Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) sau khi đạt kỷ lục trên 1,1 tỷ USD trong tháng 4/2022 với mức tăng trưởng trên 50%, bước sang tháng 5/2022, xuất khẩu thủy sản không duy trì được mức tăng trưởng nóng nhưng vẫn chạm mốc 1 tỷ USD, cao hơn 27% so với cùng kỳ năm 2021.

Lũy kế 5 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước đạt trên 4,6 tỷ USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2021.

Xuất khẩu thủy sản tháng 5/2022 chững lại so với tháng 4 chủ yếu do xuất khẩu tôm giảm nhiệt. Cụ thể, trong tháng 5, xuất khẩu tôm chỉ tăng 19%, đạt 416 triệu USD so với mức tăng 47% trong tháng 4. Tính đến hết tháng 5, xuất khẩu tôm ước đạt 1,8 tỷ USD, tăng 38%  so với cùng kỳ năm 2021 và chiếm 39% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

Theo một số doanh nghiệp, xuất khẩu tôm 4 tháng đầu năm nay tăng đột phá do có sẵn nguồn nguyên liệu dự trữ và tồn kho từ năm 2021, nhiều doanh nghiệp ký được hợp đồng từ cuối năm ngoái với mức giá cao trong bối cảnh COVID-19 căng thẳng, tình trạng lạm phát giá trên toàn cầu cũng tác động giá tôm tăng và sự trở lại của doanh nghiệp Việt Nam với các hội chợ thủy sản quốc tế tại Mỹ, EU…

Tuy nhiên, từ đầu tháng 5, thời tiết có chiều hướng bất lợi cho tôm nuôi, mưa đầu mùa sớm hơn mọi năm, xuất hiện dịch bệnh ảnh hưởng đến sản lượng tôm, nguồn nguyên liệu tôm không được khả quan như 4 tháng đầu năm. Do vậy, tháng 5 và vài tháng tới, có khả năng nguyên liệu tôm sẽ thiếu hụt hơn.

Bên cạnh đó, nhu cầu tôm của một số thị trường nhập khẩu chính có xu hướng chững lại sau khi tăng mạnh từ cuối năm 2021 tới nay. Do vậy, xuất khẩu tôm quý II và quý III được dự báo sẽ tăng trưởng chậm lại so với quý I.

Xuất khẩu cá tra trong tháng 5 cũng có xu hướng chững lại so với tháng 4, tăng 65% đạt 245 triệu USD. Tuy nhiên, luỹ kế 5 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra vẫn giữ được mức tăng trưởng cao gần 90%, kim ngạch đạt trên 1,2 tỷ USD. Các vấn đề lạm phát, giá thực phẩm và thuỷ sản cao kỷ lục trên thế giới là một lợi thế cho mặt hàng cá tra xuất khẩu của Việt Nam trong năm nay. Về thị trường, nhu cầu nhập khẩu cá tra của nhiều khu vực vẫn tiếp tục tăng, nhất là Mỹ, EU và Trung Quốc.

Vẫn còn lo ngại 

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cá tra cũng đang lo ngại về quy định kiểm soát Covid-19 chặt chẽ đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Thời gian qua đã có một số doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc bị trả hàng về và tạm ngừng xuất khẩu vì lý do “có dấu vết của Covid-19”. 

Mặc dù một số thành phố lớn như Quảng Châu, Thượng Hải đã mở cửa trở lại, nhưng Trung Quốc vẫn kiên định với chính sách “Zero Covid” và đây sẽ là trở ngại lớn với các doanh nghiệp xuất khẩu vào Trung Quốc.

Cùng chung xu hướng, kim ngạch xuất khẩu nhiều mặt hàng hải sản gồm mực, bạch tuộc, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ, tuy vẫn tăng so với cùng kỳ nhưng mức tăng đều thấp hơn so với tháng 4. Riêng xuất khẩu cá ngừ vẫn giữ được tăng trưởng cao 41% trong tháng 5/2022, đạt trên 93 triệu USD. Tính chung 5 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ đạt 461 triệu USD, tăng 58% so với cùng kỳ năm 2021.

Theo phân tích của các chuyên gia thị trường thuỷ sản, xung đột Nga - Ukraine chưa đến hồi kết và vẫn tiếp tục tác động tiêu cực đến các ngành kinh tế; trong đó, có khai thác thủy sản, khiến nguồn nguyên liệu khan hiếm trong khi chi phí khai thác cao. Do vậy, nguồn nguyên liệu hải sản để chế biến xuất khẩu tiếp tục là bài toán khó với các doanh nghiệp trong thời gian tới.

Cần đa dạng hóa thị trường 

Theo Kinh tế và Dự báo, để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa trong thời gian tới, với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực này, Bộ Công Thương lưu ý, các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất khẩu cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro khi giao kết hợp đồng với khách hàng nước ngoài, cân nhắc thấu đáo trong lựa chọn các ngân hàng thanh toán trong bối cảnh cấm vận.

Đặc biệt, các doanh nghiệp cần tận dụng tối đa các ưu đãi trong 15 Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và các nước để đa dạng hóa thị trường. Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng chỉ đạo toàn bộ hệ thống Thương vụ tại các nước châu Âu có trách nhiệm cao nhất trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đang có gặp khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu với Nga và Ukraine để tìm cách chuyển hướng sang các thị trường phù hợp tại châu Âu.

Đa dạng hóa thị trường cũng là khuyến cáo của các chuyên gia WB, bởi với việc phụ thuộc lớn vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, nếu tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng bị kéo dài, thì có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu của Việt Nam trong những tháng tới.

Cùng với đó, Bộ Công Thương đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp; trong đó, chú trọng triển khai hiệu quả các FTA đã có hiệu lực, các cam kết trong Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và Cộng đồng Kinh tế ASEAN. Bên cạnh đó, hướng dẫn doanh nghiệp các cơ hội của các FTA quan trọng như: FTA Việt Nam-EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP)….

Hương Anh (tổng hợp)