HSBC Global Research mới đây đã công bố báo cáo “Rủi ro lạm phát lớn tới đâu” nhằm đánh giá tình hình lạm phát tại Việt Nam và các nước trong khu vực ASEAN.

Theo HSBC, sau khi giá nhiên liệu tăng, giờ tới giá thực phẩm trở thành nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro lạm phát cho các nền kinh tế ASEAN, không chỉ với các nước hay nhập khẩu.

Ở các nước thuộc khối ASEAN, rủi ro lạm phát đã có chiều hướng tăng từ đầu năm 2022 khiến cả lạm phát cơ bản lẫn toàn phần đều tăng cao hơn so với mức trước đại dịch. Dù vậy, tác động ở mỗi nước một khác. Cụ thể, áp lực lạm phát với Singapore, Thái Lan và Philippines có phần nặng nề hơn trong khi ở Việt Nam, Malaysia và Indonesia thì lạm phát vẫn tương đối trong tầm kiểm soát.

"Tuy nhiên, lạm phát toàn phần nhiều khả năng sẽ sớm tăng mạnh ở nhóm thứ hai, nhất là trong bối cảnh giá năng lượng tăng lên", báo cáo nêu. Theo HSBC, dù giá dầu thế giới dù đã "hạ nhiệt" so với đỉnh hồi tháng 3 song vẫn ở mức cao, còn giá khí đốt tự nhiên tiếp tục tăng.

Ở Việt Nam, lạm phát giá năng lượng cũng đã kéo dài được một thời gian. Biểu hiện ở việc giá vận tải tăng cao kỷ lục, vượt qua lạm phát thực phẩm để trở thành động lực chính thúc đẩy lạm phát toàn phần của Việt Nam. Bên cạnh giá dầu thế giới tăng, nguồn cung xăng dầu trong nước thiếu hụt càng khiến tình trạng khan hiếm năng lượng của Việt Nam nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh đó, từ tháng 1/2022, nhà máy lọc hóa dầu lớn nhất Việt Nam - Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã giảm công suất và gần như không hoạt động vào tháng 2, trước khi nâng công suất lên khoảng 80% vào tháng 3. Tình hình này buộc các cơ quan chức năng phải tìm kiếm nguồn thay thế nhằm giảm nhẹ áp lực năng lượng. Chính phủ Việt Nam cam kết nhập thêm 2,4 triệu mét khối xăng trong quý II/2022, được thể hiện trong số liệu nhập khẩu của Việt Nam tăng lên.

Trong khi đó, kể từ 1/4, Chính phủ cũng đã cắt giảm thuế bảo vệ môi trường, chiếm tỉ lệ cao nhất trong các loại thuế phí đánh vào nhiên liệu, xuống 2.000 đồng đối với xăng và 700-1.000 đồng đối với các loại nhiên liệu khác.

"Bất chấp giá năng lượng tăng lên, lạm phát thực phẩm ở mức vừa phải, vốn chiếm tỉ trọng lớn hơn trong rổ CPI, đã giúp kiểm soát mức tăng chung của lạm phát toàn phần tính tới thời điểm này", HSBC cho hay.

HSBC cũng cho biết ASEAN sẽ không tránh được tác động của giá cả tăng lên. Vì vậy chuyên gia HSBC đã nâng mức dự báo năm 2022 với Thái Lan, Singapore, Indonesia và Philippines; giảm nhẹ mức dự báo năm 2022 với Việt Nam do giá thực phẩm trong nước ổn định nhiều khả năng sẽ giúp kiềm chế lạm phát toàn phần. Dự báo lạm phát tại Việt Nam giảm từ mức 3,7% xuống còn 3,5%.

Sau khi xem xét cả hai vấn đề lạm phát và tăng trưởng, căn cứ vào đó, HSBC đã điều chỉnh dự báo lãi suất điều hành.

"Chúng tôi dự báo tình trạng giá năng lượng cao còn kéo dài sẽ tiếp tục đẩy giá cả nói chung lên, nhiều khả năng sẽ có lúc vượt qua trần 4% của Ngân hàng Nhà nước trong nửa sau của năm 2022 nhưng chỉ là tạm thời. Tình hình đó có thể sẽ khiến Ngân hàng Nhà nước phải điều chỉnh lãi suất thêm 50 điểm cơ bản trong quý 3/2022 trước khi tăng lãi suất ba lần, mỗi lần 25 điểm cơ bản trong năm 2023", HSBC dự báo.