Nhu cầu vốn hỗ trợ từ ngân sách Trung ương cho 800 dự án đầu tư nông nghiệp tại các địa phương hiện lên tới 8.600 tỉ đồng và Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang gấp rút hoàn thiện một nghị định trình Chính phủ nhằm sớm hỗ trợ phát triển doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn giai đoạn 2021-2025.

Nhu cầu lớn, ngân sách địa phương eo hẹp

Dữ liệu tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KHĐT) cho thấy, thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, việc bố trí vốn hỗ trợ các doanh nghiệp được bố trí trong chương trình mục tiêu tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp, phòng tránh giảm nhẹ thiên tai và ổn định đời sống dân cư. Số vốn dự kiến được giao kế hoạch trung hạn từ ngân sách trung ương trong giai đoạn này là hơn 300 tỉ đồng, bố trí cho 24 địa phương.

Tuy nhiên, Bộ KHĐT cho hay, trong quá trình bố trí vốn hàng năm, do ngân sách trung ương bố trí không đủ theo kế hoạch trung hạn, hơn nữa các công trình kết cấu hạ tầng của địa phương thu hút nguốn vốn lớn, dẫn đến nguồn vốn ngân sách trung ương được bố trí thực hiện theo Nghị định 57/2018 về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn chỉ còn hơn 113,5 tỉ đồng, cho 31 dự án tại 15 địa phương, đạt trung bình 3,7 tỉ đồng cho một dự án.

Bộ KHĐT nhìn nhận, do ngân sách địa phương hầu hết khó khăn nên chưa bố trí vốn hoặc bố trí vốn còn ít để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Thực tế quá trình triển khai Nghị định 57/2018 cũng sớm bộc lộ nhiều vấn đề phát sinh như dù có hàng chục địa phương ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ doanh nghiệp, danh mục dự án khuyến khích đầu tư hay định mức hỗ trợ chi tiết nhưng chưa có địa phương nào ban hành cơ chế chính sách thúc đẩy tập trung đất đai theo Nghị định 57/2018.

Bộ KHĐT nhận định việc ban hành các cơ chế chính sách triển khai Nghị định 57/2018 còn chậm một phần do sự thiếu chủ động của các địa phương. Một phần do các chính sách ưu đãi cho nông nghiệp, nông thôn có nhiều tại các địa phương do đó khi xây dựng chính sách đặc thù hỗ trợ doanh nghiệp cần phải rà soát các chính sách đang triển khai tại địa phương để đề xuất phương thức và mức hỗ trợ phù hợp đối với doanh nghiệp nông nghiệp.

Cần hàng nghỉn tỉ đồng cho 5 năm tới

Từ thực tế tên, rất nhiều địa phương mới đây đề nghị các bộ liên quan sớm ban hành các quy định, hướng dẫn còn thiếu theo Nghị định 57/2018. Đặc biệt cần rà soát, điều chỉnh những bất cập của Nghị định này để việc thực hiện đảm bảo phù hợp với các luật mới được ban hành thời gian gần đây như Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Đầu tư năm 2020 và Luật Doanh nghiệp năm 2020.

Đây là nhu cầu rất cấp thiết bởi theo Nghị định 57/2018, ngân sách trung ương hàng năm cần bố trí tối thiểu 5% vốn đầu tư ngành nông nghiệp. Các địa phương mong muốn sớm được bố trí vốn hỗ trợ theo quy định còn bởi tổng hợp nhu cầu vốn từ ngân sách trung ương tại các địa phương trong giai đoạn 2021-2025 lên tới 8.600 tỉ đồng, để thực hiện khoảng 800 dự án với tổng mức đầu trên 107.000 tỉ đồng.

Bộ KHĐT cũng cho hay, việc xây dựng một nghị định mới thay thế Nghị định 57/2018 là cần thiết nhằm kịp thời đáp ứng những vấn đề mới nảy sinh, các yếu tố tác động lớn đến doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nông nghiệp. Trong số này diễn biến dịch COVID-19 đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất, chế biến nông lâm thủy sản trong nước cũng như xu hướng thay đổi của thị trường nông sản trong nước theo hướng an toàn, hiệu quả.

Đồng thời kịp thời đón nhận cơ hội đầu tư từ các hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và các nước.

Theo tìm hiểu của PV Báo Lao Động, Bộ KHĐT và một số cơ quan liên quan mới đây vừa hoàn thiện dự thảo Nghị định hỗ trợ phát triển doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Trong đó, Bộ KHĐT dự kiến bỏ hàng loạt các khoản mục trong hỗ trợ về miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ tập trung đất đai , hỗ trợ đầu tư cơ sở chăn nuôi và hỗ trợ cơ sở chế biến… do không còn phù hợp với nhu cầu thực tế.

Các cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp sẽ tiếp tục kế thừa cơ chế hỗ trợ sau đầu tư của Nghị định 57/2018, nhưng tập trung hỗ trợ vào các nội dung, hạng mục dễ quản lý, kiểm soát đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình thẩm định, quyết định hỗ trợ.

Dù không đưa ra con số cụ thể nhưng theo Bộ KHĐT, việc hỗ trợ doanh nghiệp nông nghiệp phụ thuộc vào khả năng cân đối ngân sách nhà nước. Theo đề xuất của các địa phương, nhu cầu đầu tư giai đoạn 2021-2025 là 107.000 tỉ đồng, đề nghị hỗ trợ 8.600 tỉ đồng (tương đương 8%).

Nếu dự kiến hỗ trợ 1.000 tỉ đồng/năm từ ngân sách nhà nước, với mức hỗ trợ là 10 tỉ đồng/dự án, mỗi năm sẽ hình thành được 100 dự án. Như vậy nếu dự kiến mức hỗ trợ tối đa từ ngân sách nhà nước giai đoạn này là 10%, sẽ thu hút được khoảng 9.000 tỉ đồng từ các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Bộ KHĐT đầu tư hy vọng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước sẽ mang đến nhiều hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi trường. Trong đó, với giả thiết 100 doanh nghiệp nông nghiệp được hình thành mỗi năm và mỗi dự án được đầu tư có quy mô khoảng 100 tỉ đồng sẽ tạo ra ít nhất 10.000 việc làm trực tiếp và 30.000 lao động gián tiếp.

Đồng thời mở rộng thị trường tiêu thụ ổn định sản phẩm nông nghiệp trong vùng dự án trên địa bàn, tăng hiệu quả vốn đầu tư của ngân sách nhà nước cho nông nghiệp, nông thôn góp phần chuyển dịch nhanh hơn tái cơ cấu ngành nông nghiệp.