Vải thiều - đặc sản của Bắc Giang - muốn chiếu xạ để xuất khẩu phải chuyển vào TPHCM, làm tăng thời gian và chi phí (ảnh: Lao Động)

Sẽ có trung tâm chiếu xạ vải tại miền Bắc

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) sáng 7/6, ĐBQH Nguyễn Vân Thi (Bắc Giang) cho hay, yêu cầu chiếu xạ là bắt buộc khi xuất khẩu nông sản vào một số nước trong đó có Mỹ. Thời gian qua, quả vải tại Bắc Giang phải vận chuyển vào TPHCM để chiếu xạ làm đội lên chi phí thời gian, giá thành. Ông đề nghị Bộ KH-CN có giải pháp gì cho chiếu xạ quả vải và nhiều quả khác, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.

Trả lời câu hỏi của đại biểu (ĐB), Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt thừa nhận, quả vải hiện phải đưa vào Long An, TPHCM để chiếu xạ nên đội chi phí lên rất nhiều. Yêu cầu kỹ thuật của phía Mỹ đối với hoa quả rất ngặt nghèo, đòi hỏi cả chuyên gia sang Việt Nam để giám sát quá trình chiếu xạ. Vừa qua, Bộ KH-CN đã phối hợp với Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) triển khai đàm phán với Mỹ và tới nay đã thành công. 

Bộ trưởng cho hay, có thể từ này tới cuối năm sẽ có trung tâm chiếu xạ cho vải theo quy trình của Mỹ và xuất khẩu sang Mỹ. "Việc chiếu xạ này sẽ góp phần phát triển quả vải của Bắc Giang, địa bàn lân cận và các quả khác để giảm chi phí", Bộ trưởng kỳ vọng.

Trước đó, cuối tháng 5, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN-PTNT) cho biết đã làm việc với các đơn vị và Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội lắp đặt, bổ sung thêm các thiết bị để cơ sở này được công nhận đủ điều kiện chiếu xạ, đóng gói vải thiều xuất khẩu vào Mỹ.

Ngoài ra, Cục Bảo vệ thực vật đã mời chuyên gia Mỹ sang Việt Nam đánh giá tổng thể về mặt kỹ thuật, hoàn tất các thủ tục công nhận đối với cơ sở chiếu xạ này. Mục tiêu, Trung tâm này sẽ được vận hành ngay năm nay. Theo tính toán, nếu vận chuyển bằng máy bay vào TPHCM để chiếu xạ, mỗi ký vải sẽ đội lên 11.000 - 12.000 đồng. Trong khi đó, vải được chiếu xạ tại Hà Nội sẽ làm giảm chi phí, có sức cạnh tranh tốt. 

Năm nay, sản lượng vải thiều ở Bắc Giang dự kiến có khoảng 1.500 tấn đạt tiêu chuẩn xuất Mỹ.

Bất cập "thiếu tiền, thừa quỹ" phát triển KH-CN

Bộ trưởng Bộ KH-CN Huỳnh Thành Đạt thừa nhận việc trích lập, sử dụng quỹ phát triển KH-CN ở doanh nghiệp còn nhiều bất cập, khó khăn

ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội) nêu, có ý kiến cho rằng, quản lý sử dụng quỹ phát triển KH-CN tại doanh nghiệp còn hạn chế. Cho đến nay, dù đã gần 10 năm thành lập quỹ nhưng có tình trạng "thiếu tiền, thừa quỹ", tồn quỹ tới hàng chục ngàn tỉ động trong khi nguồn lực còn nhiều khó khăn. Cơ cấu chi quỹ cũng bất hợp lý. Nội dung chi chủ yếu cho các chương trình, đề tài chiếm tới 80%. Trong khi đó, các khoản chi cho hỗ trợ phát triển KH-CN tại doanh nghiệp đến nay chiếm hơn 14%, dù đây là nguồn chi thiết thực.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, theo quy định, doanh nghiệp trích kinh phí cho Quỹ này. Theo thống kê, giai đoạn 2015-2021, tổng số doanh nghiệp trích quỹ là 1.281, đạt gần 24.000 tỉ đồng, chiếm 0,14% trên tổng số doanh nghiệp cả nước. Giải ngân tới nay mới chỉ đạt 60%. Việc trích quỹ thực hiện chủ yếu ở các doanh nghiệp lớn, với doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc trích quỹ còn khó khăn. Trong khi đó phương thức để trích lập và sử dụng quỹ còn khó khăn nên việc trích lập quỹ không được nhiều doanh nghiệp thực hiện.

Nhiều doanh nghiệp FDI hiện cũng không trích lập quỹ do thấy tính hấp dẫn không cao. Do đó, theo Bộ trưởng, tới đây phải thay đổi quy định để thu hút được việc lập quỹ và sử dụng quỹ.

Mặc dù Bộ Tài chính và Bộ KHCN đã ban hành thông tư nhưng Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đánh giá, đến nay chưa thút hút thêm các doanh nghiệp tiến hành trích lập quỹ. Bộ trưởng kiến nghị Quốc hội có chính sách hiệu quả hơn, trong đó cho phép doanh nghiệp sử dụng quỹ để mua sắm trang thiết bị, máy móc để phục vụ sản xuất kinh doanh, có như vậy, việc miễn giảm thuế mới thu hút được các doanh nghiệp.

M.Quang