Ngày 20/5, Tổng thống Joe Biden cho biết ông vẫn tin rằng Mỹ sẽ có thể tránh được vỡ nợ sau khi Nhà Trắng thông báo vẫn còn những bất đồng nghiêm trọng với các nhà đàm phán của đảng Cộng hòa về trần nợ. Phát biểu với các phóng viên tại Hội nghị thượng đỉnh G7 ở thành phố Hiroshima (Nhật Bản), ông Biden nói: "Tôi vẫn tin chúng ta có thể tránh được nguy cơ vỡ nợ và kết thúc công việc một cách tốt đẹp".
Các cuộc đàm phán để tránh cho nước Mỹ bị vỡ nợ đã trở nên căng thẳng vào ngày 20/5 khi Tổng thống Biden cảnh báo sẽ không chấp nhận những yêu cầu "quá mức" của đảng Cộng hòa. Ông Biden đã buộc phải cắt ngắn chuyến công du châu Á-Thái Bình Dương để quay trở về Washington trong ngày 21/5 nhằm tháo gỡ nút thắt với đảng Cộng hòa trong vấn đề nâng trần nợ công.
Trước đó ngày 19/5, các cuộc đàm phán về trần nợ của Chính phủ Mỹ đã rơi vào bế tắc sau khi Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy cho rằng Nhà Trắng không có động thái cắt giảm chi tiêu, dù trước đó các nhà lãnh đạo chính phủ và Quốc hội Mỹ lạc quan về khả năng đạt thỏa thuận. Phát biểu ngay sau khi các nhà đàm phán do mình lựa chọn đột ngột rời khỏi cuộc gặp với các quan chức Nhà Trắng, Chủ tịch Hạ viện McCarthy cho biết Hạ viện cần có những động thái từ Nhà Trắng và khi không nhận thấy bất kỳ động thái nào, đàm phán phải tạm dừng. Trong khi đó, hạ nghị sỹ Garret Graves, người đang lãnh đạo cuộc đàm phán của đảng Cộng hòa tại Hạ viện, đã rời cuộc họp và cho biết việc đàm phán "không hiệu quả".
Đến hẹn lại lên
Theo trang mạng it.investing.com, Chủ tịch điều hành của Hive Blockchain Technologies Ltd., đồng thời là Giám đốc điều hành và Giám đốc đầu tư tại U.S. Global Investors, Frank Holmes, đã có đánh giá về việc nếu Mỹ để xảy ra một cuộc khủng hoảng nợ cũng như ý nghĩa của việc này đối với nền kinh tế và thị trường. Nhà kinh tế Frank Homes cho rằng có vẻ như cứ vài năm một lần, thế giới lại theo dõi với sự quan ngại khi Tổng thống Mỹ và các nhà lãnh đạo của Quốc hội nước này thảo luận về giới hạn nợ quốc gia. Nếu cái gọi là trần không được Quốc hội nước này nâng lên, Kho bạc Mỹ sẽ có nguy cơ cạn kiệt thanh khoản và quốc gia này có thể vỡ nợ.
Một báo cáo đánh giá đầy tiêu cực mới được tổ chức Moody's Analytics công bố cho rằng, nếu điều này xảy ra, nó sẽ dẫn tới một chuỗi các sự kiện nghiêm trọng ví dụ như các cơ quan xếp hạng tín nhiệm sẽ ngay lập tức hạ bậc nợ Kho bạc Mỹ, tiếp theo là tới các tổ chức tài chính của nước này cũng như các tập đoàn phi tài chính, thành phố...
Báo cáo của Moody's cũng đưa ra trường hợp xấu nhất đó là nếu nền kinh tế Mỹ bị sụp đổ do vỡ nợ, suy thoái kinh tế Mỹ sẽ tạo ra những hệ lụy ngang ngửa với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Khoảng 7,8 triệu người lao động tại Mỹ sẽ có thể mất việc làm, thị trường chứng khoán nước này có thể giảm gần 1/5 giá trị cùng với đó một khoản nợ 10.000 tỷ USD của các hộ gia đình Mỹ bị mất đi. Tiếp đó sẽ lan ra các thị trường toàn cầu.
Ảnh minh họa.
Nhưng theo ông Frank Homes, liệu Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy có thời hạn đến ngày 8/6 để tìm tiếng nói chung (về cơ bản là chưa đầy một tháng)? Theo ước tính của Moody's, nếu ông Biden và ông Mc Carthy không đạt được những tiến bộ (tiếng nói chung), các kho bạc của Bộ Tài chính sẽ cạn kiệt.
