Ngày 27.5, theo nguồn tin của PV Thanh Niên, Viện KSND H.U Minh vừa có kháng nghị toàn bộ bản án của TAND H.U Minh, vì bản án tuyên bị đơn được hưởng 1/2 diện tích đất đã chiếm của người khác do… có công bảo quản, gìn giữ, đầu tư tôn tạo.
Chiếm đất rồi đầu tư xây nhà
Theo kháng nghị Viện KSND H.U Minh, ông Nguyễn Văn Giang (48 tuổi, ngụ ấp 5, xã Khánh Hội, H.U Minh) kiện đòi ông Nguyễn Văn Đẹt trả lại phần đất tọa lạc ấp 4, xã Khánh Hội với diện tích 5.000 m2.
Phần đất đang tranh chấp nhưng bị đơn đã tiến hành đầu tư, xây dựng nhà và cho nhiều người khác ở
Gia Bách
Đất này được cha mẹ ông Giang khai phá và canh tác từ năm 1968, nhưng do chiến tranh nên bỏ đi một thời gian. Đến khoảng năm 1973, cha mẹ ông Giang trở về tiếp tục canh tác. Năm 1993, cha ông Giang chết, để lại đất cho ông Giang sử dụng, quản lý. Sau đó 2 năm, ông Giang được UBND H.U Minh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với diện tích 5.000 m2.
Tuy nhiên, năm 1997, ông Đẹt chiếm toàn bộ phần đất này và sử dụng cho đến nay, vì cho rằng phần đất này của ông nội vợ của mình để lại. Từ khi ông Đẹt chiếm đất, nhà nước làm đường U Minh - Khánh Hội chia cắt phần đất ra làm 2 phần. Ông Đẹt san lấp mặt bằng làm thay đổi hiện trạng đất và cất nhà hết phần đất mặt tiền để buôn bán, cho thuê.
Bản án sơ thẩm số 63/2023/DS-ST ngày 24.4 của TAND H.U Minh tuyên chấp nhận một phần khởi kiện của ông Giang đối với ông Đẹt về việc đòi lại quyền sử dụng đất. Giữ nguyên hiện trạng phần đất tranh chấp cho ông Nguyễn Văn Đẹt và bà Lâm Thị Lệ (vợ ông Đẹt) quản lý, sử dụng với diện tích 4.652,2 m2, thuộc thửa số 43, 60,101, tờ bản đồ số 7 và một phần thửa số 71, tờ bản đồ số 4 (bản đồ chỉnh lý năm 2020), tọa lạc tại ấp 4, xã Khánh Hội. Buộc ông Đẹt và vợ có trách nhiệm hoàn trả 1/2 giá trị đất tranh chấp cho ông Nguyễn Văn Giang với số tiền 3,861 tỉ đồng.
TAND H.U Minh không chấp nhận khởi kiện của ông Giang yêu cầu ông Đẹt trả lại toàn bộ phần đất tranh chấp. "Xét về quá trình quản lý sử dụng, công sức trong việc bảo quản, gìn giữ, đầu tư tôn tạo làm tăng giá trị đất thì ông Giang và ông Đẹt, bà Lệ có quá trình quản lý sử dụng, công sức ngang nhau (gia đình ông Giang từ năm 1969 - 1997, gia đình ông Đẹt từ năm 1997 đến nay). Do 2 bên có quá trình quản lý sử dụng và công sức ngang nhau nên ông Giang và ông Đẹt, bà Lệ mỗi bên được chia 1/2 diện tích đất tranh chấp là hợp lý. Hiện tại, phần đất tranh chấp trong quá trình quản lý sử dụng ông Đẹt và bà Lệ đã đầu tư, xây dựng nhà và cho nhiều người khác ở trên đất phía mặt tiền giáp lộ nên giao phần đất tranh chấp cho ông Đẹt và bà Lệ tiếp tục sử dụng, buộc ông Đẹt và bà Lệ hoàn trả 1/2 giá trị đất tranh chấp cho ông Giang là phù hợp...", bản án sơ thẩm nhận định.
Tạo dư luận xấu
Viện KSND H.U Minh cho rằng bản án sơ thẩm trên là không phù hợp, bởi trên thực tế, ông Đẹt là người ngang nhiên chiếm đất của ông Giang. Từ năm 1997 đến nay, ông Giang không thể quản lý, sử dụng và tôn tạo phần đất vốn thuộc quyền quản lý của mình. "Nhận định của bản án sơ thẩm sẽ gây bức xúc và tạo dư luận xấu trong xã hội, vì chỉ cần thời gian chiếm đất lâu dài và có công quản lý, tôn tạo đất sẽ mặc nhiên được quyền sử dụng đất", quyết định kháng nghị nêu.
