4h30 ngày 26/10/1991, người giúp việc tìm thấy ông Yuill, 77 tuổi, nằm úp mặt xuống nền bê tông trước cửa kho, cơ thể vẫn còn ấm. Cậu bàng hoàng, cố lay rồi chạy vào nhà kêu cứu, không nhận ra những vết đạn găm sau gáy ông chủ.
Hai mươi phút sau, xe cấp cứu đến. Trong khi nhân viên y tế vẫn đang cứu chữa cho Yuill tại bệnh viện ở thị trấn Truro, ở phòng chờ, cảnh sát chuyển tin dữ cho vợ ông. Lúc đầu, bà nghĩ rằng đó là tai nạn, ông Yuill dính viên đạn lạc vì mùa đi săn đã bắt đầu. Nhưng khi bác sĩ gắp ra tới 2 viên đạn, cảnh sát chắc chắn với bà: Đây là vụ giết người.
Ông Yuill điều hành trang trại của gia đình từ thời niên thiếu khi cha không còn nữa và chăm lo hết lòng cho các em. "Những người không biết sẽ nghĩ Yuill là bố chúng tôi", Georgina Lawson, em gái út nói.
Ông Yuill điều hành trang trại theo cách không giống bất kỳ gã nông thôn nào. Xe trên cao tốc luôn tấp để chụp ảnh khu chuồng trại gọn gàng, đẹp như tranh của ông. Những người nông dân trong vùng thường ghé qua để xin lời khuyên trong công việc.
Ông Elmer Yuill (phải) chụp ảnh cùng một người họ hàng trong trang trại gia đình. Ảnh: Saltwwire
Cảnh sát đến hiện trường vụ án, kho của trang trại bị xáo trộn bởi một nhóm hàng xóm đến để giúp làm việc nhà. Lực lượng Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) bắt đầu cuộc tìm kiếm quy mô. Họ quấy quả đám gia súc và thậm chí cả những đống phân của chúng và đẩy vài nghìn kiện cỏ khô từ đầu này sang đầu kia của chuồng. Các thợ lặn lùng sục khắp ao bên trong nhà máy gỗ bỏ hoang.
Yuill không có kẻ thù, RCMP không biết động cơ là gì. Cảnh sát truy lùng mọi người đàn ông ở vùng nông thôn này có bất kỳ mối liên hệ nào với Yuill, từ thợ săn, lái máy cày, gã chăn lợn, cho đến ông hàng xóm gần như không thể đứng vững sau cuộc phẫu thuật lưng cũng bị coi là nghi phạm. Máy phát hiện nói dối, phương pháp cuối cùng, cũng được nhà chức trách sử dụng.
Nhưng cuộc điều tra kéo dài hàng tuần, rồi hàng tháng. RCMP cuối cùng thừa nhận không có bằng chứng chắc chắn để buộc tội bất kỳ ai. Tháng 7/1992, hơn 150 người, gần như tất cả người trong làng, đã tham gia cuộc họp do RCMP tổ chức để nghe thông báo treo tiền thưởng lên tới 7.000 đô la nếu có thông tin về thủ phạm.
Nhưng càng về sau, những "người lĩnh thưởng" tiềm năng giảm dần. RCMP có ít cuộc gọi hơn, và cuối cùng các thành viên điều tra đã được chỉ định lại.
Khi các nhà điều tra bắt đầu gạch dần các cái tên khỏi danh sách những người đáng lưu tâm, họ quay lại với một người đàn ông trẻ tuổi: Duane Deveaux.
Là võ sĩ quyền anh làm bánh mì kẹp thịt tại McDonald’s, Deveaux sống với mẹ ở ngoại ô Truro. Anh ta không có mối liên hệ cộng đồng nào với Yuill và do đó không nằm trong danh sách đầu tiên của cảnh sát về những thanh niên cần thẩm vấn.
Deveaux có một bằng chứng ngoại phạm đã dự tiệc với bạn vào đêm trước khi ông Yuill bị sát hại, uống rượu ở Truro cho đến khi đóng cửa. Deveaux nói đã được đưa về nhà và đã đi ngủ vào khoảng 3 giờ sáng.
