Theo Wall Street Journal (WSJ), Tesla đã đốt tiền hơn 10 năm trước khi Zach Kirkhorn trở thành giám đốc tài chính (CFO) của hãng xe điện này. Vào 4 năm trước, CEO Elon Musk khi đó đã tuyên bố bổ nhiệm “Zach” vào vị trí CFO mà chẳng nhắc đến họ của ông này. Thậm chí nhiều người còn chưa bao giờ nghe đến tên ông.

Dù là công thần đứng sau thành công của Elon Musk tại Tesla nhưng Kirkhorn giữ một chế độ ẩn mình rất tốt khi hạn chế tiếp xúc cùng giới truyền thông. Trong khi Elon Musk có đến hơn 137 triệu người theo dõi trên Twitter thì vị công thần CFO này chỉ có 63 người theo dõi và đặt chế độ riêng tư.

Theo WSJ, hiện Elon Musk đang phụ thuộc khá lớn vào Kirkhorn để biến Tesla thành hãng xe điện thống trị thị trường trong bối cảnh vô số đối thủ nhảy vào đòi phân chia miếng bánh lợi nhuận béo bở.

Tesla dự định bán được 20 triệu chiếc xe điện mỗi năm vào năm 2030, tương đương ¼ tổng doanh số ô tô bán mới trên toàn cầu. Tuy nhiên cho đến tận năm 2022, hãng mới chỉ bán được 1,3 triệu chiếc/năm, chưa kể thị trường dần hạ nhiệt và nhiều đối thủ mới tham gia.

Kẻ thích đứng sau cánh gà

Khi Kirkhorn mới gia nhập Tesla, tổng giá trị của hãng xe điện này chỉ vào khoảng 50 tỷ USD, thì hiện nay đế chế nhà Elon Musk đã có giá trị hơn 500 tỷ USD. Chính Kirkhorn là công thần đã cải thiện hệ thống sản xuất của Tesla đạt hiệu quả đến mức có 15 quý lợi nhuận liên tiếp với 22 tỷ USD tiền vốn trong két.

Năm 2022, biên lợi nhuận hoạt động của Tesla tăng 16,8%, cao hơn nhiều các đối thủ như GM hay Ford. Tuy nhiên biên lợi nhuận của Tesla đang chịu áp lực lớn khi hãng buộc phải dìm giá xe điện nhằm lấy thị phần khi quá nhiều người chơi mới tham gia.

Những người làm việc với Kirkhorn nói với WSJ rằng thành công của vị CFO này đến từ khả năng quản lý chắc chắn cũng như kết nối được với Elon Musk, điều mà nhiều giám đốc cảm thấy cực kỳ khó khăn kể từ những ngày đầu thành lập Tesla do vị sáng lập này khá...lập dị.

Thậm chí, nhiều người cho biế Kirkhorn cảm thấy khá thoải mái khi đứng ở sau cánh gà, hiện thực hóa những tầm nhìn, những lời tuyên bố đao to búa lớn gây sức hút của Elon Musk trước công chúng.

“Kirkhorn không muốn lây dính hào quang từ Elon Musk, anh ấy chỉ muốn thầm lặng làm việc sau cánh gà”, phó chủ tịch Kurt Kelly của Sila và là cựu giám đốc kỹ thuật mảng ắc quy tại Tesla thừa nhận.

Có một điều thú vị là cả Kirkhorn và Elon Musk đều học tại đại học Pennsylvania. Trong khi nhà sáng lập Tesla theo học vật lý và kinh tế học thì Kirkhorn bằng kỹ sư công nghệ và kinh tế.

Ngoài ra nhờ học kỹ thuật và lấy bằng thạc sĩ tại đại học Harvard mà Kirkhorn có đủ kiến thức để hiện thực hóa mục tiêu tăng thị phần thông qua giảm giá xe, hạ chi phí sản xuất nhưng vẫn đạt được hiệu quả như ý.

Tỷ lệ chi phí bán hàng và chi phí chung trên doanh thu của Tesla, qua đó đo lường hiệu quả hoạt động với số càng nhỏ càng tốt, đã giảm từ 13% năm 2018 xuống 5% năm 2022, thấp hơn cả mức 7% của Ford Motor.

