Tại tòa hôm xét xử, vị thẩm phán nói rằng nếu hai bị cáo không bị hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi thì có thể sẽ xem xét loại ra khỏi xã hội.

Nát tình bè bạn, xóm giềng

Hôm TAND TP Đà Nẵng mở phiên tòa xét xử hai bị cáo Nguyễn Bá Tuấn (55 tuổi) và Nguyễn Văn Hiệp (47 tuổi), cùng trú huyện Hòa Vang (Đà Nẵng), về tội giết người, luật sư Ông Quốc Cường (Đoàn luật sư TP Đà Nẵng) đến tòa khá sớm.

Ông Cường bào chữa theo chỉ định cho bị cáo Hiệp. Trước khi phiên tòa được mở, ông nói với đã tham gia nhiều vụ án nhưng vụ giết người này khiến ông không khỏi xót xa. Bởi cả bị cáo, bị hại đều là người hạn chế về nhận thức, hành vi và có hoàn cảnh gia đình rất khó khăn.

Cáo trạng mà vị đại diện viện kiểm sát công bố trước tòa như tái hiện lại toàn bộ quá trình vụ án xảy ra năm năm về trước. Đó là vào tối 8-5-2018, Tuấn ngồi uống rượu với ông N.V.H. tại nhà Hiệp. Lúc này chỉ ngồi chơi chứ Hiệp không nhậu.

Trong cuộc nhậu, Hiệp nhớ lại hồi trước ông H. có đánh mình nên khi Tuấn ngà say thì Hiệp nói nhỏ vào tai Tuấn nhờ đánh ông H. giúp. Nếu đánh được ông H. xong, Hiệp sẽ cho Tuấn tiền. Lúc sau, Hiệp vào nấu cơm, Tuấn đi vào nhà hỏi "đồ mi để ở đâu" thì Hiệp chỉ vào chỗ để một cái búa đóng đinh bằng kim loại.

Tuấn lấy búa xong thì giả vờ kêu ông H. ra sau nhà giúp mình khiêng cục sắt. Khi ông H. ra đến nơi thì từ phía sau Tuấn cầm búa đánh vào đầu làm nạn nhân ngã sấp xuống đất. Đánh xong, Tuấn đi vào nhà nói với Hiệp là đã đánh chết ông H. rồi. Nghe vậy, Hiệp đưa cho Tuấn số tiền 1,5 triệu đồng. Sau đó, cả hai đưa thi thể nạn nhân đi chôn rồi cùng nhau tìm đến công an đầu thú.

Quá trình điều tra, nhận thấy cả Tuấn và Hiệp đều có vấn đề về sức khỏe tâm thần nên cơ quan tố tụng áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tại Viện Tâm thần trung ương Biên Hòa. Đến tháng 5-2023, vụ án được đưa ra xét xử.

Phía dưới khán phòng, ngồi ở khu vực bị hại là anh họ và em gái của nạn nhân H., còn phía hung thủ thì có con trai của bị cáo Tuấn và mấy anh chị em của bị cáo Hiệp ở vùng quê Hòa Vang vừa đến tòa. Cả phía bị hại và bị cáo đều khắc khổ.

Ông S. (anh trai bị cáo Hiệp) nói rằng Hiệp bị suy dinh dưỡng từ nhỏ, thiểu năng trí tuệ nên đến nay chỉ cao gần 1,4m. Mọi người hay gọi Hiệp là "thằng Ròm". Sau khi cha mẹ mất, anh chị lập gia đình ra ở riêng, Hiệp sống một mình chủ yếu dựa vào trợ cấp xã hội.

Nạn nhân trong vụ án, ông N.V.H., và gia đình Hiệp chơi thân với nhau như anh em trong một nhà. "Khi ba còn sống, H. như con cái trong gia đình, rảnh là xuống phụ giúp ba tôi hoặc chăn trâu bò. H. thương thằng cu Ròm lắm, đi đâu về cũng ghé vào chơi với nó" - ông S. rưng rưng.