Khi nhận được những lời khuyên và mô tả của nhân chứng tại quán rượu, cảnh sát đã phải xem xét Deveaux kỹ hơn. Vào ngày ông Yuill chết, một nhân chứng đã mô tả một nghi phạm, mỉm cười và tự mãn trong khi chơi bi-a tại quán bar Truro, gọi cái chết của lão nông 77 tuổi là "một vụ giết người hoàn hảo".
Nhân chứng khác cho biết, anh ta thậm chí biết Yuill bị bắn ngay cửa nhà kho, và nòng súng có thể đã bị thay đổi nên không thể truy tìm được, trong khi các thông cáo của cảnh sát chưa hề đề cập điều này.
Mùa hè năm 1992, khám xét nhà của Deveaux, các nhà điều tra tìm thấy thứ được tin rằng có thể là vũ khí được sử dụng trong vụ sát hại Yuill: một khẩu súng trường 22 ly được tháo rời, mất nòng. Tháng 1/1993, Petrie, anh họ Deveaux, khai với cảnh sát vài tháng trước khi ông Yuill bị giết, Deveaux đã cầu xin anh ta bán cho một khẩu súng đang sử dụng. Deveaux muốn cào số sê-ri và sử dụng cho một vụ trộm song Petrie từ chối.
Năm tháng sau, Deveaux, trong lúc say rượu, lỡ mồm kể ra cho Petrie nghe việc lão nông bị giết như thế nào: "Có hai gã đã cướp một cửa hàng, để tránh cảnh sát, họ đã trốn trong một nhà kho. Khi Yuilly đến vào sớm hôm đó với cái cào 3 răng gẩy rơm, một trong 2 tên trộm đã bắn ổng, còn đứa kia đứng nhìn".
"Anh ta nghĩ rằng vụ án sẽ không bao giờ được giải quyết vì cảnh sát sẽ không bao giờ có thể kết nối vụ giết người với vụ cướp khi thực sự chúng chẳng có gì liên quan đến nhau", Petrie nói với cảnh sát.
Petrie cho biết đứa em họ đã khoe với mình về việc biết ai là thủ phạm. "Deveaux nói là thằng bạn nó, rồi miêu tả chi tiết về góc mà viên đạn đã đi vào ông Yuill. Bạn đã ở đó mới có thể biết chi tiết đến vậy, theo ý kiến của tôi", Petrie nói.
Trên thực tế, một vụ cướp có vũ trang xảy ra vài giờ trước khi ông Yuill bị sát hại. Lúc 22h15 ngày 25/10 /1991, cách trang trại 30 phút lái xe, người quản lý cửa hàng tạp hóa Ryan’s IGA ở Truro cầm tập tiền đi về phía xe của mình thì nghe thấy tiếng bàn chân chạy dồn dập. Một người đàn ông với mũ đen che mặt và đi găng tay tay va vào anh ta.
"Đưa tiền đây không tao sẽ bắn" người quản lý nhớ lại lời của kẻ khi đó đang chĩa súng vào hông mình. Nạn nhân lập tức bỏ tiền vào chiếc túi giống như vải thô của hải quân và gã cầm súng quấn miệng túi lại.
Hai tuần sau, một chiếc túi tương tự và khẩu gauge 16 đã cưa nòng được tìm thấy cách tiệm tạm hoá khoảng một km, được cho là vũ khí được dùng để đe doạ, trấn lột tiền của người quản lý. Điều này, cùng với lời khai của Petrie, RCMP cảm thấy rằng cuối cùng vụ án đã đi đúng hướng và bắt đầu một cuộc điều tra chung.
Nhà kho nơi Elmer Yuill bị bắn chết vào sáng sớm 26/10/1991. Ảnh: The Walrus
Ngày 5/3/1993, RCMP lái xe đến nhà máy nhựa ở Truro, nơi Deveaux đang làm việc, và bắt anh ta vì cáo buộc liên quan vụ giết Elmer Yuill và vụ cướp cửa hàng Ryan’s IGA.
Sau hơn 12 giờ bị thẩm vấn, Deveaux cuối cùng cũng chịu thừa nhận đã cướp người quản lý cửa hàng, nói rằng việc này được lên kế hoạch bởi một nhân viên cũ của Ryan’s IGA.
Nhưng thú nhận này chưa thoả mãn được thẩm tra viên Todd Taylor, cảnh sát trưởng thị trấn Truro, kiêm cựu huấn luyện viên quyền anh của Deveaux. "Tôi sẽ nói chuyện thẳng thắn với cậu," Taylor nói bằng vẻ điềm đạm uy lực.
