Hàng triệu doanh nghiệp nhỏ Trung Quốc vẫn khốn đốn dù kinh tế phục hồi

Chánh Tài

(KTSG Online) - Do sức mua của người tiêu dùng suy giảm mạnh và chi phí kinh doanh tăng cao, hàng triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc khu vực tư nhân của Trung Quốc vẫn chưa thoát ra các khó khăn do tác động của đại dịch Covid-19 dù nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang bật dậy mạnh mẽ.

Một cửa hàng tạp hóa bên trong một khu chợ ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: Getty

Mắt xích yếu trong tiến trình phục hồi kinh tế

Các doanh nghiệp nhỏ là mắt xích yếu trong tiến trình phục hồi kinh tế của Trung Quốc khi họ vẫn đang phải xoay sở để trở về trạng thái bình thường như trước đại dịch Covid-19.

Trung Quốc có hàng chục triệu doanh nghiệp tư nhân quy mô vừa và nhỏ, bao gồm các nhà hàng và cửa hiệu, vốn được xem là xương sống trong hoạt động kinh tế hàng ngày ở đất nước đông dân nhất thế giới. Họ cung cấp đến 80% số việc làm ở thành thị và đóng góp ít nhất một nửa doanh thu thuế của chính phủ Trung Quốc.

Trong khi nhiều doanh nghiệp được hưởng lợi từ sự phục hồi mạnh mẽ của kinh tế Trung Quốc trong năm nay, nhiều doanh nghiệp khác vẫn đang xoay sở vượt qua các điều kiện kinh doanh khó khăn gồm nhu cầu tiêu dùng yếu, chi phí hoạt động tăng và tín dụng thắt chặt vì các ngân hàng không muốn đổ thêm tiền vào các công ty bị tổn thương.

Cuộc vật lộn để phục hồi của họ làm gia tăng thêm tình trạng bất ổn cho đà  phục hồi kinh tế của Trung Quốc. Các cuộc khảo sát cho thấy nhiều doanh nghiệp nhỏ không muốn thuê thêm nhân công. Một số doanh nghiệp cho biết họ có nguy cơ phá sản nếu các điều kiện kinh doanh không được cải thiện đáng kể.

Liu Ning, một nữ doanh nhân 49 tuổi đang điều hành một công ty tiếp thị ở Bắc Kinh, lo ngại công ty của bà có thể sẽ không cầm cự được lâu hơn nữa. Bà cho biết công ty bà đã sa thải hơn một nửa trong số hơn 20 nhân viên vào mùa xuân năm ngoái để sống sót trong đại dịch Covid-19. Công ty bà đã nhận được sự hỗ trợ của chính phủ dưới hình thức giảm thuế và các khoản thanh toán phúc lợi xã hội nhưng các biện pháp đó đã hết hiệu lực.

Công việc kinh doanh của bà vẫn chưa hoàn toàn trở lại bình thường. Sau khi bị nhiều ngân hàng từ chối cho vay kinh doanh, bà và đối tác đã tìm đến các công ty cho vay trực tuyến tính lãi suất cao để tránh cạn kiệt tiền mặt.
“Covid-19 đã giánh đòn rất mạnh, khiến chúng tôi không còn chút nguồn lực nào để chống trả,” bà nói và cho biết thêm rằng công việc kinh doanh của công ty bà giảm khoảng 2/3 so với trước đại dịch.

Đà phục hồi kinh tế tổng thể của Trung Quốc vẫn đang duy trì nhờ nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa Trung Quốc, từ máy tính xách tay đến đồ chơi. GDP Trung Quốc trong quí 1 tăng kỷ lục 18,3% so với một năm trước đó.

Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho rằng tiến trình phục hồi của Trung Quốc có thể đã đạt đến đỉnh điểm. Dù doanh số bán lẻ của Trung Quốc tăng vọt trong tháng 3 nhưng nhìn chung, sức chi tiêu của người tiêu dùng vẫn yếu hơn dự kiến của một số nhà kinh tế.

Cuộc khảo sát gần đây đối với các chủ sở hữu nhà máy ở Trung Quốc cho thấy các hoạt động kinh tế ở Trung Quốc có thể suy yếu trong thời gian còn lại của năm với việc người tiêu dùng phương Tây dự kiến chuyển chi tiêu nhiều hơn sang các dịch vụ, chẳng hạn như ăn uống ở nhà hàng, thay vì mua hàng hóa nhập khẩu.

Gần đây, tờ Nhật báo Kinh tế và Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc công bố một chỉ số cho cho thấy các doanh nghiệp nhỏ hơn vẫn chưa lấy lại được sức mạnh của họ trước đại dịch dù nền kinh tế cải thiện trong năm nay. Chỉ số này đạt 44,3 điểm trong tháng 3, chỉ tăng 1,8 điểm phần trăm so với tháng 3 năm ngoái. Chỉ số thấp đang thấp hơn 50 điểm, cho thấy tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ đang suy yếu.

