Những người như Trang không phải là hiếm. Theo một cuộc khảo sát của Lazada và hãng nghiên cứu thị trường Milieu Insight tại Việt Nam, 85% người tham gia cho biết họ chi tiêu nhiều hơn cho việc mua hàng trực tuyến kể từ khi đại dịch Covid-19 diễn ra. Cùng với sự bùng nổ của mua sắm trực tuyến và thương mại điện tử, giao hàng tận nơi đã trở thành nhu cầu không thể thiếu với cả khách hàng và những người kinh doanh.

Với sự góp mặt của hàng loạt công ty trong và ngoài nước, thị trường giao hàng Việt Nam ngày càng sôi động trong những năm gần đây. Trong số đó, Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK) – một công ty giao nhận ra đời năm 2013 – đang gây chú ý với kế hoạch niêm yết trên sàn chứng khoán. Theo thông tin từ TechInAsia và DealStreetAsia, GHTK dự kiến IPO ngay trong năm 2022 với định giá lên đến 1 tỷ USD.

Công ty này không đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông như nhiều đối thủ khác, thậm chí người dùng dễ dàng tìm thấy các chủ đề như "Tẩy chay GHTK", "GHTK lừa đảo" hay "Chủ shop kinh doanh bức xúc với chất lượng của GHTK"... trên Internet. Thế nhưng, theo số liệu mà Người Đồng Hành có được, GHTK vẫn lãi hàng trăm tỷ đồng mỗi năm – ít nhất là trong 3 năm gần đây.

Phạm Hồng Quân, nhà sáng lập và CEO GHTK. Ảnh: Forbes Việt Nam

Ai đứng sau GHTK?

GHTK được sáng lập và điều hành bởi Phạm Hồng Quân – cựu sinh viên Đại học Thủy lợi Hà Nội. CEO sinh năm 1987 này từng làm chuyên viên xây dựng sản phẩm cho Zamba, sàn thương mại điện tử của VCCorp (đã bị khai tử). Làm trong lĩnh vực thương mại điện tử, Quân nhận thấy dịch vụ chuyển phát thời đó "khá tệ" và nảy ra ý định lập ra công ty giao hàng đem đến những trải nghiệm tốt hơn.

GHTK chuyên hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ bưu chính và chuyển phát, là đơn vị vận chuyển dành cho thương mại điện tử (eLogistics); cung cấp dịch vụ giao hàng tận nơi (Last-Mile Delivery) và thu tiền tận nơi (Cash-on Delivery) cho các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức kinh doanh trực tuyến.

Trong danh sách các cổ đông sáng lập của công ty còn có ông Mai Thanh Bình – đồng sáng lập Garena Việt Nam và Phó chủ tịch VNLife.

Năm 2017, một số nguồn tin cho biết Tập đoàn Sea có trụ sở tại Singapore (công ty mẹ Garena và Shopee) đã mua cổ phần của 2 startup tiềm năng ở Việt Nam. Một trong 2 startup này chính là Foody và vào tháng 8 năm ngoái, ứng dụng giao đồ ăn Now của Foody đã đổi tên thành ShopeeFood. Công ty còn lại được cho là GHTK.

Theo công bố thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp của GHTK vào tháng 9/2017, ông Phạm Hồng Quân nắm giữ 16,387% cổ phần; một cổ đông khác là Nguyễn Nguyệt Minh nắm 1,156% cổ phần. Tuy nhiên chủ nhân của gần 78,46% cổ phần còn lại không được tiết lộ.

Đến tháng 6/2020, cơ cấu cổ đông của GHTK có sự thay đổi khi 42% cổ phần thuộc sở hữu của một công ty Singapore. Trong khi đó, báo cáo tài chính cả năm 2020 và 2021 của Kerry Logistics đều cho thấy tập đoàn chuyển phát có trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) này nắm giữ gián tiếp 42% cổ phần của GHTK.

Trước những thông tin đồn đoán về việc GHTK sẽ về tay Sea hay Kerry Logistics, CEO Phạm Hồng Quân nói với Forbes Việt Nam rằng công ty này đang sắp xếp lại cổ phần trước IPO. "GHTK sẽ là công ty của Việt Nam, do người Việt lãnh đạo và phát triển bằng công nghệ Việt. Cổ đông ngoại sẽ không giữ quá 49% cổ phần và chỉ có vai trò đối tác tài chính", vị CEO khẳng định.

GHTK kinh doanh ra sao?

Theo ghi nhận của phóng viên, kể từ khi "bắt tay" với Sea, doanh số của GHTK đã tăng vọt so với trước đây. Sea là công ty mẹ của Shopee – một trong những sàn thương mại điện tử lớn nhất đang hoạt động tại Việt Nam. Vì vậy, không có gì khó hiểu khi một lượng lớn đơn hàng của GHTK trong những năm đầu sau thương vụ hợp tác đến từ Shopee.