Tại sao Mỹ phải chịu tình trạng này hàng năm? Mỹ là một trong số rất ít quốc gia trên thế giới có trần nợ, và trong số những quốc gia đó, dường như không quốc gia nào có thể ảnh hưởng tới sự ổn định kinh tế Mỹ.
Đánh giá về việc liệu đã đến lúc loại bỏ hoàn toàn giới hạn nợ? Nhà kinh tế Frank Homes cho biết cá nhân ông sẽ ủng hộ việc cải cách trần nợ nếu việc cải cách này giải quyết được hai điều: thứ nhất giúp loại bỏ mối nguy nghiêm trọng về việc chính phủ vỡ nợ, và thứ hai đó là buộc các nhà lập pháp phải chịu trách nhiệm bằng cách tự động kích hoạt cắt giảm chi tiêu nếu trần nợ bị chạm tới. Vấn đề chi tiêu hoàn toàn cần phải được giải quyết. Ngày nay, nợ công của Mỹ đang ở mức 31.400 tỷ USD, tương đương 120% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này. Trong suốt 20 năm qua, trong cả hai chính quyền của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ, trung bình hàng năm Chính phủ Mỹ đã để thâm hụt gần 1.000 tỷ USD. Phần lớn điều này là do các khoản thanh toán lãi suất lớn cho nợ công, hiện tương đương với chi tiêu quốc phòng của đất nước.
Nói một cách đơn giản, việc loại bỏ hoàn toàn giới hạn nợ không phải là một giải pháp mang lại sự bền vững. Nhà kinh tế Frank Homes kêu gọi mọi người đọc những bình luận gần đây của nhà đầu tư huyền thoại-tỷ phủ Stanley Druckmiller về việc chi tiêu ngoài tầm kiểm soát của đất nước và đặc biệt là các quyền lợi. Vào đầu tháng 5/2023, nhà đầu tư Stanley Druckmiller đã có bài phát biểu tại cuộc họp thường niên của Quỹ đầu tư sinh viên tại Trung tâm Nghiên cứu Đầu tư (CIS) của trường Đại học USC Marshall, nơi ông chia sẻ một số thống kê đáng kinh ngạc. Ví dụ như, Mỹ chi cho mỗi người cao niên nhiều gấp sáu lần so với chi cho mỗi trẻ em, và trong 25 năm nữa, chi cho người cao niên sẽ chiếm 70% tổng thu nhập từ thuế của Mỹ.
Nguy cơ suy thoái
Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris và cố vấn kinh tế hàng đầu của Nhà Trắng Lael Brainard ngày 18/5 cho biết, nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ rơi vào suy thoái nếu kịch bản Chính phủ Mỹ vỡ nợ thành hiện thực. Lời cảnh báo trên được Phó Tổng thống Mỹ đưa ra tại một hội nghị dành cho các nhà hoạt động xã hội ủng hộ đảng Dân chủ. Bà kêu gọi họ tăng cường liên lạc với các nhà lập pháp để bày tỏ phản đối khả năng Chính phủ Mỹ vỡ nợ - điều có thể xảy ra trong chưa đầy hai tháng tới.
Trong khi đó, bà Brainard, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Nhà Trắng, cho biết nhóm đàm phán của Tổng thống Joe Biden đã được chỉ thị không đồng ý với bất kỳ đề xuất nào của đảng Cộng hòa có thể khiến người dân Mỹ khó tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe hơn, hoặc đẩy bất kỳ ai trong số họ vào cảnh nghèo đói. Bà Brainard nhấn mạnh mục tiêu của chính quyền trong các cuộc đàm phán là hướng tới một thỏa thuận ngân sách lưỡng đảng hợp lý.
Các đảng viên Cộng hòa - những người đang cảnh báo sẽ để chính phủ vỡ nợ - đang cố gắng thuyết phục các đảng viên Dân chủ chấp nhận thắt chặt yêu cầu đối với một số chương trình viện trợ liên bang như hỗ trợ y tế, lương thực cũng như cắt giảm chi tiêu để đổi lấy việc nâng trần nợ.
Tổng thống Biden hôm 17/5 đã nhắc lại sự phản đối của ông về việc áp đặt các yêu cầu mới đối với chương trình Trợ cấp y tế (Medicaid) dành cho người Mỹ có thu nhập thấp. Ông nói thêm rằng có thể đưa ra "một số" thay đổi trong luật hiện hành, nhưng chúng sẽ không dẫn tới "bất kỳ hậu quả nào".
