Vụ tài xế say xỉn tông ba người trong một gia đình ở Bắc Giang tử vong mới đây lại dấy lên mối lo ngại về ý thức của người tham gia giao thông. Đặc biệt, chế tài hiện hành đối với những người đã uống rượu bia hoặc sử dụng ma túy mà lái xe rồi gây ra tai nạn, nhiều người càng băn khoăn, lo ngại bội phần.

Chúng ta không khỏi ám ảnh với những vụ tai nạn thảm khốc do tài xế sử dụng rượu bia, ma túy gây ra. Có thể kể đến hàng loạt vụ như tài xế xe container tông 18 xe máy ở Long An; nữ tài xế tông hàng loạt phương tiện ở ngã tư Hàng Xanh (TP.HCM); ô tô bảy chỗ tông xe chạy cùng chiều rồi phóng vào tiệm bánh mỳ làm sáu người nhập viện ở Đà Nẵng. Chúng ta cũng không khỏi rùng mình với vụ tai nạn chết một lúc tám người do tài xế xe tải gây ra ở Hải Dương vào năm 2019…

Theo thống kê, Việt Nam là nước có tỉ lệ tai nạn giao thông thuộc “hàng tốp” thế giới. Trung bình mỗi năm tai nạn cướp đi khoảng 6.500 người và gần gấp đôi số người bị thương tật, có người sống thực vật, tàn phế, ám ảnh tinh thần nạn nhân, gia đình suốt đời…

Một người đã uống rượu bia mà còn cầm lái chẳng khác nào anh ta đã tự đặt mình vào trạng thái nguy hiểm, tức đã biết trước, thấy trước khả năng có thể gây ra tai nạn. Vậy thì đối với trường hợp này, nên chăng chúng ta cần sửa luật để phạt tù nặng hơn rất nhiều lần so với người gây tai nạn trong trạng thái không bia rượu!

Xét về nguyên nhân tạo ra con số khủng khiếp trên có thể kể đến như phân luồng, biển báo giao thông chưa hợp lý, cơ sở hạ tầng xuống cấp… Tuy nhiên, nguyên nhân hàng đầu của các vụ tai nạn giao thông luôn được chỉ ra trong các báo cáo, tổng kết của CSGT hằng năm là do ý thức của người điều khiển phương tiện kém, việc sử dụng chất kích thích, lấn làn, lấn tuyến…

Và trong phân tích, công an cũng nêu trong số hàng ngàn vụ tai nạn thì tỉ lệ tai nạn do tài xế sử dụng rượu bia, ma túy chiếm khoảng 3%, những vụ tai nạn do nguyên nhân này luôn là những tai nạn thảm khốc.

Một tín hiệu vui là ba tiêu chí thống kê trong tai nạn giao thông (số vụ, số người chết, số người bị thương) trong các năm gần đây có chiều hướng năm sau thấp hơn năm trước. Để có được con số trên, Nhà nước đã và đang thực hiện rất nhiều biện pháp. Trong đó phải kể đến là mức chế tài hành chính với người vi phạm ngày càng nghiêm khắc hơn (tiền phạt cao), đặc biệt là với người sử dụng rượu bia, chất kích thích khác khi tham gia giao thông.

Công an thành phố Bắc Giang đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, lệnh tạm giam đối với Nguyễn Đức Thịnh, người lái ô tô Audi gây tai nạn giao thông khiến 3 người cùng gia đình chết thương tâm vào đêm 2-6.

Đành rằng tai nạn giao thông là việc nằm ngoài ý muốn, người gây ra tai nạn luôn vi phạm với lỗi vô ý (nếu lỗi cố ý thì sẽ bị xử lý tội danh khác, chẳng hạn tội giết người). Song nếu loại trừ được những nguyên nhân có khả năng gây ra tai nạn ngay từ đầu thì sẽ góp phần kéo giảm tai nạn. Chẳng hạn nếu đã uống rượu bia mà vẫn lái xe thì sẽ không còn tỉnh táo, dễ gây ra tai nạn.

Chính vì vậy, Nhà nước luôn khuyến cáo đã uống rượu, bia thì không lái xe. Và đó cũng là lý do khiến mức phạt người tham gia giao thông có nồng độ cồn theo quy định hiện nay rất cao (mức cao nhất đối với người lái ô tô lên đến 30-40 triệu đồng, kèm giam bằng lái 22-24 tháng...).

Ấy thế nhưng có rất nhiều người vẫn bất chấp quy định, cứ vô tư vi phạm. Đây là tiền đề dẫn đến tai nạn giao thông, gây ra hậu quả rất thảm khốc.

Theo Điều 260 BLHS 2015, tình tiết sử dụng rượu bia, chất kích thích khác gây tai nạn giao thông được xem là tình tiết định khung (có khung hình phạt 3-10 năm tù). Còn nếu gây tai nạn làm chết ba người trở lên sẽ bị xử phạt với khung hình phạt tối đa cho tội danh này là 7-15 năm tù, lúc này tình tiết “lái xe có sử dụng rượu bia, chất kích thích khác” chỉ xem là tình tiết tăng nặng.

Nói cách khác, tài xế say xỉn, sử dụng ma túy, phóng nhanh vượt ẩu, lấn làn... tông chết ba người hay tám người cũng chỉ bị xử phạt tối đa là 15 năm tù. Đây quả là điều bất hợp lý mà các nhà làm luật cần tính đến để tương thích với chế tài hành chính đang áp dụng.

Theo quy định pháp luật, ô tô, xe máy là nguồn nguy hiểm cao độ. Về mặt thực tế, bia rượu là “nguồn... cao độ nguy hiểm” (người da đỏ gọi rượu là “nước có lửa”). Một người đã uống rượu bia mà còn cầm lái chẳng khác nào anh ta đã tự đặt mình vào trạng thái nguy hiểm, tức đã biết trước, thấy trước khả năng có thể gây ra tai nạn. Vậy thì đối với trường hợp này, nên chăng chúng ta cần sửa luật để phạt tù nặng hơn rất nhiều lần so với người gây tai nạn trong trạng thái không bia rượu!

Thử nghĩ xem, gây tai nạn làm chết đến cả chục người, kéo theo làm tang thương, khổ lụy cho biết bao người thân của nạn nhân mà hình phạt chỉ tối đa 15 năm tù! Liệu mức hình phạt này có đủ sức răn đe, phòng ngừa chung cho xã hội!?