Trung Quốc tăng kiểm soát mangan, nguyên liệu quan trọng của xe điện

Khánh Lan

(KTSG Online) - Trung Quốc đang siết chặt nguồn cung mangan đã qua chế biến, gây lo lắng cho hàng loạt công ty trên thế giới phụ thuộc vào kim loại đa dụng này, bao gồm cả những nhà sản xuất xe điện lớn nhất hành tinh.

Một mỏ quặng mangan của Tập đoàn khai khoáng và địa chất quốc gia Trung Quốc ở Bờ Biển Ngà, châu Phi. Ảnh: Reuters

Thành lập liên minh để kiểm soát sản lượng mangan

Trung Quốc sản xuất hơn 90% sản phẩm mangan trên thế giới, từ các chất phụ gia mangan tăng sức bền của thép đến các hợp chất mangan sử dụng ở để chế tạo pin xe điện.

Các mục tiêu này bao gồm tập trung kiểm soát nguồn cung các sản phẩm mangan quan trọng, điều phối giá cả, dự trữ và xây dựng mạng lưới hỗ trợ tài chính lẫn nhau. Sự kiểm soát này khiến giá mangan ở các sàn giao dịch kim loại trên thế giới tăng vọt, gây khó khăn cho các nhà sản xuất thép và khiến các nhà sản xuất xe điện lo ngại.

Các ngành công nghiệp kim loại của Trung Quốc đang thống trị toàn cầu ở khâu chế biến hầu hết các vật liệu thô cho pin điện tái sạc, bao gồm cả cobalt và nickel. 3/4 sản lượng pin lithium- ion và một nửa số xe điện trên toàn cầu được sản xuất tại Trung Quốc.

Các dạng mangan có độ tinh khiết cao dần trở nên quan trọng đối xe điện và được hai hãng xe Volkswagen (Đức) và Tesla (Mỹ) ca ngợi trong những tháng gần đây như một sự thay thế khả thi cho các thành phần sản xuất pin khác đắt tiền hơn.

Sự thống trị ngày càng gia tăng của Bắc Kinh đối với mangan đang thúc đẩy cuộc chạy đua phát triển các dự án khai thác mangan để cung cấp pin từ Cộng hòa Botswana đến Úc.

Scott Yarham, Giám đốc phụ trách bộ phận nghiên cứu thị trường  kim loại của hãng nghiên cứu thị trường
S&P Global Platts, cho biết: “Họ sẽ phải mất nhiều năm để đưa các dự án này đi vào vận hành và cần đầu tư số tiền khổng lồ nhưng Trung Quốc là nước cho đến nay dẫn đầu thế giới về nhiều kim loại sản xuất pin. Nếu bạn muốn mua hợp chất mangan sunfat (MnSO4, sử dụng trong thuốc nhuộm dệt may, thuốc diệt nấm, thuốc men và lớp men gốm sứ), bạn phải tìm đến các nhà cung cấp của Trung Quốc. Đó chính xác là lý do tại sao có rất nhiều sự quan tâm đến các dự án nhằm loại bỏ sự phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc”.

Trong khi quặng mangan tương đối dồi dào trên thế giới, nó hầu như chỉ được tinh chế ở Trung Quốc. Liên minh mangan của Trung Quốc đã ghi nhận thành công trong năm nay trong nỗ lực hạn chế nguồn cung các sản phẩm chủ chốt, chủ yếu là các chất phụ gia mangan tăng cường độ bền của thép, khiến giá của chúng tăng vọt hơn 50% trong 3 tháng qua.

Liên minh của Trung Quốc bao gồm các công ty sản xuất các hợp chất mangan sử dụng ở pin xe điện nhưng cho đến nay liên minh này chỉ tập trung kiểm soát nguồn cung của các sản phẩm mangan làm chất phụ gia cho thép. Dù vậy giá của mangan sulphate monohydrate (MnSO4.H2O), sử dụng trong cấu trúc cực âm của pin xe điện, vốn chỉ chiếm 2% sản lượng mangan, đang tăng cao hơn.

