Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thông tin về các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp đang có nhiều vướng mắc - Ảnh: P.THẮNG
Ngày 1-6, thảo luận về thực hành tiết kiệm chống lãng phí tại Quốc hội, vấn đề lãng phí nguồn điện năng lượng tái tạo tiếp tục được nêu ra và được Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình.
Cho rằng có sự thay đổi đột ngột về chính sách, khung giá điện chuyển tiếp thấp hơn giá ưu đãi (giá FIT) 21 - 29%, đại biểu Nguyễn Văn Hiển (tỉnh Lâm Đồng) nêu hệ quả là một lượng lớn điện gió, điện mặt trời không được đưa vào sử dụng, doanh nghiệp có nguy cơ phá sản, ảnh hưởng môi trường đầu tư kinh doanh.
Chính sách thay đổi đột ngột, nguồn điện bị lãng phí?
"Có trên 4.600 MW từ các dự án không được khai thác, trong khi đang thiếu điện, và phải nhập, mua của nước ngoài", ông Hiển chỉ ra và đề nghị Chính phủ, Bộ Công Thương xem xét, có phương án giảm sốc, lộ trình hợp lý, tháo gỡ khó khăn.
Giải trình, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thừa nhận sự lãng phí khi dự án đầu tư mà không được khai thác. Tuy nhiên, ông nói hầu hết chủ đầu tư các dự án này đã chạy đua với thời gian để hưởng giá FIT, bỏ qua hoặc bỏ sót thủ tục, thậm chí vi phạm pháp luật.
Với ý kiến cho rằng khung giá phát điện gió, mặt trời chuyển tiếp ở mức thấp, ông Diên giải thích: Suất đầu tư dự án điện gió, mặt trời có xu hướng giảm. Vì vậy, khung giá ưu đãi ban hành năm 2020 (giá FIT 2) giảm 8% so với giá ưu đãi năm 2017 (giá FIT 1); khung giá chuyển tiếp giảm khoảng 7,3% so với giá FIT 2.
Bộ trưởng khẳng định: Khung giá chuyển tiếp này được tính toán dựa trên thông số đầu vào của hàng trăm nhà máy điện gió, mặt trời, dữ liệu của các tổ chức quốc tế và có hội đồng thẩm định.
Với quan điểm đại biểu nêu là chính sách dừng đột ngột, ông Diên không đồng tình khi cho rằng chính sách giá FIT đã hết thời hiệu, thể hiện trong quyết định của Thủ tướng, chứ không phải dừng đột ngột.
Mong sớm có chủ trương, cơ chế tháo gỡ để giải quyết dứt điểm
Đến nay, tổng hợp có 85 nhà máy điện, công suất 4.736 MW không đủ điều kiện hưởng giá FIT, bộ trưởng thông tin đến ngày 31-5 đã có 59/85 nhà máy với công suất 3.389 MW (chiếm 71,6%) nộp hồ sơ. Trong đó, có 50 dự án đề xuất giá tạm thời bằng 50% khung giá.
Lý giải việc các chủ đầu tư còn lại không nộp hồ sơ, theo bộ trưởng là do chủ đầu tư không muốn đàm phán với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) do cho rằng khung giá ở mức thấp. Hoặc có dự án chưa hoàn thiện pháp lý, khó khăn về truyền tải điện...
"Nhân diễn đàn này, Bộ Công Thương đề nghị Quốc hội, Chính phủ sớm cho chủ trương và cơ chế tháo gỡ, để có cơ sở chỉ đạo giải quyết dứt điểm, đảm bảo hài hòa lợi ích, tránh lãng phí nguồn lực và các tổ chức, cá nhân thực hiện việc này cũng không bị xem là vi phạm”, ông Diên bày tỏ.
Nhập khẩu điện là chiến lược dài hạn
Thông tin thêm về nhập khẩu điện, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết đây là chiến lược dài hạn nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, được xác định trong quy hoạch điện ở từng thời kỳ. Việc nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào đã được thực hiện từ nhiều năm trước.
“Điện nhập khẩu có tỉ lệ rất nhỏ, chỉ 572 MW, bằng 0,73% công suất dành cho khu vực biên giới. Điện nhập khẩu là điện sạch, chỉ để cung cấp cho biên giới, rẻ hơn năng lượng tái tạo và là cần thiết", ông Diên cho biết đây vẫn sẽ là một trong những nguồn hỗ trợ khi đưa năng lượng tái tạo vào nhiều hơn.
Cũng bởi, đặc tính của điện gió, mặt trời là không ổn định, phát triển chủ yếu ở miền Trung - nơi có phụ tải thấp nên cần đầu tư lớn về truyền tải điện, lưu trữ. Đặc biệt, phải có nguồn điện ổn định để bù đắp những khi "cái nắng, cái gió giảm thì có cái đó bù vào".
Mua điện Lào, Trung Quốc: Vì sao lãng phí năng lượng tái tạo?Trong khi nguồn điện tái tạo (điện gió, điện mặt trời) đang lãng phí, không được huy động nhưng lại đi nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc, nhiều đại biểu đã chất vấn về việc liệu có hay không vướng mắc thủ tục, quy trình và bất cập của ngành điện?