Nhiều người thân cận hoặc từng làm việc với cả 2 nhà lãnh đạo cho rằng mối quan hệ giữa Musk và Kirkhorn chẳng khác nào Steve Jobs với Tim Cook của Apple. Trong khi vị tỷ phú Tesla tạo nên cuộc cách mạng ngành ô tô bằng những ván cược rủi ro nhằm phá vỡ hiện trạng thì Kirkhorn lại nổi tiếng vì khả năng tinh chỉnh, hiện thực hóa những ván cược này.

“Khả năng dự đoán chính xác là một yếu tố cần thiết khi làm CFO. Bạn không thể liều lĩnh gây bất ngờ cho mọi người như Elon Musk được mà phải cẩn trọng từng chút một, và Kirkhorn đã làm được điều đó”, Cựu thành viên ban quản trị Steve Westly của Tesla nhận định.

Người kế vị

Mặc dù năm 2021, Elon Musk cho biết mình không có ý định trao Tesla lại cho người khác quản lý nhưng kể từ khi mua lại Twitter, các cổ đông đã lo ngại nhà sáng lập này không còn ưu tiên dành thời gian cho xe điện nữa.

Tờ WSJ cho biết trong khi Elon Musk mải mê với Twitter thì chính Kirkhorn là người duy trì hoạt động của Tesla mỗi ngày, dù là CFO nhưng ông còn kiêm luôn cả vị trí giám đốc sản xuất (COO).

Thậm chí nguồn tin thân cận của WSJ cho biết ban giám đốc đã thảo luận việc thay thế Elon Musk bằng Kirkhorn sau khi cổ đông của hãng kiện nhà sáng lập nhận cổ phiếu thưởng trị giá đến 44 tỷ USD không xứng đáng vì ông chẳng làm được gì nhiều cho công ty.

Một số thành viên hội đồng quản trị đang nói về khả năng Elon Musk sẽ “đứng sang một bên” trong tương lai để người khác có đủ sự tập trung và thời gian hơn tiếp quản.

Trong cuộc gặp với các nhà đầu tư gần đây, chính Kirkhorn là người chủ trì cuộc họp, nơi hội tụ những giám đốc cấp cao làm việc dưới quyền Elon Musk. Tại đó, Kirkhorn đã nhấn mạnh việc Tesla đã cắt giảm chi phí chung cũng như chi phí sản xuất cho mẫu Model 3 bằng cách tăng hiệu quả của chuỗi cung ứng như thế nào.

“Trong ngành này, bạn sống sót được hay không là nhờ khả năng kiểm soát chi phí của mình”, CFO Kirkhorn phát biểu trong buổi lễ tại nhà máy của Tesla ở Texas vào tháng 3/2023.

Ông Kirkhorn đang nỗ lực để cho ra mắt dòng sản phẩm xe điện giá rẻ với chi phí chỉ bằng một nửa Model 3, vốn là chiếc ô tô có giá rẻ nhất hiện nay của nhà Tesla.

Trong suốt 3 năm qua, đế chế nhà Elon Musk đã không cho ra được sản phẩm nào mới, một quãng thời gian dài trong bối cảnh vô số người chơi mới tham gia thị trường với hàng loạt dòng xe điện mới.

Chẳng ai nhớ tên

Tại đại học Pennsylvania, Kirkhorn đã làm trưởng nhóm phát triển dự án xe điện sinh viên và thắng được 1.000 USD.

Ra trường, ông Kirkhorn làm cho hãng tư vấn McKinsey&Co trước khi gia nhập làm nhân viên phân tích tài chính cho Tesla năm 2010. Tài năng của Kirkhorn nhanh chóng được công nhận.

“Anh ấy đã tốn hàng trăm nghìn giờ làm việc chăm chỉ để khiến mọi thứ tốt hơn, để lại những dấu ấn cực lớn và vẫn đang tiếp tục thực hiện điều đó”, thành viên ban giám đốc và là cựu giám đốc kỹ thuật hơn 10 năm tại Tesla, ông JB Straubel nhận định về Kirkhorn.

“Công ty gặp những vấn đề nan giải mà không ai muốn nói đến ư? Kirkhorn sẽ tìm ra chúng và nhanh chóng lên phương án giải quyết. Anh ấy sẽ phân tích vấn đề ra từng chút một và giải quyết chúng”, nhà cựu lãnh đạo mảng năng lượng của Tesla, ông RJ Johnson nhớ lại.

