Vấn đề của đất nước

Giới trẻ Trung Quốc không ngạc nhiên khi đất nước họ là một trong những quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Trên thực tế, hầu hết đều đồng cảm với tình trạng miễn cưỡng sinh con ngày càng tăng ở Trung Quốc.

Nhiều người tin rằng có sự đồng thuận chung giữa thế hệ Y (sinh trong giai đoạn 1981-1996) và thế hệ Z (từ 1997-2012) của Trung Quốc rằng việc có con sẽ đặt ra gánh nặng tài chính nặng nề trong điều kiện phúc lợi công hiện tại của đất nước và sinh ít con hoặc không có con là cần thiết để duy trì chất lượng cuộc sống của một người.

"Thành thật mà nói, tôi không muốn có quan hệ tình cảm, không muốn kết hôn và không muốn có con", Zhang Jie, 31 tuổi, nhân viên kinh doanh của một doanh nghiệp tư nhân nhỏ ở Quảng Châu, người vừa chia tay bạn gái sau bốn năm, nói với SCMP. “Đối với tầng lớp lao động, nuôi nấng một đứa trẻ ở các thành phố ngày càng khó xoay sở hơn”.  

Dữ liệu điều tra dân số thực hiện mỗi thập kỷ vừa được công bố hôm 11/5 cho thấy các bà mẹ Trung Quốc đã sinh 12 triệu trẻ vào năm 2020, giảm so với mức 14,65 triệu vào năm 2019, đánh dấu mức giảm 18% và tiếp tục xuống mức thấp nhất trong gần sáu thập kỷ.

Tỷ lệ sinh của Trung Quốc cũng giảm xuống còn 1,3 trẻ em trên một phụ nữ, thấp hơn nhiều so với mức 2,1 - tỷ lệ cần thiết cho một dân số ổn định. Để so sánh, tỷ lệ sinh của Nhật Bản là 1,369 vào năm 2020.

Cây gia phả của gia đình Zhang trông giống như một kim tự tháp ngược, nó cũng phản ánh thái độ của nhiều người trẻ Trung Quốc đối với việc kết hôn và sinh con.

Bà ngoại của Zhang có 10 người con trong những năm 1950-1960. Tuy nhiên, đến đời chú bác, chỉ có bác cả là sinh được 3 người con vào những năm 1970, còn 9 người còn lại bị hạn chế bởi chính sách một con của đất nước và chỉ sinh một con trong những năm 1980 và 1990.

Trong số 11 anh em họ của Zhang, hai người trong số họ chọn sinh hai con, và những người còn lại chỉ sinh một con, mặc dù tất cả họ đều được phép có hai con theo những thay đổi trong chính sách dân số quốc gia có hiệu lực vào năm 2016.

"Tôi thấy tất cả đều gặp khó khăn trong việc cân đối thu chi và họ đều nhờ bố mẹ giúp chăm sóc con cái, nhờ cậy tiền tiết kiệm của bố mẹ để mua tài sản và thậm chí là trợ cấp chi phí sinh hoạt", Zhang nói về những người anh em họ của mình.

“Nói thật, nhìn cuộc sống của họ tôi đã thấy sợ hãi hôn nhân chứ đừng nói đến chuyện có con. Đó là lý do tôi và bạn gái chia tay”.

Trong một cuộc khảo sát công khai vào tháng 11 trên Weibo, nền tảng mạng xã hội hàng đầu của Trung Quốc đặt câu hỏi: "Bạn sẵn sàng sinh bao nhiêu con nếu các hạn chế được tự do hóa hoàn toàn?"

Trong số 284.000 người bình chọn, 150.000 người nói rằng họ vẫn sẽ không có con, 85.000 người nói một con, 39.000 người chọn hai con và khoảng 10.000 người nói rằng họ sẵn sàng có ba con trở lên.

Chi phí nuôi dạy con cái tăng cao, cùng với tỷ lệ nợ cá nhân lớn, đồng nghĩa với việc thế hệ người Trung Quốc sinh sau năm 1990 là nhóm ít muốn kết hôn và sinh con nhất so với các thế hệ trước.

Lo trả nợ hàng tháng

Trên các nền tảng mạng xã hội của Trung Quốc, có vô số bài đăng thảo luận về gánh nặng tài chính và những thách thức liên quan đến việc sinh con.

Số liệu kết hôn của Trung Quốc năm 2020 đã giảm 12,2% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 8,13 triệu người, theo số liệu do Bộ Nội vụ công bố. Trước đó, con số này là 10,14 triệu vào năm 2018 và 13,47 triệu vào năm 2013.

Wendy Li, một công nhân đơn thân 34 tuổi đến từ Thượng Hải, cho biết: “Tôi nghĩ thế hệ trẻ của chúng tôi có quan điểm rất khác về việc sinh con với người Trung Quốc ngày xưa”.