Những lời đảm bảo đó không đủ để xoa dịu các đảng viên đảng Dân chủ, khi các cuộc đàm phán về chi tiêu và nhu cầu cấp thiết phải tăng giới hạn vay của chính phủ bắt đầu tăng tốc.
Bộ Tài chính Mỹ hôm thứ Hai nhắc lại rằng họ dự kiến chỉ có thể thanh toán các hóa đơn chính phủ cho đến hết ngày 1/6 nếu giới hạn nợ không được điều chỉnh. Điều này làm gia tăng áp lực lên các đảng viên Cộng hòa và Nhà Trắng để đạt được thỏa thuận trong những ngày tới.
Giới hạn nợ công của Mỹ thường phải được điều chỉnh thường xuyên, vì chính phủ nước này chi tiêu nhiều hơn số tiền họ nhận được từ nguồn thu thuế.
Trong khi đó, theo một phân tích của công ty thị trường bất động sản công nghệ Zillow, nếu Mỹ vỡ nợ, thị trường nhà của nước này vốn đang bị tổn thương sẽ còn chao đảo hơn nữa.
Chi phí mua nhà sẽ tăng 22% khi lãi suất các khoản vay thế chấp có lãi suất cố định kỳ hạn 30 năm tăng lên trên mức 8%. Doanh số bán nhà sẽ giảm 700.000 căn trong 18 tháng kể từ sau tháng Bảy, tức gần 12% trong số 6 triệu căn hiện được dự đoán sẽ bán ra trong giai đoạn đó.
Ông Jeff Tucker, chuyên gia kinh tế cấp cao của Zillow, nhận định việc Mỹ vỡ nợ sẽ có những tác động chưa từng có đối với hệ thống tài chính, từ đó đẩy chi phí đi vay tăng vọt và doanh số bán nhà vì vậy sẽ giảm xuống.
Trong phân tích của Zillow, nếu Mỹ vỡ nợ lâu dài, lãi suất sẽ tăng mạnh và đạt đỉnh ở mức 8,4%, còn tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng từ mức 3,4% hiện tại lên mức đỉnh 8,4%. Ông Tucker cho biết: "Đây là kịch bản suy thoái xảy ra khi các khoản chi tiêu của chính phủ giảm mạnh". Ông cho biết những người mua và bán nhà đang điều chỉnh để thích nghi với lãi suất vay thế chấp trên 6% vào mùa Xuân này, nhưng việc vỡ nợ có thể đẩy chi phí đi vay lên cao hơn nữa và khiến thị trường nhà rơi vào trạng thái "đóng băng".
Zillow dự đoán khi cả người bán và người mua đều "ngập ngừng" trong điều kiện thị trường như vậy, doanh số ước tính hiện tại sẽ giảm gần 25% trong một số tháng. Ông Tucker cho biết mức độ nghiêm trọng của tác động này sẽ phụ thuộc vào tình trạng vỡ nợ của Mỹ sẽ kéo dài trong bao lâu.
Nếu vấn đề trần nợ công không được giải quyết, lãi suất cho vay thế chấp có thể tăng lên nhanh chóng khi giới đầu tư lo ngại về gần như mọi loại trái phiếu. Trái phiếu chính phủ thường được xem là một kênh trú ẩn an toàn không có rủi ro với giới đầu tư. Vì vậy, sự không chắc chắn trong khả năng các loại trái phiếu chính phủ này được hoàn trả sẽ khiến các nhà đầu tư đòi hỏi mức lợi suất cao hơn khi mua chúng. Lãi suất cho vay thế chấp thường diễn biến theo lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm nên theo đó cũng sẽ tăng lên.
Phân tích của Zillow dự đoán nếu Mỹ vỡ nợ, giá trị nhà ở sẽ bắt đầu giảm xuống từ tháng Tám, nhưng chỉ giảm 1% từ mức hiện tại cho đến hết tháng 2/2024. Kể cả trong kịch bản này, giá trị nhà ở cũng vẫn được dự đoán sẽ tăng 1% trong giai đoạn từ nay đến hết năm sau, giảm so với mức tăng hiện đang được dự đoán là 6,5% trong cùng thời kỳ nói trên.
Giá trị nhà thường giảm mạnh khi nguồn cung trên thị trường cao. Nhưng trong trường hợp này, lượng nhà dự trữ sẽ giảm xuống dưới cả mức thấp lịch sử, và điều này sẽ giữ giá nhà không giảm quá mạnh và quá nhanh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!