Càng sản xuất càng lỗ

Làn sóng đóng cửa và tạm ngừng sản xuất đang “càn quét” trung tâm sản xuất ở phía nam Trung Quốc do đà tăng mạnh của giá nguyên liệu thô ăn mòn lợi nhuận của các doanh nghiệp và làm gia tăng lo ngại về rủi ro lạm phát trong nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Khắp tỉnh Quảng Đông, các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong chuỗi cung ứng công nghiệp, nơi sản xuất mọi thứ từ sản phẩm đúc từ thép đến đồ gia dụng, đều than thở rằng năm nay họ có thể còn khó trụ vững hơn năm ngoái.

Điều này có thể khiến một số người ngạc nhiên vì nhiều khách hàng nước ngoài có xu hướng chuyển sang Trung Quốc để thực hiện đơn hàng thay vì tới những khu vực đang bị tàn phá bởi đại dịch Covid-19 như Ấn Độ và Đông Nam Á. Tuy nhiên, vì đại dịch Covid-19 gây thiệt hại nặng nề cho chuỗi cung ứng trên khắp thế giới, nguồn cung các vật liệu mà các nhà sản xuất Trung Quốc cần lại trở nên quá đắt đỏ.

Tuần trước, Modern Casting, một trong những nhà máy cung cấp sắt và thép đúc lớn nhất Quảng Đông, đưa ra thông báo tới khách hàng về việc công ty sẽ không thể thực hiện tốt các đơn đặt hàng đã nhận do thiếu nguồn cung cũng như giá vật liệu thô tăng.

“Chi phí mua vật liệu đúc đã vượt quá lợi nhuận gộp của công ty, tăng lên mức mà chúng tôi không thể chịu thêm bất kỳ khoản lỗ nào nữa”, Modern Casting viết.

Làn sóng đóng cửa và tạm ngừng sản xuất đang “càn quét” trung tâm sản xuất ở phía nam Trung Quốc. Ảnh: VCG.

Trong cùng khu công nghiệp với Modern Casting, một nhà máy đúc quy mô nhỏ hơn, JiangXin Foundry, cũng không có lựa chọn nào khác ngoài việc giảm sản lượng, theo giám đốc sản xuất Huo Huagen. Ông Huo cho biết nhà máy hiện chỉ hoạt động 4 ngày trên tuần, sau đó đóng cửa trong 3 ngày tiếp theo. Ông đưa ra lý do là giá thép phế liệu, nguyên liệu thô chính mà JiangXin Foundry sử dụng, tăng vọt lên hơn 4.500 nhân dân tệ/tấn (700 USD/tấn) trong vài tuần gần đây. Giá chỉ tăng 700 nhân dân tệ/tấn vào ngày 3/5, nhưng vài ngày sau đã tăng hàng trăm nhân dân tệ với mỗi tấn thép phế liệu.

“Điều đó có nghĩa là càng sản xuất, chúng tôi càng thua lỗ. Mỗi tấn gang mà chúng tôi sản xuất tương đương với việc lỗ 1.500 nhân dân tệ”, Huo chia sẻ. Ông dự đoán sản lượng của công ty sẽ giảm đáng kể trong năm nay và có thể trong cả năm sau.

“Sản lượng của chúng tôi đạt khoảng 5.000 tấn vào năm ngoái. Trong 4 tháng đầu năm nay, sản lượng là khoảng 400 tấn/tháng. Trong tháng 5, con số này sẽ giảm xuống còn 200 tấn”.

Không chỉ JiangXin Foundry, công nhân làm việc tại nhà máy này cũng đang sống chật vật với mức lương hàng tháng giảm xuống 3.000 nhân dân tệ do ca làm việc bị cắt giảm, giám đốc sản xuất này cho biết. Năm ngoái, công nhân của JiangXin Foundry kiếm được tới 8.000 nhân dân tệ trong những tháng sản xuất cao điểm.

“Khách hàng lớn nhất của chúng tôi là chi nhánh ở Trung Quốc của một công ty thang máy Nhật Bản. Chúng tôi đề xuất tăng giá bán 15% cho các đơn đặt hàng mới của các công ty hạ nguồn. Nhưng họ vẫn chưa trả lời”, Huo cho biết.

Tình hình cũng không khả quan hơn là mấy đối với công ty Bangzhan Construction Formwork ở Quảng Đông. Giám đốc bán hàng của công ty cho biết giá nhôm đã tăng lên hơn 20.000 nhân dân tệ/tấn trong vòng hai tuần đầu tháng 5, từ mức khoảng 15.000 nhân dân tệ/tấn hồi đầu năm nay.

“Các nhà sản xuất Trung Quốc không dám sản xuất hàng loạt như bình thường nữa. Việc nhận đơn hàng mới có rủi ro rất lớn khi giá nguyên liệu đầu vào quá cao”, người này chia sẻ.

Các nhà sản xuất đồ gia dụng tại Quảng Đông cũng tạm dừng sản xuất ở nhiều mức độ khác nhau do lo ngại về lạm phát.

“Giá nguyên liệu thô, từ kim loại, vỏ nhựa, đồng tới chip, tăng mạnh đã ăn mòn lợi nhuận của tất cả doanh nghiệp thượng và hạ nguồn trong toàn ngành của chúng tôi”, Zheng Leqiang, người điều hành nhà máy sản xuất thiết bị nhà bếp ở Zhongshang, Quảng Đông, nói. Theo Zhang, các nhà cung cấp đều tăng giá nên ông phải tăng giá theo và chuyển phần chi phí tăng thêm cho các khách hàng ở hạ nguồn.