Chi phí nguyên vật liệu cao hơn và tình trạng tắc nghẽn của chuỗi cung ứng là một trong những vấn đề gây đau đầu đối với các nhà sản xuất nhỏ ở Trung Quốc. Ni Ni, 44 tuổi, chủ một xưởng sản xuất khóa nhựa với 10 công nhân ở thành phố Thụy An, tỉnh Chiết Giang, than vãn về việc biên lợi nhuận gần như bị xóa sạch do chi phí tăng cao.
Bà nói: “Chúng tôi chảy máu tiền mặt trong nhiều tháng qua”. Bà cho hay nếu chi phí nguyên vật liệu không sớm giảm xuống, bà sẽ  tăng giá sản phẩm hoặc cắt giảm các chi phí khác.

Khách hàng đi mua sắm ở một siêu thị ở Bắc Kinh. Sức chi tiêu của người dân Trung Quốc vẫn yếu dù nền kinh tế nước này bật dậy mạnh mẽ. Ảnh: Newsis

Khó tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng

Một mối lo ngại khác đối với các doanh nghiệp nhỏ ở Trung Quốc là họ gặp khó khăn trong việc vay tiền từ ngân hàng. Trong khi có những dấu hiệu cho thấy tín dụng đã được nới lỏng hơn đối với một số doanh nghiệp, Bắc Kinh đang khởi động lại chiến dịch giảm nợ trong nền kinh tế để giảm rủi ro tài chính, buộc các ngân hàng phải thắt chặt tín dụng đối với nhiều doanh nghiệp.

Zhang Lei, 32 tuổi, người điều hành một công ty tư vấn ở TP. Nam Ninh, chuyên hỗ trợ các nhà phát triển bất động sản xây dựng và bán nhà, đã mất trắng hơn 150.000 đô la trong năm 2020 vì một số khách hàng mất khả năng trả nợ. Sau khi sa thải hơn một nửa số nhân viên, công ty của Zhang Lei vẫn thiếu tiền mặt. Anh nói các đơn xin vay bị nhiều ngân hàng từ chối, chủ yếu là vì anh không còn trang thiết bị và bất động sản để làm tài sản thế chấp.

Xiaoxi Zhang, một nhà phân tích ở Công ty nghiên cứu Gavekal Dragonomics, cho biết các chính sách của chính phủ được áp dụng trong thời kỳ đại dịch chủ yếu mang lại lợi ích cho những doanh nghiệp nhỏ có nhiều tuổi đời và có mối quan hệ ổn định với các ngân hàng. Xiaoxi Zhang nói chiến dịch thanh trừng gần đây nhằm vào các nền tảng công nghệ tài chính, nơi cung cấp các nguồn tín dụng thay thế, bao gồm Ant Group, có thể gây căng thẳng hơn nữa đối với nguồn vốn dành các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Trong những tháng gần đây, giới chức trách cam kết mở rộng tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ. Họ đã thúc giục các ngân hàng lớn tăng cường cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ lên hơn 30% vào năm 2021 đồng thời triển khai các biện pháp giảm thuế mới cho những doanh nghiệp này.

“Chúng ta cần tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ để cho phép họ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định thị trường việc làm”, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nói hồi tháng 3. Ông cho biết nền tảng cho sự phục hồi của Trung Quốc vẫn chưa vững chắc.

Các ngân hàng đã hưởng ứng lời kêu gọi này. Theo Công ty dữ liệu China Beige Book, các chủ doanh nghiệp nhỏ của Trung Quốc đã được vay nhiều hơn so các doanh nghiệp lớn hơn trong quí 1-2021, một sự đảo ngược so với năm 2019 và 2020. Nhưng giới doanh nghiệp nhỏ hơn vẫn phải trả mức lãi suất cao hơn và một số nhà phân tích đặt câu hỏi liệu các ngân hàng có thực sự sẵn sàng hỗ trợ họ nhiều hơn hay không.

“Các cơ quan chính phủ muốn các ngân hàng và tổ chức tài chính Trung Quốc giúp đỡ các doanh nghiệp và nhỏ Nhưng bản thân các ngân hàng lại lo ngại mảng tín dụng dành những doanh nghiệp này là khu vực có rủi ro lớn hơn”, Ron Thompson, người đứng đầu bộ phận tư vấn tái cấu trúc doanh nghiệp phụ trách khu vực châu Á tạ hãng kiểm toán Alvarez & Marsal, nói.

Đối với một số doanh nghiệp, mối đe dọa lớn nhất đến từ những người tiêu dùng vẫn đang dẻ xẻn chi tiêu vì lo lắng về Covid-19 và tình trạng của nền kinh tế. Wang Limin, chủ một cửa hàng bán bán cổ vịt quay ở Bắc Kinh, cho biết người tiêu dùng đang thận trọng hơn trong chi tiêu. Dù lượng khách ghé đến cửa hàng của ông đã đã tăng lên, nhưng doanh số kém so với năm ngoái.

Theo Wall Street Journal