Có lần Hiệp tự bán cặp trâu, bán đất do cha mẹ để lại lấy tiền mua mấy món đồ linh tinh để trong nhà. Thấy vậy, ông H. la rầy Hiệp "răng dại rứa", rồi hăm đòi đánh Hiệp.

Để bụng chuyện đó, tối hôm diễn ra cuộc nhậu định mệnh, Hiệp nhờ Tuấn đánh hù dọa ông H. và án mạng đã xảy ra. Từ tình anh em, bạn bè bỗng chốc người chết, kẻ tù tội. "Cái ni là do rượu vô người mà gây ra. Thằng Ròm có khờ chứ không dại mà đưa búa để đánh chết người" - ông S. nói.

Nhìn em ngồi lọt thỏm giữa hàng ghế, ông S. chỉ biết ứa nước mắt.

Nỗi đau dai dẳng

Phiên tòa hôm đó tòa đã mời đại diện UBND xã, đơn vị pháp y tâm thần, lực lượng y tế túc trực sẵn sàng để hỗ trợ vì lo sức khỏe các bị cáo có vấn đề trong quá trình xét xử.

Đứng trước bục khai báo, người nhỏ thó, gầy nhom là bị cáo Hiệp, kế bên là bị cáo Tuấn. Trong suốt buổi xét xử, bị cáo Tuấn chỉ cúi mặt, không nói câu gì. Khi thấy Tuấn có vẻ mệt, tòa cho phép ngồi ghế.

Còn Hiệp chỉ trả lời nhát gừng hoặc lắc đầu, ngay cả câu hỏi bị truy tố về tội gì Hiệp cũng nói không biết.

Luật sư Cường cho rằng truy tố bị cáo tội giết người là chưa thỏa đáng. Tội của Hiệp là cố ý gây thương tích dẫn đến chết người. Thực tế Hiệp chỉ muốn Tuấn đánh vài bạt tai, hù dọa để ông H. không đánh mình. Ý thức chủ quan của Hiệp không phải là giết ông H., không muốn tước đoạt mạng sống của nạn nhân. Bị cáo không học hành, không biết chữ. "Không có khả năng suy nghĩ là thuê để giết người" - luật sư Cường nêu quan điểm.

Trong khi đó, dù được hội đồng xét xử hỏi nhưng bị cáo Tuấn vẫn im lặng. Luật sư bào chữa cho bị cáo Tuấn nói thời gian điều tra vụ án rất dài nhưng bị cáo không chịu nói gì, rất mong hội đồng xét xử cho bị cáo hưởng mức án thấp hơn...

Tòa nhận định các bị cáo bị hạn chế năng lực nhận thức và điều khiển hành vi, không mất hoàn toàn nhận thức về hành vi.

Bị cáo Tuấn có vai trò chính vì thực hiện hành vi dùng búa đánh vào vùng đầu là vùng trọng yếu trên cơ thể con người, sau đó mang thi thể nạn nhân đi chôn. Hiệp là đồng phạm, xúi giục, đưa búa cho Tuấn, sau khi Tuấn đánh chết người còn cho 1,5 triệu đồng và cùng đi chôn thi thể.

Xét đây là vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, có khung hình phạt cao nhất là tử hình. Lẽ ra với hành vi tước đoạt mạng sống ông H., nếu không bị hạn chế về năng lực hành vi thì cần loại bỏ vĩnh viễn các bị cáo ra khỏi xã hội, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật.

Tòa đã tuyên phạt hai bị cáo mức án tù chung thân.

Sau phiên tòa, ông S. bảo cứ dằn vặt mãi vì thương em, thương nạn nhân. Anh chị của Hiệp đều lớn tuổi và cùng nghèo khó. Mai đây không biết sẽ lo cho Hiệp như thế nào?