Một nhóm người Mông vào khu vực cấm và bị biên phòng bắt giữ - Ảnh: B.D.

Chiều 10-5, chúng tôi bám dọc tuyến đường dẫn từ biên giới Lào về trung tâm huyện Tây Giang. Tại khu vực đỉnh Quế - điểm cao nổi tiếng dành cho du lịch - có một số cán bộ địa phương và một bộ đội biên phòng ngồi túc trực. Thấy có cán bộ, hai chiếc xe máy do bốn người đàn ông điều khiển đã lập tức quay đầu.

Thoắt ẩn thoắt hiện giữa rừng biên giới

Đại úy biên phòng Trần Đức Hòa - Đồn biên phòng A Xan (Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Quảng Nam), là người được giao nhiệm vụ xử lý các trường hợp người Mông xâm nhập biên giới trái phép - đã lắc đầu khi nhắc tới câu chuyện các nhóm người cắt rừng biên giới để "lấy dược liệu". 

"Không hiểu sao từ hai năm nay lượng người đi vào biên giới đông hẳn. Họ có đặc điểm nhận dạng rất giống nhau, đặc biệt là khả năng cắt rừng, sống sót và thích nghi trong điều kiện rừng núi khắc nghiệt cực kỳ giỏi" - ông Hòa nói.

Lần giở hồ sơ xử lý các vụ xâm nhập biên giới trái phép mà chỉ riêng huyện Tây Giang xử lý trong năm 2020, ông Hòa cho biết đã có gần 200 đối tượng bị bắt giữ, xử phạt hành chính và yêu cầu ra khỏi biên giới. Từ đầu năm tới nay đã có 33 đối tượng bị bắt giữ. 

Tình hình trở nên khó khăn cho biên phòng hơn khi vừa phải tuần tra biên giới vừa phải bám địa bàn, không cho người lạ xâm nhập từ bên kia đường biên mang theo dịch bệnh từ Lào vào.

Trong khi các chốt biên phòng ở Tây Giang đang căng mình chống dịch thì đêm 9-5, các chốt biên phòng ở huyện Nam Giang - cách huyện Tây Giang khoảng 40km đường biên - lại bắt giữ được 6 đối tượng nhập biên trái phép. 

Trong 6 người này có 4 người Mông gồm Sùng A Tùng (35 tuổi), Châu A Khai (25 tuổi), Sùng A Páo (43 tuổi), Lừa A De (33 tuổi); 2 người còn lại khai rằng mình chỉ "đi theo thu mua dược liệu". 

Điều rất trùng hợp khiến lực lượng chức năng truy xét, đặt vấn đề là các đối tượng này trú tại huyện Phong Thổ (Lai Châu) - cùng quê của hàng chục đối tượng xâm nhập biên giới và bị lực lượng chức năng xử lý trước đó.

Trưởng Đồn biên phòng A Xan - Dương Đệ Châu - cho biết tất cả đều diễn ra dọc đường biên giới đoạn qua tỉnh Quảng Nam, giáp với bên kia là các tỉnh thuộc Lào. 

"Dù sống ở phía Bắc nhưng họ rất thông thạo đường rừng ở biên giới, thoắt ẩn thoắt hiện. Đặc biệt là khả năng lội rừng, sống trong rừng rất tốt nên anh em biên phòng truy quét rất khó khăn" - ông Châu nói.

Đón lõng, kiểm soát từ xa

Câu chuyện người dân, tất cả đều là đàn ông, từ phía Bắc tràn vào biên giới ở Tây Giang, Nam Giang (Quảng Nam) với một mục đích chung khi bị bắt giữ là "đi tìm dược liệu" đã làm chính quyền đau đầu. 

Phần lớn các nhóm người này tập trung đột nhập vào các cánh rừng phía Tây Giang, giáp với biên giới Ka Lùm (tỉnh Sê Kông, Lào). Lượng người vào nhiều và gây rắc rối đến nỗi năm 2020 UBND huyện Tây Giang phải báo cáo tỉnh và thành lập kế hoạch ngăn chặn.

Một già làng ở xã A Xan, biên giới Tây Giang, nói không ai hiểu rừng núi ở đây hơn người bản địa. Theo già làng, bà con lâu nay sống nương tựa và bảo vệ rừng chứ không tàn phá. Già làng này cho rằng sản vật rừng ở biên giới thì nhiều, nhưng để nói phong phú và đắt giá tới mức lũ lượt người ở xa kéo vào tìm là rất vô lý.

Chủ tịch UBND huyện Tây Giang Nguyễn Văn Lượm cũng khẳng định tương tự. "Trước đây tuyệt nhiên không có, nhưng từ năm 2020 trở lại đây thì từng tốp người kéo vào rất nhiều. Tất cả đều là người Mông. Họ đi rừng hằng tuần, lẩn trốn lực lượng chức năng rất giỏi và khi bị bắt giữ đều khai là đi lấy dược liệu. Nhiều vụ việc anh em biên phòng phát hiện và truy đuổi thì thấy các đối tượng đánh dấu đường đi rất chuyên nghiệp, trong người còn có cả bản đồ vệ tinh" - ông Lượm nói.

Chủ tịch huyện Tây Giang cho rằng rừng ở huyện Tây Giang đang được cộng đồng bảo vệ vô cùng nghiêm ngặt. Bởi vậy, việc các nhóm người tràn vào dù là khai thác dược liệu thật thì cũng khiến người dân tại chỗ rất bức xúc. 

Hơn nữa Tây Giang có đường biên giáp Lào, suốt hai năm qua dịch bệnh xuất hiện nên việc kiểm biên chặn người qua lại được làm rất rát. Không ít người đi "khai thác dược liệu" đã luồn rừng rồi vượt biên, khi về lại thì bị biên phòng bắt giữ, tốn không ít công sức và tiền của để tổ chức cách ly, đẩy nguy cơ mầm bệnh xâm nhập từ ngoài biên giới vào trong nước lên mức cao. 

Việc người Mông xâm nhập rừng cũng phải ngăn chặn ngay từ đầu bởi rất dễ xảy ra tình trạng di cư tự do, phá rừng.

Vượt biên đi tìm dược liệu, 5 người bị đưa đi cách ly

TTO - Sáng 1-5, Bộ chỉ huy BĐBP tỉnh Quảng Nam cho biết đã bàn giao và tổ chức cách ly 5 người từ phía Bắc vào biên giới Quảng Nam, rồi vượt biên qua Lào "tìm dược liệu".