Gạo Việt lên tàu xuất khẩu sang các thị trường tại cảng Mỹ Thới, Long Xuyên, tỉnh An Giang - Ảnh: BỬU ĐẤU
Ngày 26-5, Phó thủ tướng Lê Minh Khái ký quyết định số 583 phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030.
Trong đó, chiến lược có đặt ra những mục tiêu tổng quát phát triển đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu gạo với quy mô, cơ cấu thị trường, cơ cấu sản phẩm; củng cố các thị trường xuất khẩu truyền thống, trọng điểm; phát triển thị trường xuất khẩu mới...
Gắn thị trường xuất khẩu với sản xuất trong nước theo chuỗi giá trị; tăng cường đưa sản phẩm gạo Việt Nam và các mặt hàng chế biến từ gạo có chất lượng cao, sau đó đưa vào các kênh phân phối trực tiếp.
Với mục tiêu cụ thể, chiến lược đặt ra đến năm 2030 gạo Việt nâng cao giá trị nhưng giảm khối lượng xuất khẩu xuống còn khoảng 4 triệu tấn, với kim ngạch tương đương khoảng 2,62 tỉ USD.
Vì giảm khối lượng nên nhịp độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân giai đoạn 2023 - 2025 giảm khoảng 2,4% và giai đoạn 2026 - 2030 giảm khoảng 3,6%.
Chiến lược đặt ra sự chuyển dịch cơ cấu chủng loại gạo xuất khẩu. Trong giai đoạn 2023 - 2025, tỉ lệ gạo xuất khẩu có thương hiệu trên 20%. Trong giai đoạn 2026 - 2030, tỉ lệ gạo xuất khẩu có thương hiệu phải trên 40%.
Ngoài ra, việc tăng tỉ lệ gạo xuất khẩu trực tiếp vào các hệ thống phân phối là mục tiêu mà chiến lược chú trọng. Đó là tăng lên khoảng 60%; nâng cao hiệu quả xuất khẩu qua kênh trung gian, nhất là đối với các thị trường không thuận lợi trong vận chuyển và thanh toán.
Vì định hướng chung của chiến lược là chuyển dịch cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững, nên tận dụng lợi thế cạnh tranh, phát triển các thị trường mới, tăng tỉ trọng các thị trường nhập khẩu gạo chất lượng, giá trị gia tăng cao; thị trường FTA có dành ưu đãi cho mặt hàng gạo; giảm tỉ trọng các thị trường nhập khẩu gạo hiệu quả thấp, không ổn định…
5 nhóm giải pháp để phát triển thị trường xuất khẩu gạo
Quyết định nêu rõ trong bối cảnh cạnh tranh giữa các nước xuất khẩu ngày càng tăng và thương mại gạo thế giới đối mặt với nhiều diễn biến khó đoán định như thiên tai, dịch bệnh, xung đột quân sự, chiến tranh thương mại...
Để phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam, lấy nhu cầu thị hiếu của thị trường để định hướng cho sản xuất, xuất khẩu, các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo cần triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp: hoàn thiện thể chế; về nguồn cung gạo; về phía cầu; về hỗ trợ xuất khẩu; về phát triển năng lực khối tư nhân.
Gạo vẫn là 'quán quân' nông sản xuất khẩuTrong số mặt hàng nông sản xuất khẩu có giá trị cao hơn cùng kỳ năm ngoái, xuất khẩu gạo vẫn là "điểm sáng" nhất trong bốn tháng đầu năm 2023 khi tăng tới 54,5%.