Dù đóng góp nhiều thành quả cho Tesla là thế nhưng khi được bổ nhiệm làm CFO cho công ty vào năm 2019, cổ phiếu của hãng đã giảm 5% vì nhiều người chẳng biết Kirkhorn là ai để thay thế cho Deepark Ahuja, cộng sự đã làm việc lâu năm với Elon Musk.

Thậm chí cho đến hiện tại khi Kirkhorn là vị CFO không thể vắng mặt mỗi lần Tesla công bố báo cáo kết quả kinh doanh quý thì nhà đầu tư Phố Wall vẫn chẳng biết nhiều về vị giám đốc này.

Trong ngành kinh doanh mà các CFO thường nói chuyện với cánh báo chí hay nhà phân tích thì nhiều người cho biết họ chưa bao giờ giao tiếp riêng với Kirkhorn, điều khá lạ kỳ cho vị giám đốc nhà Tesla.

Nguyên nhân thì cũng dễ hiểu, Kirkhorn không muốn gây chú ý quá nhiều như ông chủ Elon Musk. Nhiệm vụ hàng ngày của vị CFO này khá kín tiếng, ví dụ như thay thế phần mềm của bên thứ 3 bằng sản phẩm do Tesla tự thiết kế trong mảng quản lý tuyển dụng, cùng vô số những công việc vặt vãnh không tên khác để duy trì đế chế này tiếp tục tiến lên.

Kỹ năng khó nhằn

Một trong những kỹ năng khiến Kirkhorn trụ được lâu ở Tesla phải kể đến khả năng giao tiếp với Elon Musk, người nổi tiếng đuổi việc nhân viên bất thình lình mà chẳng thèm thông báo trước hay có dấu hiệu nào.

Những người từng làm việc với cả 2 cho biết chính Kirkhorn là người đứng giữa điều hòa mối liên kết giữa ông chủ Elon Musk với nhân viên cấp dưới. Khi vị tỷ phú này có yêu cầu gì thì Kirkhorn sẽ chia nhỏ nó ra để giao xuống từng bộ phận và giám sát tiến triển.

Theo ông Straubel, việc Kirkhorn phát hiện và nhanh chóng thông báo những trục trặc hay các tin tức xấu cho Elon Musk để sửa chữa và hoàn thiện đã giúp vị CFO này lấy được niềm tin của ông chủ. Việc cả 2 đều đam mê công việc và có thái độ tích cực, dành nhiều thời gian tại nhà máy khiến họ cộng tác được với nhau trong thời gian dài.

Điều thú vị là theo Straubel, chính Kirkhorn mới là người hiểu rõ tường tận hơn Elon Musk về chi tiết từng nhân viên cho đến kỹ thuật của Tesla, từ trong đến ngoài công ty, đến mức mọi người cũng sợ hãi chính vị CFO này.

“Kirkhorn thường dọa mọi người bởi anh ấy thường xuyên chính xác trong các quyết định, chăm chỉ và cẩn thận đến từng chi tiết”, ông Straubel cười nói.

Nguồn tin của WSJ cho biết trong một lần họp chỉ tiêu với đội kinh doanh năng lượng của Tesla cách đây vài năm, chính Kirkhorn đã yêu cầu mỗi người ký vào bản tổng kết chỉ tiêu đề ra làm cơ sở cho thưởng phạt cuối năm.

Sau đó cách vài tháng là Kirkhorn lại lôi bản chỉ tiêu này ra để nhắc nhớ rằng mọi người đã cam kết và cần phải cố gắng thực hiện.

Hiện Tesla đã giảm giá sản phẩm hơn 20% từ đầu năm đến nay trong cuộc chiến dìm giá và nhà đầu tư khá lo lắng lợi nhuận của công ty chịu ảnh hưởng. Tuy nhiên Kirkhorn lại khá tự tin về tình hình hiện nay.

“Việc cải thiện hiệu quả sản xuất và chi phí giúp chúng tôi thoải mái thực hiện những dự án đầu tư mở rộng sản lượng. Chúng tôi sẽ đạt một quy mô sản xuất lớn chưa từng có trong tương lai”, CFO Kirkhorn của Tesla khẳng định.

*Nguồn: WSJ