Theo Viện nghiên cứu xuyên eo biển Trung Quốc, một tổ chức nghiên cứu được Bắc Kinh hỗ trợ, căng thẳng tại eo biển Đài Loan đã tăng đến điểm mà nguy cơ nổ ra xung đột vũ trang đã lên mức “cao chưa từng thấy”, tờ South China Morning Post ngày 21-5 đưa tin.
Viện nghiên cứu xuyên eo biển Trung Quốc hôm 19-5 đã công bố báo cáo về các mối quan hệ giữa hai phía eo biển chia tách Trung Quốc đại lục với Đài Loan.
'Nguy cơ nổ ra xung đột tại Đài Loan cao chưa từng thấy'. Ảnh: SCMP
Theo báo cáo, các nhà nghiên cứu đã xem xét nhiều yếu tố bao gồm sức mạnh quân sự của hai bên, quan hệ thương mại, dư luận, các sự kiện chính trị và sự hỗ trợ từ các đồng minh, từ đó đưa ra kết luận rằng hai bên đang "bên bờ vực chiến tranh".
Kết luận trên được đưa ra dựa trên chỉ số về mức độ rủi ro về xung đột vũ trang trên khu vực eo biển, trong đó các nhà nghiên cứu đặt ở mức 7,21 trong năm 2021, trên thang điểm từ âm 10 đến 10.
Các nhà nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố tương tự có từ những năm 1950 để đưa ra các chỉ số rủi ro so sánh. Theo đó, vào đầu những năm 1950, chỉ số này thấp hơn hiện tại, chỉ ở mức 6,7.
Theo báo cáo, chỉ số này dao động ở mức 6,5 trong phần lớn những năm 1970, nhưng giảm xuống 4,55 vào năm 1978, khi Washington thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Bắc Kinh.
Nguy cơ xung đột cũng thấp trong những năm 1990, khi Trung Quốc đại lục bắt tay vào cải cách kinh tế, thu hút đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm cả Đài Loan.
Tuy nhiên, báo cáo cho biết chỉ số này có xu hướng tăng đều từ năm 2000, khi đảng Dân Tiến (DPP) lên nắm quyền ở Đài Loan, chấm dứt 55 năm cầm quyền của đảng Kuomintang thân Bắc Kinh.
Chỉ số này đã ở mức trên 6 vào năm 2018, khi ông Donald Trump làm tổng thống Mỹ và đưa ra cách tiếp cận cứng rắn với Trung Quốc, đồng thời thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn với Đài Loan.
Trong tháng này, tờ The Economist trong một bài báo đã gọi eo biển Đài Loan là "nơi nguy hiểm nhất trên thế giới" vì đây là vấn đề lãnh thổ nhạy cảm nhất của Bắc Kinh và là một điểm tranh chấp chính giữa Trung Quốc và Mỹ.
Bắc Kinh luôn coi Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời của mình và không loại trừ khả năng dùng vũ lực để thống nhất.
South China Morning Post dẫn lời ông Lei Xiying - người đứng đầu Viện nghiên cứu xuyên eo biển Trung Quốc – nhận định động lực chính trị đang thay đổi tại eo biển Đài Loan và mối quan hệ bền chặt hơn giữa Washington và Đài Bắc là hai "yếu tố hủy diệt" làm tăng nguy cơ xung đột.
“Nếu xu hướng hiện tại tiếp tục, việc Bắc Kinh thống nhất Đài Loan bằng vũ lực sẽ chỉ là vấn đề thời gian” - ông Lei nói.
Theo ông Lei, các nhà nghiên cứu sẽ tiếp tục theo dõi sự thắt chặt trong mối quan hệ quân sự giữa Mỹ và Đài Loan vì điều này có tác động đáng kể đến chỉ số rủi ro xung đột.
Tuy nhiên, chuyên gia Lim John Chuan-tiong - nhà nghiên cứu từng làm việc tại Viện Sinica (Đài Loan) - cho rằng tình hình hiện nay không tồi tệ như những năm 1950, khi xung đột vũ trang giữa Trung Quốc và Đài Loan nổ ra.
“Nhưng trong tình hình đáng báo động hiện nay, nếu bên liên quan nào đánh giá sai hoặc hành động sai lầm, không sai khi nói rằng mức độ rủi ro tại eo biển Đài Loan đang ở mức cao chưa từng thấy” – ông Lim nói.
“Bắc Kinh từng tin rằng miễn là quan hệ Trung-Mỹ trong tầm kiểm soát, Đài Loan sẽ không phải là vấn đề. Tuy nhiên, quan hệ Trung-Mỹ đã xuống dốc dưới thời ông Trump và hiện chưa có tín hiệu cải thiện dưới chính quyền Tổng thống Joe Biden, vốn đang dựa nhiều hơn vào các đồng minh như Đài Loan để kiềm chế Trung Quốc” – ông Lim nhận định.