“Tuy nhiên, nhu cầu trong nước ở Trung Quốc hiện vẫn yếu ớt nên doanh số bán thiết bị nhà bếp cũng ở mức thấp, dẫn tới rất khó để các doanh nghiệp hạ nguồn có thể tăng giá trên thị trường tiêu dùng”.

Hiện tại, công ty của Zheng đang phải vật lộn để phục hồi sau những ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 vì nhiều người tiêu dùng Trung Quốc vẫn ngại chi tiền mua các thiết bị gia dụng và tân trang nhà cửa. “Kết quả là ngành công nghiệp này tạo ra lợi nhuận bằng 0 và nhiều nhà máy sản xuất đồ gia dụng quy mô nhỏ, đặc biệt là những nhà máy có dưới 100 công nhân, phải đóng cửa trong tháng qua”.

Cả Zheng và Huo đều nói rằng hy vọng duy nhất của họ là chính phủ trung ương sẽ can thiệp để kiềm chế đà tăng của giá nguyên liệu thô. Còn hiện tại, họ không thể làm gì khác ngoài việc tạm dừng các đơn hàng, cắt giảm hoặc sa thải nhân công.

Giá kim loại toàn cầu, như đồng, quặng sắt, kẽm, niken và nhôm, đã tăng vọt trong những tuần gần đây. Ví dụ, giá đồng chạm 10.000 USD/tấn, còn giá quặng sắt duy trì trên 200 USD/tấn. Kết quả, giá sản xuất tại nhà máy (PPI) của Trung Quốc trong tháng 4 tăng với tốc độ nhanh nhất trong hơn 3 năm qua (ở 6,8%), dấy lên lo ngại rằng lạm phát có thể ngăn cản chi tiêu tiêu dùng hơn nữa.

“Chỉ số PPI phụ đối với nguyên liệu thô đang đi theo xu hướng tăng của giá cả hàng hóa toàn cầu. Nói cách khác, Trung Quốc đang nhập khẩu lạm phát nguyên liệu thô”, công ty nghiên cứu TS Lombard nhận định.

Làn sóng đóng cửa và tạm ngừng sản xuất đang “càn quét” trung tâm sản xuất ở phía nam Trung Quốc. Ảnh: VCG.

Khó khăn trong kiểm soát giá hàng hóa

Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc từng nhận định rằng giá cả hàng hóa tăng có cả ưu và nhược điểm.

“Một mặt, nó cải thiện lợi nhuận của các doanh nghiệp thượng nguồn (cung cấp vật liệu thô) và giảm rủi ro nợ nần. Mặt khác, nó cũng làm tăng chi phí hoạt động của những nhà sản xuất ở trung và hạ nguồn, ảnh hưởng tới hiệu quả của ngành sản xuất nói chung”, theo phát ngôn viên Jin Xiandong. Ông Jin cho biết cơ quan này dự đoán PPI tiếp tục tăng trong những tháng tới nhưng mức tăng so với cùng kỳ năm ngoái sẽ giảm trong nửa sau của năm 2021.

Trên thực tế, chính phủ Trung Quốc bắt đầu chú ý nhiều hơn tới tác động của giá cả hàng hóa trong thời gian gần đây và đang triển khai biện pháp để ổn định thị trường, tăng nguồn cung và thắt chặt giám sát. Ngày 23/5, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc tuyên bố sẽ không khoan nhượng đối với các hành vi bất hợp pháp như cố định giá, lan truyền thông tin sai lệch, tích trữ và bất kỳ hoạt động đầu cơ hàng hóa nào. Ngày 24/5, cơ quan này cũng tiết lộ rằng Bắc Kinh sẽ tăng cường kiểm soát giá đối với quặng sắt, đồng, ngô và các mặt hàng khác trong kế hoạch 5 năm lần thứ 14 (2021-25) để giải quyết những biến động về giá cả.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng chính phủ Trung Quốc không có nhiều lựa chọn để kiểm soát giá hàng hóa vì nước này phụ thuộc quá lớn vào nhập khẩu nguyên liệu thô, đặc biệt là quặng sắt từ Australia và Brazil.

Một lựa chọn khả thi là bán các kim loại thừa như đồng, nhôm, kẽm trong kho dự trữ chiến lược của Trung Quốc để tăng nguồn cung trên thị trường trong nước. Ngoài ra, quốc gia sản xuất và xuất khẩu thép lớn nhất thế giới có thể hạn chế xuất khẩu vật liệu này.

Dù vậy, những biện pháp nhằm hạn chế xuất khẩu thép không còn hiệu quả, theo đánh giá của Mysteel Global. Nguyên nhân là nhu cầu thép toàn cầu vẫn trên đà tăng và việc Trung Quốc hạn chế bán thép ra sẽ chỉ khiến giá lên cao hơn. Kết quả, xuất khẩu thép tăng mạnh trong 4 tháng đầu năm nay, riêng tháng 4 lên cao nhất 4 năm.

“Trước mức lợi nhuận cao từ xuất khẩu, việc giảm thiểu khí thải và ô nhiễm không còn là ưu tiên. Rất khó để yêu cầu các nhà sản xuất trong nước giảm xuất khẩu, chứ chưa nói đến việc họ phải nhập khẩu thép giá cao từ nước ngoài”, Mysteel nói.