Trong quá trình đầu tư chứng khoán, phần đông nhà đầu tư ban đầu khi mới tham gia đều có mục đích khá giản dị là chỉ cần sinh lợi tốt hơn gửi ngân hàng. Tuy vậy, trong quá trình đầu tư, chúng ta thường có tâm lý "tham" hơn với kỳ vọng sinh lợi hàng chục phần trăm, thậm chí "ăn bằng lần" chỉ trong thời gian ngắn.
Khi đó, việc chỉ sinh lợi "hơn chút so với gửi tiết kiệm" khiến không ít nhà đầu tư cảm thấy thất bại, thua kém so với những nhà đầu tư khác trên thị trường. Điều này đặc biệt đúng trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng phát triển, những "room" phím hàng mọc lên như nấm và hiện tượng khoe lãi diễn ra rất phổ biến, ảnh hưởng lớn tới tâm lý nhà đầu tư.
Tâm lý sợ lỡ cơ hội làm giàu (FOMO) này khiến nhiều nhà đầu tư khó có thể kiềm chế và sẵn sàng "full margin" bất chấp cổ phiếu, bất chấp mức định giá và kết cục thường là sự thua lỗ nặng nề. Thậm chí, việc chỉ có lợi nhuận ngang với gửi tiết kiệm khi đó cũng là một điều xa xỉ.
Không quá khi nói nguyên nhân dẫn đến thất bại của số đông nhà đầu tư trên thị trường bắt nguồn từ việc không kiểm soát được lòng tham và không giữ vững kỷ luật đầu tư.
Nếu như chúng ta giữ vững kỷ luật, đạt mức sinh lợi nhuận đều đặn hàng năm từ 20% đến 30% (mức lợi nhuận mà không ít nhà đầu tư "chê" thấp) thì sẽ có cả gia tài sau nhiều năm đầu tư. Điều này đến từ sự hiệu quả của công thức lãi kép.
Thiên tài Albert Einstein từng nói "Lãi suất kép là kỳ quan thứ 8 của thế Giới. Ai hiểu được nó từ đó sẽ kiếm được tiền, còn những ai không hiểu…sẽ phải trả giá cho nó". Huyền thoại đầu tư Warren Buffett cũng là một fan trung thành của lãi kép và điều này đã đưa ông trở thành một trong những người giàu nhất thế giới.
Lãi kép là gì?
Lãi kép được hiểu đơn giản là tái đầu tư lãi. Nghĩa là sau khi sinh lời, lãi đó được dồn vào tiền vốn để tiếp tục cho một chu kỳ đầu tư tiếp theo, giống như ông bà ta thường nói "lãi mẹ đẻ lãi con".
Lãi suất kép được tính bằng công thức sau:
Trong đó:
-P là tổng tiền gốc
-P' là tổng tiền gốc mới
-r là lãi suất danh nghĩa hàng năm
-n = số lần tiền lãi được nhập gốc mỗi năm
-t = số năm tiền được mượn
Câu chuyện cổ về "hạt thóc" là mình chứng rõ nét nhất về sức mạnh của lãi kép. Chuyện kể rằng ngày xưa có một người được vua ban thưởng, ông không xin vàng bạc châu báu, chỉ xin được thưởng thóc.
Người đó lấy ra bàn cờ và đặt vào ô đầu tiên 1 hạt thóc, ô thứ hai đặt 2 hạt, ô thứ ba đặt 4 hạt, ô thứ tư đặt 8 hạt (tăng 100% sau mỗi ô cờ) và xin nhà vua thưởng cho toàn bộ số thóc lấp đầy bàn cờ 64 ô.
Nhà vua nghĩ rằng để lấp đầy thóc trên bàn cờ có gì khó khăn, cùng lắm chỉ một bao thóc và lập tức đồng ý lời thỉnh cầu của người dân. Tuy vậy, nhà vua đã không thể thực hiện được điều ước tưởng chừng đơn giản này bởi số thóc trên thực tế sau khi tính toán là con số khổng lồ, vượt ngoài mọi tưởng tượng.
Theo tính toán, để lấp đầy 64 ô trên bàn cờ sẽ cần tới hơn 18 tỷ tỷ hạt thóc. Nếu tính bình quân mỗi hạt thóc nặng 0,03 gram thì để lấp đầy 64 ô cờ sẽ cần 553 tỷ tấn thóc, tương đương tổng sản lượng con người hiện đại cần sản xuất trong hơn 200 năm.
Duy trì tỷ suất đầu tư chứng khoán 30% mỗi năm, có thể kiếm nghìn tỷ
Trở lại với câu chuyện chứng khoán, việc kiếm lãi 100% hoặc hơn thế vẫn có thể diễn ra, nhưng điều này chỉ có thể xuất hiện trong chu kỳ ngắn và gần như không thể duy trì tỷ suất này trong suốt nhiều năm bởi lợi nhuận cao luôn đi kèm rủi ro cao.
Bill Hwang, người đã thu hút sự chú ý lớn của giới truyền thông thời gian qua khi từ 200 triệu USD đã biến thành 20 tỷ USD trong giai đoạn 2013 đến 2021, tương ứng nhân 100 lần tài khoản sau 8 năm cũng chỉ đạt mức sinh lợi bình quân 78%/năm và sau đó đã sụp đổ.
Do đó, nhà đầu tư cá nhân có lẽ không cần quá "ghen tỵ" với những lời quảng bá "ăn bằng lần" xuất hiện hàng ngày trên mạng xã hội. Chúng ta chỉ cần duy trì mức sinh lợi ổn định, xuyên suốt trong nhiều năm là đã có cả gia tài.
Ví dụ, một nhà đầu tư với số vốn ban đầu 1 tỷ đồng, nếu duy trì tỷ suất ở mức 20% mỗi năm (tương đương mức ROE chung của thị trường) và liên tục tái đầu tư thì sau 10 năm, số tiền có được là 6,2 tỷ đồng và trong trường hợp tiếp tục duy trì đều đặn tỷ suất lợi nhuận này thì sau 30 năm, số tiền có được lên tới 237,4 tỷ đồng.
Với tỷ suất 30% mỗi năm, nhà đầu tư với số vốn đầu tư ban đầu 1 tỷ đồng sẽ có được số tiền lên tới 2.620 tỷ đồng sau 30 năm nếu liên tục tái đầu tư và duy trì "phong độ".
Thậm chí, với tỷ suất lợi nhuận 40% và duy trì được con số này đều đặn sau 30 năm thì số tiền kiếm được có thể lên tới hơn 24.000 tỷ đồng.
Những ví dụ trên cho thấy sức mạnh của lãi kép. Với phần đông nhà đầu tư ở thời điểm này, để kiếm lợi 20% hay 30%, thậm chí 40% trên thị trường chứng khoán là điều không khó, nhưng để duy trì đều đặn trong suốt nhiều năm là điều không hề dễ dàng và nếu làm được thì bạn sẽ thu được rất nhiều tiền từ thị trường chứng khoán.
Tuy vậy trong thực tế, việc liên tục duy trì tỷ suất lợi nhuận cao, vượt trội thị trường trong hàng chục năm liền là việc rất hiếm khi xảy ra, ngay cả với những tên tuổi đầu tư hàng đầu của thế giới.