Các hãng xe điện nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung mangan

Người phát ngôn của Volkswagen cho biết trong một email: “Chúng tôi theo đuổi chiến lược đa dạng hóa nhà cung cấp bất cứ khi nào có thể để tránh sự phụ thuộc từ một phía”. Người phát ngôn của hãng xe Nissan (Nhật Bản), công ty sản xuất dòng xe điện Leaf bán chạy nhất thế giới cho đến khi dòng xe điện Model 3 của Tesla xuất hiện, cho biết Nissan đang nỗ lực phân tán rủi ro, bao gồm tăng dự trữ các nguyên liệu thô để sản xuất pin và thiết lập nguồn cung từ nhiều nguồn.

Các hợp chất mangan chuyên dụng cho pin chủ yếu được được bán qua các giao dịch không công khai, vì vậy, giá cả của chúng có thể không rõ ràng. Các công ty khai khoáng cho biết một tấn mangan tinh khiết có thể có giá tới 4.000 đô la, chỉ bằng 1/10 giá của cobalt, một kim loại khác được sử dụng rộng rãi trong cấu trúc cực âm của pin xe điện. Nếu thay thế cobalt bằng mangan, các hãng xe có thể tăng sản sản lượng xe điện thêm 30%.

Chủ các dự án khai thác mangan bên ngoài Trung Quốc coi các hoạt động giống như cartel của các công ty chế biến mangan của Trung Quốc là cơ hội để họ thúc đẩy sự phát triển các hợp chất mangan sử dụng cho pin xe điện.

Công ty khai khoáng thác Element 25,  có trụ sở tại Úc, hiện đang sản xuất hợp chất mangan làm chất phụ gia thép và đang hướng tới mục tiêu sản xuất các hợp chất mangan cho pin vào năm tới. Justin Brown, Giám đốc điều hành Element 2, cho biết: “Ở một khía cạnh nào đó, liên minh mangan ở Trung Quốc giúp ích cho chúng tôi. Nó cho thấy thế giới có thể tổn thương như nào trước các hành vi cartel của Trung Quốc. Điều này có nghĩa là các đối thủ bên ngoài Trung Quốc sẽ quan tâm nhiều hơn đến việc bảo đảm nguồn cung mangan thay thế”.

Scott Yarham, Giám đốc phụ trách bộ phận nghiên cứu thị trường kim loại của hãng nghiên cứu thị trường
S&P Global Platts, cho biết có 9 dự án sản xuất mangan sunfat chuyên dụng cho pin xe điện đang được lên kế hoạch triển khai bên ngoài Trung Quốc, bao gồm dự án của Element 25 và các dự án khác ở châu Phi và châu Âu khi giới đầu tư tìm cách tránh sự phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc, nước đang triển khai 12 dự án tương tự.

Tuy vậy, giới phân tích nhận định các dự án bên ngoài Trung Quốc có thể mất nhiều năm để khởi động và cần chi phí đầu tư rất tốn kém. Các trữ lượng quặng mangan có tính khả thi thương mại thường phân bố ở các vùng xa xôi, đòi hỏi phải xây dựng hạ tầng tốn kém để vận chuyển và chế biến quặng mangan sau khi khai thác.

Trước đây, các công ty Trung Quốc từng hợp tác để kiểm soát giá cả các hàng hóa nguyên liệu khác. Năm 2011,  các nhà sản xuất thép của Trung Quốc đã từng tìm cách thao túng các thị trường quặng sắt nhưng thất bại. Năm 2010, giới chức trách Trung Quốc hạn chế xuất khẩu các khoáng sản đất hiếm sử dụng để sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, khiến giá của chúng tăng vọt,

Hồi tháng 3-2021, các công ty Trung Quốc đã thể hiện sự chi phối của họ đối với nickel khi thông báo kế hoạch cung cấp nickel matte (một hóa chất sử dụng ở pin xe điện) giá rẻ ra thị trường, khiến giá nickel trên thị trường thế giới giảm 9% chỉ trong một ngày.

Theo Wall Street Journal