Ngày 24-5, tại hội trường, Luật Đấu thầu (sửa đổi) được Quốc hội (QH) thảo luận sôi nổi, nhất là về phạm vi điều chỉnh được quy định trong dự luật. Ngay cả báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý của Ủy ban Thường vụ QH cũng không xác định được phương án nào về phạm vi điều chỉnh của luật thắng thế.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (ảnh trái, Đoàn ĐBQH TP.HCM) và Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi). Ảnh: QH

Phạm vi điều chỉnh: Hai luồng ý kiến

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo của Ủy ban Thường vụ QH, cho hay về phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu (sửa đổi) có hai luồng ý kiến. Một là bãi bỏ quy định áp dụng Luật Đấu thầu đối với các dự án đầu tư có sử dụng vốn nhà nước, vốn doanh nghiệp nhà nước (DNNN).

Hai là loại ý kiến đề nghị quy định đối tượng áp dụng đối với dự án đầu tư của DNNN và DN có trên 50% vốn thuộc sở hữu của DNNN. Điều này nhằm quản lý chặt chẽ nguồn vốn đầu tư của Nhà nước vào DNNN và nguồn vốn của DNNN đầu tư, góp vốn vào các DN khác mà DNNN nắm quyền chi phối.

Nhiều đại biểu (ĐB) QH ủng hộ phương án 1 của Chính phủ đề xuất. ĐB Tạ Văn Hạ (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) đề nghị phân biệt rõ DNNN và DN có vốn nhà nước, có vốn của DNNN để vừa đảm bảo không thất thoát vốn nhà nước nhưng cũng đảm bảo quyền định đoạt tài sản, tính linh hoạt, khuyến khích xã hội hóa.

ĐB Trương Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP.HCM) ủng hộ quan điểm cho rằng “không nên cực đoan”, biến Luật Đấu thầu thành “một số vòng kim cô” và mong xử lý tốt mọi việc.

“Chúng ta đã phân biệt DNNN và DN có vốn đầu tư của Nhà nước, chúng ta đã quy định DN có trên 50% vốn nhà nước là DNNN. Bây giờ DN có trên 50% vốn nhà nước đi đầu tư vào một DN khác thì có khi cũng chỉ chiếm 5%, 10% vốn của DN kia nhưng cũng phải chịu sự chi phối của Luật Đấu thầu. Điều đó là cực đoan và không cần thiết” - ĐB Nghĩa phân tích.

Mặt khác, vẫn theo ông Nghĩa, DN chịu trách nhiệm về kết quả cuối cùng của họ và khi đấu thầu thì ngoài tiền còn rất nhiều yếu tố khác như thời cơ, thời gian, thậm chí còn quen biết…

ĐB Nghĩa lần nữa nhấn mạnh không phải cứ “quấn nhiều vòng dây” là tốt, ngược lại, không khéo sẽ làm chậm đi do siết chặt hiệu quả. “Không phải chỉ có dùng Luật Đấu thầu là khắc phục được tất cả tiêu cực và tham nhũng” - ĐB Nghĩa nêu quan điểm.

Đa số ý kiến các đại biểu nghiêng về phương án bãi bỏ quy định áp dụng Luật Đấu thầu (sửa đổi) với các dự án có sử dụng vốn nhà nước, vốn DNNN.

Không thu hẹp phạm vi điều chỉnh với các DNNN

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho hay phương án do Chính phủ đề xuất bảo đảm không thu hẹp phạm vi áp dụng của luật đối với các gói thầu sử dụng vốn nhà nước và vốn DNNN. Phương án này cũng không tạo ra khoảng trống pháp luật trong quản lý vốn nhà nước tại các DN khác.

Theo bộ trưởng, Luật DN 2020 xác định đối tượng DNNN đã được mở rộng, không chỉ bao gồm DN 100% vốn nhà nước mà còn có cả DNNN nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở lên. “Dự thảo luật đã quy định DNNN thuộc các đối tượng nêu trên phải tuân thủ Luật Đấu thầu và do vậy, không thu hẹp phạm vi điều chỉnh của luật đối với các DNNN” - bộ trưởng nói.

Cùng với đó, khoản 1 Điều 1 của dự thảo luật đã quy định việc áp dụng Luật Đấu thầu đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập. Điều này sẽ đảm bảo nguyên tắc tất cả dự án sử dụng vốn nhà nước, bất kể dự án đó của DNNN hay không phải của DNNN đều phải áp dụng Luật Đấu thầu.

Mặt khác, Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại DN (Luật số 69) quy định vốn nhà nước sau khi đầu tư vào DNNN là vốn của DNNN. Luật này đã phân định rạch ròi giữa nguồn vốn đầu tư của Nhà nước tại DNNN và nguồn vốn của DNNN đầu tư tại DN khác để áp dụng cơ chế quản lý phù hợp.

Theo Bộ trưởng Dũng, đối với nguồn vốn đầu tư của Nhà nước tại DNNN thì DN có trách nhiệm bảo toàn, sử dụng có hiệu quả và Nhà nước không can thiệp vào hoạt động đầu tư kinh doanh của DNNN tại DN khác.

Luật này cũng quy định cụ thể quyền hạn, trách nhiệm của hội đồng thành viên, chủ tịch công ty của DNNN đối với phần vốn của DNNN đầu tư tại các công ty con. Vì vậy, phương án của Chính phủ bảo đảm phù hợp với quan điểm tại Nghị quyết 12 Trung ương cũng như quy định của Luật số 69. Theo đó, DNNN hoạt động theo cơ chế thị trường, lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chí đánh giá chủ yếu, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cạnh tranh bình đẳng với DN thuộc các thành phần kinh tế khác theo quy định.•