Bài 1: Chợ, siêu thị đua nhau bán thịt rã đông 

Ở nhiều siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chợ sỉ, chợ lẻ, thịt heo, bò, gà các loại được rã đông để bán lẻ, trong đó, có những sản phẩm biến màu, biến chất ngay trên quầy, sạp.  

Xem thịt rã đông như thịt mát, thịt tươi

Các năm trước, thịt đông lạnh nhập khẩu thường được các bếp ăn tập thể (trường học, xí nghiệp, quán ăn) ưa dùng do giá rẻ hơn hẳn thịt tươi (thịt nóng) trong nước và lợi giá khi mua nguyên thùng (mỗi thùng thường từ 18 - 25kg). Nhưng hiện nay, thịt nhập khẩu được các chủ sạp ở chợ, cửa hàng, siêu thị đua nhau rã đông, bán lẻ.

Cửa hàng tiện lợi Bách Hóa Xanh trên đường Võ Thành Trang, Q.Tân Bình, TPHCM bán khá nhiều nạc dăm heo, sườn heo non, đùi bò nhập khẩu. Tất cả các loại thịt ở đây đều đã được rã đông, cắt nhỏ, bày bán như các loại thịt mát hay thịt tươi. Theo một số khách hàng, họ mua sản phẩm dạng này do giá rẻ, tiện chế biến. Một số khách hàng thậm chí không biết đó là thịt rã đông. “Tất cả thịt nhập khẩu ở đây là thịt đông lạnh đã được rã đông và có chất lượng như các loại thịt mát” - nhân viên cửa hàng nói. 

Nhiều loại thịt rã đông bán ở bên hông chợ đầu mối nông sản, thực phẩm Hóc Môn bắt đầu chuyển màu nhưng người tiêu dùng vẫn ghé mua tấp nập do giá rẻ

Tại siêu thị Tops Market trên đường Âu Cơ, Q.Tân Phú, TPHCM, lượng thịt bò nhập khẩu từ Mỹ, Úc khá nhiều, áp đảo thịt bò trong nước. Thịt được chia làm nhiều loại như sườn, ba chỉ, thăn vai, bắp, thịt lõi cổ, nạc đùi, nạc vai, bắp hoa… Tất cả đều được cắt nhỏ đủ kích cỡ (lát dày 1 - 2cm, lát mỏng, lát vuông, quấn nấm kim châm…) rồi xếp vào khay nhựa với trọng lượng 300 - 400g, rất hợp với nhu cầu mua lẻ của phần đông khách hàng. 

Không dễ để nhận ra đây là thịt rã đông vì những miếng tem nhỏ dán trên bề mặt khay chỉ hiển thị dòng chữ “thăn vai bò Mỹ”, “thăn vai bò Úc”… Với những miếng thịt được cắt dày, vẫn còn tinh thể đá giữa các thớ thịt nên dễ nhận ra hơn, còn với những miếng cắt lát mỏng, tinh thể đá biến mất, chúng trông giống thịt mát. Trong khi đó, ở quầy, không có dòng thông tin nào cho biết đây là thịt rã đông. 

Một số loại thịt được dán thêm nhãn khuyến mãi, có hạn sử dụng ba ngày. Theo nhân viên, siêu thị này thường có các chương trình khuyến mãi, giảm giá trực tiếp trên sản phẩm; tất cả thịt khuyến mãi đều là thịt mới chứ không phải thịt qua ngày như ở các siêu thị khác (?). 

Tại siêu thị Big C trên đường Trường Chinh, Q.Tân Phú, ngoài các loại thịt bò, thịt heo nhập khẩu, còn có gà nguyên con, đùi tỏi, đùi gà nhập khẩu. Các loại thịt heo, thịt bò cũng được cắt nhỏ, đóng vỉ, bày bán trong tủ đông. Riêng các loại thịt gà được rã đông, bán như các loại thịt gà tươi trong nước. Tại khu này, có một tấm bảng lưu ý người tiêu dùng: “Sản phẩm đã rã đông, vui lòng không tái đông”. Còn ở siêu thị Lotte Mart, thịt bò nhập khẩu đã được cắt lát nhỏ, đóng gói, rã đông nhưng trên bao bì lại ghi “thịt bò tươi”.