Viện KSND H.U Minh cũng cho rằng bản án sơ thẩm (quyết định chia 1/2 diện tích đất tranh chấp, giữ nguyên hiện trạng đất cho phía bị đơn sử dụng và buộc bị đơn trả 1/2 giá trị đất cho phía nguyên đơn) gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của nguyên đơn là ông Giang.
Theo Viện KSND H.U Minh, phần đất tranh chấp theo đo đạc thực tế là 4.652,2 m2. Năm 1964, chính quyền đào đê khoanh vùng, chia đất cho dân sử dụng phần ngoài đê, phía trong đê là đất lâm nghiệp không cho dân vào sản xuất. Năm 1969, các hộ dân tự vào trồng lúa, trong đó có cha mẹ ông Giang. Sau đó, cha mẹ ông Giang rời đi, năm 1973 quay về tiếp tục canh tác trồng lúa.
Năm 1994, UBND xã Khánh Lâm có biên bản xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (phần đất mà ông Giang kiện đòi lại) cho ông Giang. Ông Đẹt cũng kê khai đăng ký một phần đất khác gần đó và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ông Đẹt không có kê khai đăng ký phần đất của ông Giang đang trực tiếp quản lý, sử dụng.
Luật sư Hồ Nguyên Lễ (Đoàn luật sư TP.HCM) nêu quan điểm: Theo quy định của luật Đất đai năm 2013, gia đình ông Đẹt từ năm 1997 đến nay không có một trong các loại giấy tờ theo quy định tại khoản 1, điều 100 nên không đủ điều kiện để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân được sử dụng đất theo bản án hoặc quyết định của TAND, thì cũng phải căn cứ trên cơ sở pháp luật đất đai và các quy định liên quan về đất đai.
Cụ thể, điều 236 bộ luật Dân sự năm 2015 quy định xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu do chiếm hữu, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật: người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản, thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
Do ông Đẹt sử dụng đất từ năm 1997 - 2023 mới 26 năm nên không phù hợp theo điều 236 bộ luật Dân sự năm 2015 quy định.
Như vậy, kháng nghị của Viện KSND H.U Minh là có căn cứ để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của ông Giang.
Ngày 4.7.1994, UBND xã Khánh Lâm ký xác nhận danh sách đăng ký ruộng đất. Ngày 24.7.1994, UBND H.U Minh ký xét duyệt cho 577 hộ gia đình, cá nhân đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong danh sách có tên ông Nguyễn Văn Giang tại số thứ tự 135 (BL 151 đến 152) với thửa 172, tờ bản đồ số 3, ấp 7, xã Khánh Lâm (nay là ấp 4, xã Khánh Hội).
Ông Đẹt cho rằng từ năm 1964, chính quyền lấy đất của gia đình ông từ đê trở vào làm khu bảo vệ rừng, năm 1969 thì ông cho cha ông Giang mượn. Như vậy, năm 1969, phần đất khai phá của ông Đẹt là đất của chính quyền nên việc ông Giang mượn đất của ông Đẹt là không có cơ sở.
Ông Đẹt cũng không có giấy tờ gì chứng minh cho mượn đất. Từ năm 1969, các hộ dân tự vào trồng lúa đất rừng của chính quyền (trong đó có gia đình ông Giang). Năm 1973, ông Đẹt khai phá phần đất phía sau của ông Giang, các bên vẫn canh tác ổn định. Năm 1995, nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ ông Giang và hộ ông Đẹt.
Tuy nhiên, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã bị thu hồi (chưa cấp lại), do sai sót của cán bộ kỹ thuật dẫn đến trích lục sai vị trí, diện tích, số thửa, hình thể thửa đất với hiện trạng sử dụng đất ngoài thực địa. Hiện tại các hộ chỉ có tên trong sổ đăng ký ruộng đất năm 1994. Việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Giang là do sai sót về mặt kỹ thuật, không phải cấp sai đối tượng sử dụng đất.
Do đó, Viện KSND H.U Minh kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm; đề nghị TAND tỉnh Cà Mau xét xử phúc thẩm theo hướng sửa toàn bộ bản án sơ thẩm, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Văn Giang.