“Những người sinh vào những năm 1940 và 1950 có bốn con trở lên trong mỗi gia đình… và những người sinh vào những năm 1960 và 1970 chỉ có một con do chính sách hạn chế. Nhưng chúng tôi, ngày càng cảm thấy rằng mình sẽ không muốn có con nếu điều đó làm giảm chất lượng cuộc sống”.

Trung Quốc đang già hóa với tốc độ chưa từng có do chính sách một con ngày trước. Điều tra dân số năm 2020 cho thấy 264 triệu người Trung Quốc ở ngưỡng trên 60 tuổi, chiếm 18,7% dân số.

Đối với những người trên 65 tuổi, con số này đã tăng từ 176 triệu vào năm 2019 lên 190 triệu vào năm 2020, hiện chiếm 13,5% dân số.

Theo một báo cáo năm ngoái của Quỹ Nghiên cứu Phát triển Trung Quốc, đến năm 2050, Trung Quốc sẽ có hơn 500 triệu người từ 60 tuổi trở lên, hoặc gần 1/3 tổng dân số dự kiến ​​vào thời điểm đó.

Từ năm 1970 đến năm 2015, độ tuổi trung bình của dân số Trung Quốc đã tăng nhanh chóng, từ 19,3 tuổi lên 37 tuổi và dự kiến ​​sẽ đạt 50 tuổi vào năm 2050.

Theo các kịch bản hiện tại, dân số Trung Quốc có vẻ sẽ giảm 32 triệu người từ năm 2019 đến năm 2050, trong khi Mỹ sẽ tăng thêm 50 triệu người, theo ngân hàng trung ương Trung Quốc.

Huang Wenzheng, chuyên gia nhân khẩu học và là nhà nghiên cứu cấp cao của Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc và Toàn cầu hóa, cho biết toàn xã hội phải được huy động để thay đổi thái độ giới trẻ đối với việc sinh con.

Ông cũng nhấn mạnh, phần lớn công chúng tin rằng dân số quá đông là nguyên nhân của nhiều vấn đề xã hội và kinh tế trong nước. 

Theo một báo cáo tiêu dùng được công bố vào năm 2019 bởi Tmall.com, nền tảng thương mại điện tử từ doanh nghiệp-người tiêu dùng lớn nhất ở Trung Quốc, chi tiêu của người tiêu dùng liên quan đến nuôi dạy con cái đã tăng 60% từ năm 2016 đến năm 2019 ở các bậc cha mẹ Trung Quốc từ 25 tuổi trở xuống.

Một báo cáo năm 2017 về chi phí đi học, được công bố bởi Sina Education, cho biết trung bình chi tiêu cho giáo dục chiếm 26% thu nhập hàng năm của một gia đình trong giai đoạn mầm non, 21% trong giai đoạn tiểu học và trung học, 29% ở đại học.

Dữ liệu do Viện Khoa học Xã hội Thượng Hải công bố năm ngoái cho thấy việc nuôi dạy một đứa trẻ từ sơ sinh đến trung học cơ sở ở quận Jingan giàu có của Thượng Hải tốn trung bình 800.000 nhân dân tệ (124.000 USD).

Ngoài ra, một cuộc khảo sát của HSBC vào năm 2019 cho thấy tỷ lệ nợ trên thu nhập của thanh niên Trung Quốc sinh trong những năm 1990 đã đạt mức đáng kinh ngạc 1.850%.

Ngay cả ở các vùng nông thôn của Trung Quốc, nhiều người gặp khó khăn trong việc nuôi dạy một đứa trẻ với mức thu nhập trung bình ở địa phương.

Yu Mingqian, một phụ nữ 21 tuổi ở quận Biyang, tỉnh Hà Nam, cho biết: “Học phí một năm cho mẫu giáo từ 5.000 nhân dân tệ (772 USD) đến 10.000 nhân dân tệ ở quận của chúng tôi”.

“Hầu hết bạn bè và bạn cùng lớp của tôi vẫn còn độc thân và sống ở các thành phố hạng nhất”, Stela Peng, một phụ nữ sống ở Thâm Quyến, ngoài 30 tuổi, cho biết.

“Các khoản vay thế chấp vượt quá hầu hết thu nhập của chúng tôi, thường là chu kỳ hoàn trả 30 năm. Mỗi chúng tôi cũng có nhiều loại nợ khác nhau, chẳng hạn như thẻ tín dụng và các khoản vay tiêu dùng trực tuyến. Mong muốn sinh con của chúng tôi gần như bằng không”.

“Thẳng thắn mà nói, vấn đề lão hóa dân số là điều xa vời. Trước mắt chúng tôi còn rất nhiều khoản vay phải trả hàng tháng. Đó thực sự là biện pháp tránh thai hiệu quả nhất”.