Bán không hết, lại tái cấp đông

Nếu như các siêu thị, cửa hàng đem thịt rã đông để bán dưới dạng thịt mát thì tại các chợ, thịt rã đông được bán như thịt tươi. Thậm chí, đến cuối ngày, nếu bán không hết, chủ sạp lại đem thịt tái cấp đông để hôm sau bán tiếp. 

Tại một gian hàng thịt bò trong chợ Bà Hoa, Q.Tân Bình, lúc 6g, toàn bộ thịt bò gân trong mâm đều còn hơi lạnh, một số miếng thịt vẫn còn lẫn tinh thể đá. Theo quan sát của chúng tôi, trong thời gian nghỉ trưa, số thịt chưa bán hết này tiếp tục được tái cấp đông rồi bày ra mâm bán tiếp lúc 15g. “Buổi sáng, bò gân này có giá 150.000 đồng/kg nhưng chiều, giá còn khoảng 120.000-130.000 đồng/kg. Thịt bán không hết thì phải tái cấp đông để bảo quản. Ở đâu cũng vậy chứ đâu riêng gì ở đây” - chủ sạp nói. 

Ở các chợ, không khó để nhận ra thịt bò, thịt trâu đông lạnh được rã đông, bán như thịt tươi. Hàng nhập chủ yếu được đóng thùng theo chủng loại như thịt đùi, thăn, cổ, trong khi hầu hết các sạp cũng bán toàn những loại này. Các loại thịt rã đông này thường sậm màu rất nhanh khi được bày bán ở nhiệt độ thường, nhất là trong những ngày nắng nóng. Trước đây, Chi cục Thú y TP.HCM từng phanh phui các trường hợp rã đông thịt rồi nhúng vào huyết bò tươi nhằm qua mặt người tiêu dùng. 

Tuyến đường số 4 bên hông chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn là nơi tập kết của hàng chục xe thịt heo đông lạnh. Đây cũng là điểm bày bán thịt heo rã đông, tái cấp đông với quy mô khá lớn. Tại đây, có hơn chục bàn inox dựng sát các xe đông lạnh để tiểu thương bày thịt ra bán. Thịt được phơi lộ thiên, không che chắn, bên dưới bàn chỉ lót tạm những tấm 
cạc-tông hoặc bao ni-lông. Nước thịt từ trên bàn chảy xuống đất, đọng thành vũng, bốc mùi 
tanh hôi. 

Các “sạp” này bán đủ loại thịt heo như thịt thăn, cốt lết, sườn non, ba rọi, nạc vai, đùi, giò, móng, nội tạng. Do tất cả đều được đông đá nên khi bày ra bàn, hơi lạnh tỏa nghi ngút. Giá các loại thịt này đều rẻ bằng một nửa so với thịt nóng trong chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn: giò heo và ba rọi giá 55.000 đồng/kg; sườn non, tim heo giá 65.000 đồng/kg. 

Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết khách đến đây mua sỉ, ít nhất cũng từ 5kg trở lên, ra vào liên tục. Người bán cũng dùng tay trần để bốc thịt cho khách, chỉ một vài người đeo găng tay. Một người bán tại đây cho biết, khách đến mua chủ yếu là người của các quán ăn, bếp ăn tập thể, họ lấy số lượng nhiều do giá rẻ, nhưng thịt ngon không thua gì thịt tươi do được bảo quản bằng xe đông lạnh chuyên dụng. 

Thế nhưng, chỉ mới tầm 7g, trời còn chưa hửng nắng, thịt ở một số “sạp” đã hết đông đá, bắt đầu chuyển sang màu hơi tái chứ không còn hồng hào và mất luôn độ đàn hồi khi ấn vào. Số thịt này lại được các chủ “sạp” bỏ vào bao ni-lông đem đến xe lạnh để tái cấp đông, chờ vài giờ sau hoặc ngày sau bày bán tiếp. Tình trạng này diễn ra từ sáng sớm đến chiều tối.

Theo quy định, muốn bán thịt đông lạnh, tiểu thương trong chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn phải đăng ký; nếu không đăng ký, sẽ bị phạt rất nặng. Trong khi đó, các “sạp dã chiến” bên hông chợ này lại bày bán thịt rã đông vô tư và không rõ còn hạn sử dụng hay có tẩm ướp chất bảo quản gì không. 
(Còn nữa)

Thanh Hoa