"Nếu cậu có thể cung cấp thông tin xa hơn về những gì đã làm, đến lúc nói ra rồi đấy. Ý tôi là vụ giết ông Yuill, hiểu không? Cậu có ở trong nhà kho nhà Yuill không?", Taylor gằn giọng.
"Không, không bao giờ," Deveaux thản nhiên đáp. Taylor chưa thôi: "Tôi nghĩ, cậu biết về vụ giết Yuill nhiều hơn những gì cậu đang nói." Deveaux gật gù, vẻ suy tính, trả lời: "Tôi sẽ phải nói chuyện trước với luật sư của mình, ông biết đấy".
Taylor nói hồ sơ cáo buộc giết người sẽ được lập và Deveaux có thể đủ điều kiện bị quy kết tội ngộ sát ngay cả khi không phải là người bóp cò.
Thời gian sau đó, nhiều bằng chứng xuất hiện liên kết Deveaux với vụ cướp như quần áo được tìm thấy gần hiện trường vào đêm xảy ra vụ trấn lột. Sau khi so sánh chiếc áo cao cổ màu trắng với một đôi ủng mùa đông của Deveaux, các chuyên gia pháp y kết luận "chúng có thể được mặc bởi cùng một người".
Phiên tòa xét xử Deveaux về tội Cướp tài sản đã được lên lịch và hàng chục nhân chứng đã được triệu tập, bao gồm mẹ của Deveaux, người cha dượng và anh họ Petrie. Song tháng 9/1993, trong các cuộc họp trước khi xét xử, toà đột ngột quyết định, hoãn xét xử, nhưng không rút lại cáo buộc với Deveaux.
Sau khi nghe bằng chứng từ cảnh sát, toà án tin rằng sự tham gia của Deveaux vào vụ giết ông Yuill nhiều hơn những gì anh ta khai nhận. Việc vội vàng xét xử vụ cướp có thể gây hại cho cho tiến trình điều tra cái chết của lão nông.
Sau đó, bất ngờ Deveaux đồng ý nhận tội cho cả vụ cướp có vũ trang và tội giết người song không cung cấp lời khai nào thêm. Các tài liệu không cho thấy lời thú tội có mâu thuẫn nhưng giả thiết Deveaux bị bức cung là có cơ sở do không có luật sư chứng kiến. Cảnh sát thẩm vấn Deveaux trong hai phiên liên tiếp, với lời thú nhận diễn ra trong căn phòng không có màn hình giám sát.
Song có vẻ cảnh sát vẫn cảm thấy không đủ cơ sở để kết tội Deveaux về tội giết người và thay vào đó, họ chỉ buộc tội anh ta về vụ cướp. Ngay sau đó, Deveaux thay đổi lời khai, khẳng định không liên quan cái chết của lão nông 77 tuổi.
Phiên xét xử Deveaux về tội cướp tài sản được ấn định diễn ra tháng 9/1996. Nhưng luật sư của Deveaux lập luận rằng, để bảo vệ thân chủ một cách chính đáng, thông tin về vụ giết người có thể cần được đưa ra trước tòa. Công tố viên, một lần nữa lo ngại những chi tiết đó có thể ảnh hưởng đến cuộc điều tra. Phiên toà dành cho tội cướp có vũ khí của Deveaux một lần nữa bị hoãn.
Deveaux sau đó trở nên cực kỳ thận trọng. Anh ta không "thở một lời" về vụ giết người hay vụ cướp với bất kỳ ai thêm một lần nào nữa. Thay vào đó, anh ta vùi mình vào rượu và ma tuý.
Anh trai nói đã cố gắng nói chuyện với Deveaux trong gần ba thập kỷ về những gì xảy ra. "Nếu nó không có chút liên quan vụ án, cuộc trò chuyện sẽ khác đi rất nhiều. Nó có thể bảo không biết gì cả nhưng nó thậm chí không cả mở miệng. Có thứ gì đó đang cấu xé nó từ trong", người anh nói.
Đầu tháng 12/2019, Deveaux bất tỉnh trong một con hẻm. Sau khi được cấp cứu, sức khoẻ ổn, Deveaux đến toà án, nói rằng muốn cho mọi người biết điều gì đã xảy ra. Tuy nhiên, khi được hỏi từng nhìn thấy ông Yuill bao giờ chưa, Deveaux trở lại với vẻ bất cần: "Tôi chưa bao giờ gặp người đàn ông đó".
