Bị cáo Mai bị khởi tố điều tra từ năm 2014. Vụ án kéo dài gần 8 năm và sau nhiều phiên tòa mới dần được sáng tỏ. Trước đó, năm 2013 và 2014, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội nhận được đơn tố cáo Mai có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Phiên tòa sơ thẩm xét xử bị cáo Nguyễn Phương Mai.
Quá trình điều tra, cơ quan điều tra đã làm rõ, Công ty Kiến trúc được cổ phần hóa từ năm 2005 với tỷ lệ vốn góp của Nhà nước là 51% do Tổng công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị (UDIC) quản lý. Khi đó, Mai giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị, giai đoạn 2009-2013.
Từ năm 2010, do Công ty Kiến trúc làm ăn thua lỗ nên Mai sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau như: hứa hẹn xin cấp giấy phép thay đổi quy sử dụng đất xây dựng chung cư, xin giấy phép xây dựng nhà, thỏa thuận vay vốn để được mua căn hộ tại dự án Tổ hợp chung cư cao tầng và dịch vụ khu đất N04-Khu đô thị Đông Nam, quận Cầu Giấy (viết tắt là dự án N04) để thu tiền của người có nhu cầu.
Tuy nhiên, sau khi nhận nhận tiền của các bị hại, Mai không thực hiện như cam kết mà chiếm đoạt của họ sử dụng vào mục đích cá nhân.
Thời điểm năm 2008, Công ty Kiến trúc liên danh với UDIC, Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng công nghiệp (ICC) và Công ty cổ phần Thương mại quốc tế và tư vấn đầu tư (Invecon) thực hiện dự án N04. Trong đó, Công ty Kiến trúc góp 25% vốn.
Dự án được phê duyệt xây dựng với tổng mức đầu tư 2.070 tỷ đồng. Ngày 7/9/2011, Đại hội đồng cổ đông của Công ty Kiến trúc mới ban hành Nghị quyết thông qua việc vay vốn để đầu tư dự án. Mặc dù Hội đồng quản trị Công ty Kiến trúc không có chủ trương huy động vốn bên ngoài, nhưng Mai đã lợi dụng danh nghĩa Chủ tịch HĐQT công ty để tự ý lập, ký thỏa thuận vay vốn, hợp đồng huy động vốn với các cá nhân bên ngoài.
Mai còn lập các phiếu thu giả, giấy nhận tiền, giấy nhận cọc, giả chữ ký kế toán, thủ quỹ trên các phiếu thu để chiếm đoạt hơn 26,3 tỷ đồng của 13 người. Số tiền này, Mai không đưa vào hệ thống sổ sách quản lý, không nhập tiền vào quỹ công ty mà sử dụng chi tiêu cá nhân hết.
Quá thời hạn cam kết, 13 khách hàng không mua được nhà, đề nghị được rút tiền nhưng Mai đều lẩn tránh. Đến khi làm việc với công ty, họ mới biết toàn bộ giấy tờ Mai cung cấp là giả mạo nên làm đơn tố cáo sai phạm của Mai.
Lời khai các bị hại thể hiện, họ có nhu cầu về nhà ở nên tìm hiểu thông tin quảng cáo trên sàn bất động sản hoặc được người quen giới thiệu. Khi đó, họ được Mai giới thiệu, Công ty Kiến trúc có chủ trương bán các căn hộ tại dự án N04 cho các cá nhân có nhu cầu nhưng do chưa đủ điều kiện mua bán, vì chưa thi công xong phần móng nên chỉ được ký hợp đồng góp vốn.
Các bị hại tin tưởng hoạt động của công ty kiến trúc qua lời giới thiệu của Mai nên đồng ý đặt tiền. Mai trực tiếp ký hợp đồng, thu tiền tại phòng làm việc và cấp phiếu thu có đầy đủ dấu, chữ ký “Đã thu tiền” hoặc giấy nhận tiền. Quá trình điều tra và tại phiên toà, Mai thừa nhận đưa thông tin gian dối để chiếm đoạt tiền của các bị hại. Sau khi thu tiền của nhiều bị hại, Mai chỉ nộp tiền của hai bị hại vào tài khoản công ty.
Mai thừa nhận, chị ta một mình thực hiện hành vi phạm tội bằng các thủ đoạn như: tự soạn hợp đồng, mua phiếu thu tiền ở cửa hàng văn phòng phẩm. Thời điểm đầu, Mai giả chữ ký của kế toán và thủ quỹ Công ty Kiến trúc. Sau đó, Mai tự đặt làm con dấu, chữ ký để đóng dấu. Cho đến khi hành vi phạm tội bị phát hiện thì Mai đã vứt bỏ con dấu trên.
Xác minh tại Công ty Kiến trúc, cơ quan điều tra xác định, do hoạt động kinh doanh không hiệu quả, gặp khó khăn tài chính nên ngày 16/1/2013, Công ty Kiến trúc đã thoái toàn bộ vốn góp tại dự án N04. Sau đó, Công ty Kiến trúc rà soát lại những cá nhân đã ký hợp đồng góp vốn, nộp tiền vào công ty thì xác định có hai khách hàng đã nộp số tiền hơn 3,5 tỷ đồng. Công ty kiến trúc cũng đã trả lại tiền hai khách hàng này.
Ngoài hành vi phạm tội như trên, Mai còn chiếm đoạt số tiền gần 628 triệu đồng của bà Trần Thị Lan H khi bà H nhờ Mai xin thay đổi quy hoạch và mục đích sử dụng đất xây dựng chung cư. Cũng với chiêu lừa xin thay đổi giấy phép xây dựng nhà, Mai đã chiếm đoạt số tiền 1 tỷ đồng của bà Bùi Thị Mỹ H. Cơ quan điều tra xác định, tổng số tiền Mai đã chiếm đoạt của 15 bị hại là gần 28 tỷ đồng.
Sau khi phân tích, đánh giá hành vi phạm tội của Mai, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt bị cáo này tù chung thân về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Ngoài hình phạt tù Hội đồng xét xử còn buộc bị cáo Mai phải bồi thường cho các bị hại toàn bộ số tiền đã chiếm đoạt.