là bao nhiêu Bộ Tài chính nên tính toán trình Chính phủ để sớm báo cáo Quốc hội ngay trong kỳ họp này và áp dụng ngay trong kỳ tính thuế của năm nay.
Song mức GTGC mới phải được tính toán trong bối cảnh biến động của giá cả thực tế ngoài thị trường và những khó khăn của người nộp thuế.
Thực tế học phí, viện phí, giá mua, thuê nhà đến giá các hàng hóa thiết yếu hằng ngày như lương thực, thực phẩm, rau xanh... cũng tăng chóng mặt trong mấy năm qua.
"Mức GTGC cần được nâng lên 20 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và khoảng 10 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc.
Trong tình hình, bối cảnh đặc biệt thì cần phải có những chính sách đặc biệt, kịp thời để khoan thư sức dân, góp phần hỗ trợ cho kinh tế phục hồi và phát triển. Khi người nộp thuế được chia sẻ, số tiền thuế được hỗ trợ sẽ được mua sắm, hàng hóa tiêu dùng.
Qua đó, hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi và phát triển, đóng góp cho ngân sách. Còn nếu chỉ tận thu, chỉ nghĩ đến việc giảm thuế là hụt thu thì về lâu dài, ngân sách sẽ sụt giảm khi người nộp thuế và doanh nghiệp kiệt quệ" - ông Tú cảnh báo.
Công nhân đi chợ sau giờ tan ca ở TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG
* Đại biểu NGUYỄN MẠNH HÙNG (ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội):
Cần phương thức hỗ trợ kịp thời
Việc đề xuất Chính phủ cần nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức GTGC đối với thuế TNCN là ý kiến thể hiện rõ quan điểm của tập thể của ủy ban khi thẩm tra các nội dung về kinh tế - xã hội.
Trong bối cảnh hiện nay khi các chỉ số kinh tế, thu nhập của người dân, người lao động gặp khó khăn thì cần tìm phương thức để hỗ trợ kịp thời.
Nhiều người cho rằng việc đánh giá chỉ số CPI chưa sát với thực tế khi có thời điểm giá tăng rất cao nhưng chỉ số CPI lại rất thấp.
Hiện căn cứ vào CPI để điều chỉnh mức GTGC là phù hợp. Nhưng phải nghiên cứu để có phương pháp tính CPI cho phù hợp, đảm bảo đúng thực trạng của giá cả hàng hóa.
Hiện nay mức quy định GTGC là 11 triệu đồng, mức tăng lên cụ thể cần chờ Chính phủ, Bộ Tài chính tính toán cho phù hợp. Khi có con số đưa sang, ủy ban chúng tôi sẽ có đánh giá về căn cứ, có xác đáng không.
* Đại biểu TRẦN VĂN LÂM (ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội):
Khởi điểm đóng thuế TNCN quá thấp
Thuế phải vận động theo biến động của đời sống kinh tế, xã hội, phát triển của nền kinh tế. Hiện nay Luật Thuế TNCN quy định mức GTGC trên một giá trị cố định. Việc này để thuận tiện trong phương pháp tính toán, thực hành thu. Nhưng sẽ ngày càng lạc hậu với thu nhập thực tế, đời sống, giá cả thị trường.
Thời gian qua, tỉ lệ trượt giá, mất giá của đồng tiền, lạm phát dẫn đến việc dù thu nhập của người dân có tăng nhưng số tiền tăng đó chỉ bù đắp cho trượt giá. Trong khi đó, mức khởi điểm đóng thuế TNCN quá thấp, chưa có sự thay đổi theo sự trượt giá, dẫn tới bất hợp lý.
Mức GTGC cũng chưa phù hợp. Vì vậy cần thiết phải nâng mức GTGC. Mức nâng cụ thể thế nào sẽ cần phải được tính toán rất khoa học, cụ thể từ các cơ quan chức năng của Chính phủ cũng như lấy ý kiến rộng rãi.
Quy định CPI biến động trên 20% mới điều chỉnh mức GTGC không còn phù hợp. Do đó, cần xem xét sửa đổi và linh hoạt hơn về thời gian cũng như mức biến động tuyệt đối.
Ngoài ra, có thể linh hoạt bằng cách để Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, thay vì muốn điều chỉnh các quy định phải chờ xin ý kiến Quốc hội.
THÀNH CHUNG
Đề nghị Chính phủ nghiên cứu tăng mức giảm trừ gia cảnh với thuế thu nhập cá nhânỦy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân.
Xem thêm: mth.59954349011503202-nahn-ac-pahn-uht-euht-gnan-hnag-maig/nv.ertiout