Trong 11 trang giấy được viết sau khi lấy lời khai của Petrie vào năm 1993, cảnh sát giả thiết vụ án như sau: Các nghi phạm đã lên kế hoạch cất giữ súng và cướp phá ở một địa điểm trung lập, hẻo lánh. Đó là lý do giải thích cho vụ cướp có vũ trang ở tạp hoá Ryan’s IGA.
Sau vụ cướp, các nghi phạm vứt tang vật, và tăng cường bằng chứng ngoại phạm bằng cách uống rượu trong các quán bar ở khu vực Truro, sau đó đến kho thóc trong trang trại của Yuill để chia số tiền cướp được. Chúng nghĩ kho khóc sẽ chẳng có ai vào lúc tờ mờ sáng.
Nhưng ông Yuill đã ở đó, không đúng chỗ và sai thời điểm. "Nếu ông ta đi làm sớm hơn hoặc muộn hơn chừng nửa giờ, có thể đã chẳng có gì xảy ra", điều tra viên của RCMP giả định.
Elmer Yuill và vợ được chôn cùng nhau, trên bia mộ khắc hình ảnh trang trại gia đình. Ảnh: Findagrave.com
Nhưng tròn ba thập kỷ sau, hiện chưa ai phải chịu trách nhiệm về cái chết của Yuill, bất chấp RCMP sử dụng mọi công cụ điều tra bao gồm chuyên gia pháp y, hồ sơ tội phạm, lệnh khám xét, hàng nghìn giờ thẩm vấn vô số người liên quan.
Năm 2017, chính quyền Nova Scotia và RCMP thậm chí đã treo thưởng 150.000 đô la cho bất kỳ thông tin nào liên quan kẻ tình nghi nhưng vẫn không có manh mối.
Ông Chris Paley, điều tra viên nghỉ hưu, người đã giám sát vụ án trong bảy năm, nói rằng: "Tội ác xảy ra mọi lúc nhưng tội ác này thật là kinh khủng, bởi nạn nhân trong những năm cuối đời vẫn cặm cụi làm việc trong trang trại". Đây là vụ án duy nhất, Paley không có lời giải trong suốt sự nghiệp điều tra 30 năm. "Có vẻ như may mắn đã đứng về phía thủ phạm", ông nói và hy vọng sớm hay muộn, bằng chứng DNA hoặc một nhân chứng sẽ giúp phá án.
Cuộc điều tra về vụ giết người của Yuill vẫn đang được mở, nhưng RCMP chỉ còn ấn định duy nhất một sĩ quan phụ trách. Năm tháng trôi qua, khả năng tìm lại công lý cho Yuill và gia đình ông ngày càng mất dần. Người em gái cuối cùng còn sống của Yuill, hiện đã 90 tuổi vẫn chưa hết cay đắng về cái chết của người anh cả mà bà xem như cha.
Trang trại đã không còn được sử dụng. Gia đình Yuill không còn tụ họp vào mùa hè. Nơi duy nhất họ ghé qua giờ đây là nơi vợ chồng ông Yuill được chôn cùng nhau. Trên bia đá của hai người khắc hình trang trại đã gắn bó cả đời với họ, và cả nhà kho, nơi ông Yuill bị bắn chết.
Người quản lý cũ của tạp hoá Ryan’s IGA, hiện 78 tuổi, đã nghỉ hưu. Ông hiếm khi nghĩ về cái đêm mình bị hai tên du côn ấn cò súng vào mông để cướp tiền. Nhưng mỗi khi nghĩ lại, ông vẫn thấy may mắn, vì biết có thể phải đối mặt với số phận tương tự như lão nông Yuill đêm đó.
Những người làng Old Barn đôi khi vẫn rùng mình nhìn ra cánh đồng cỏ trước nhà, nghĩ rằng kẻ giết Yuill có thể vẫn ở ngoài kia. Khi trời nhập nhoạng tối, họ khóa cửa nhà. Không người nông dân nào ở Old Barn còn dám dậy sớm vắt sữa bò một mình.
Hải Thư (Theo The Walrus)
Xem thêm: lmth.6502824-iaig-iol-gnohk-man-03-tas-ma-uv/ten.sserpxenv