Chia sẻ với Forbes Việt Nam, CEO Phạm Hồng Quân cho biết nguồn đơn hàng hiện tại từ Shopee chiếm tỷ lệ không đáng kể trong doanh thu của công ty khi nền tảng này cũng có bộ phận giao hàng riêng Shopee Xpress.

Chiến lược của GHTK là tập trung vào đơn hàng của các nhà bán hàng vừa và nhỏ thay vì các sàn thương mại điện tử, nhờ vậy có biên lợi nhuận cao hơn so với một số công ty cùng ngành. Bên cạnh đó, thay vì sử dụng dịch vụ bản đồ của Google với chi phí hàng năm khá đắt đỏ, GHTK đã tự xây bản đồ riêng phục vụ cho hoạt động giao nhận.

Đơn vị: Tỷ đồng

Sau 9 năm ra đời, GHTK hiện có mặt tại 63 tỉnh thành với 1.500 điểm giao nhận. Công ty có khoảng 30.000 nhân viên giao hàng và sở hữu hệ thống 600.000 m2 nhà kho. Tháng 4 năm nay, GHTK cán mốc một tỷ đơn hàng luân chuyển qua hệ thống.

Công ty của Phạm Hồng Quân có vốn điều lệ 12,9 tỷ đồng – một con số khá nhỏ bé nếu nhìn vào doanh thu và lợi nhuận hàng năm của công ty. Năm 2021, GHTK lãi hơn 300 tỷ đồng trong khi 2 năm 2019-2020, lợi nhuận sau thuế đều đạt trên 500 tỷ đồng. Tính đến cuối năm 2021, khoản lợi nhuận chưa phân phối là hơn 1.447 tỷ đồng.

Thị trường giao nhận: Hấp dẫn nhưng cũng đầy cạnh tranh

Theo báo cáo của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2021 ước tính tăng trưởng hơn 20% lên 16 tỷ USD. Ba lĩnh vực có mối quan hệ qua lại khăng khít là bán lẻ trực tuyến (Online Retail); Tài chính số (Fintech) và giao hàng tận nơi (Last-Mile Delivery) đều tăng trưởng mạnh.

Statista cũng dự đoán thị trường thương mại điện tử Việt Nam có thể cán mốc 39 tỷ USD vào năm 2025. Vì vậy, tiềm năng của ngành giao nhận hàng hóa được đánh giá là còn rất lớn.

Tuy nhiên, nhu cầu gia tăng cũng dẫn đến một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Bên cạnh GHTK, những công ty chuyển phát, giao hàng được nhiều người biết đến của Việt Nam có thể kể đến VNPost, Viettel Post, Scommerce (công ty mẹ của Giao Hàng Nhanh và Ahamove)...

Nếu như VNPost và Viettel Post đều thuộc những tập đoàn lớn, Scommerce đã được Temasek - quỹ đầu tư nhà nước Singapore đầu tư hơn 100 triệu USD năm 2019. Số tiền này sẽ giúp công ty mở rộng hoạt động, nâng cao hạ tầng và đội ngũ nhân sự cũng như đầu tư vào các hệ thống phân loại hàng tự động...

Chiến lược của GHTK là tập trung vào đơn hàng của các nhà bán hàng vừa và nhỏ. Ảnh: GHTK

Bên cạnh đó, thị trường giao hàng Việt Nam cũng đang thu hút những doanh nghiệp nước ngoài với nhiều kinh nghiệm và tiềm lực tài chính tốt như Ninja Van – kỳ lân Singapore được Alibaba "chống lưng" – đã huy động được 578 triệu USD trong vòng gọi vốn Series E vào tháng 9 năm ngoái.

Một đối thủ "đáng gờm" khác là J&T Express – công ty Indonesia cũng được Temasek rót vốn và có định giá đến 20 tỷ USD trong vòng gọi vốn gần nhất. Hoạt động tại Việt Nam từ năm 2018, đến nay công ty này đã có 1.900 bưu cục và điểm nhận hàng, trang bị 850 xe tải các loại, phủ rộng 19.000 nhân viên và cộng tác viên trên khắp 63 tỉnh thành, đồng thời từng bước mở rộng quy mô với mô hình nhượng quyền thương hiệu.

Cuộc chơi trên thị trường Việt Nam còn có sự góp mặt của các ứng dụng gọi xe như Grab, Gojek, be... Bản thân các hãng thương mại điện tử tại Việt Nam cũng có mảng giao hàng riêng như Shopee Xpress hay Lazada Express. Ngoài ra, còn có hàng chục startup khác cũng đang hoạt động trong lĩnh vực này.

Theo Linh Lam