Thứ trưởng Đặng Hoàng An trả lời về khoản lỗ của EVN trước các ý kiến mà đại biểu Quốc hội nêu - Ảnh: N.K.
Trao đổi với một số báo chí sau cuộc họp của Bộ Công Thương về tình hình cung ứng điện và huy động các nguồn điện tái tạo chuyển tiếp ngày 26-5, ông Đặng Hoàng An - thứ trưởng Bộ Công Thương - đã trả lời về khoản lỗ của EVN.
Theo ông Đặng Hoàng An, Việt Nam đã vận hành thị trường điện cạnh tranh với 3 cấp độ. Trong đó thị trường phát điện cạnh tranh vận hành từ ngày 1-7-2012. Như vậy theo nguyên tắc, EVN sẽ mua các nguồn điện có giá thấp đến giá cao.
Theo đó, các nguồn từ thủy điện, điện than, khí, dầu, năng lượng tái tạo đều bán hết cho EVN. Tập đoàn này đơn vị duy nhất đứng ra mua điện để bán lại cho khách hàng. Vì vậy, nếu huy động nguồn điện giá cao khiến các chi phí đội lên, EVN đều phải gánh.
"Nếu EVN không phải người mua duy nhất thì khách hàng phải chịu giá điện cao từ đơn vị sản xuất. Do là người mua duy nhất nên tất cả chi phí mua đắt đỏ cũng phải dồn cho EVN, trong khi giá bán điện lại do Nhà nước điều tiết", ông An nói.
Như vậy, thị trường đang vận hành theo nguyên tắc "single buyer", tức EVN đang đóng vai trò "mua hộ" và phải chịu các chi phí tăng cao khi giá mua điện tăng.
Điều này đồng nghĩa, giá đầu vào theo thị trường, còn đầu ra bị khống chế, không theo thị trường, là lý do khiến EVN lỗ. Thực tế này tạo nên khó khăn cho EVN, khi có vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Khi vận hành thị trường bán lẻ, nhà sản xuất sẽ bán điện trực tiếp cho người dùng
Ông An cũng thông tin thêm, khi vận hành thị trường bán lẻ cạnh tranh, các nhà máy phát điện sẽ được chọn bán cho các khách hàng trực tiếp. Như vậy, trong trường hợp khách hàng mua điện của nhà máy sản xuất bằng dầu, khí, sẽ phải tự trả tiền. Đấy là nguyên tắc của thị trường bán lẻ cạnh tranh.
Về thông tin EVN có thể đề xuất tăng giá điện khi nguồn đầu vào huy động với giá cao, ông An cho rằng nhiệm vụ của EVN là phải đảm bảo cung ứng điện. Do đó, tập đoàn này hoạt động không vì hiệu quả kinh tế mà cắt điện, mặc dù chi phí mua điện mùa khô tăng cao.
"Chi phí sản xuất cao mấy thì cũng phải huy động mọi nguồn để đảm bảo cung ứng điện", ông An khẳng định nhưng cho biết chưa nắm rõ thông tin về việc EVN muốn tiếp tục tăng giá điện.
Trước đó, trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội của Quốc hội, đại biểu Tạ Thị Yên (Phú Yên) đã đặt vấn đề hiệu quả hoạt động kinh doanh của EVN khi năm 2022 báo lỗ 26.000 tỉ đồng.
Theo bà Yên, từ năm 2010 đến nay, EVN đã 8 lần điều chỉnh tăng giá điện, giá bình quân từ 1.058 đồng/kWh lên 1.864,44 đồng/kWh (vào năm 2019) và vẫn tiếp tục báo lỗ và đề nghị điều chỉnh tăng giá điện.
Đặc biệt, cùng một hệ sinh thái nhưng công ty mẹ thì báo lỗ trong khi các công ty con vẫn công bố lợi nhuận cao trong năm 2022. Dẫn chứng, hai doanh nghiệp thuộc EVN là Tổng công ty Phát điện 3, Tổng công ty Phát điện 2 đều ghi nhận lợi nhuận sau thuế năm 2022 là 2.550 tỉ đồng và 3.668 tỉ đồng…
"Vậy nguyên nhân chính của khoản lỗ này do đâu? Nếu nói rằng do giá đầu vào tăng cao, gồm nhiên liệu, lãi vay hay bị lỗ tỉ giá thì các công ty con cũng đối diện với khó khăn này. Tại sao ra kết quả khác nhau, đây có phải là vấn đề về năng lực quản lý không?", bà Yên hỏi.
Lượng điện nhập khẩu rất ítChiều 26-5, Bộ Công Thương tổ chức họp trao đổi thông tin về tình hình cung ứng điện, việc đàm phán giá điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp và huy động nguồn điện.