Sáng 10-6, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Căn cước được đổi tên từ Luật Căn cước công dân (sửa đổi). Đại tướng Tô Lâm - bộ trưởng Bộ Công an - đã có phát biểu thông tin về dự luật này. 

Trực tiếp cầm một thẻ căn cước trên tay để giới thiệu cho các đại biểu về lợi ích của thẻ căn cước được tích hợp, Bộ trưởng Tô Lâm cho biết việc in mã số trên căn cước để sau này có thể được sử dụng khi đi máy bay trong nước và quốc tế. 

Tiến tới, người dân không cần sử dụng hộ chiếu, chỉ cần thị thực, quẹt thẻ căn cước là có thể di chuyển.

Nhiều tiện ích tích hợp trong căn cước 

Thêm nữa, thẻ căn cước mà Việt Nam sử dụng là một trong số ít các nước có tích hợp QR với nhiều thông tin. Bộ Công an cũng tính toán đưa công nghệ sinh học vào quản lý, tránh trường hợp những người phẫu thuật thẩm mỹ, thay đổi nhận dạng hoặc không có dấu vân tay. 

Khẳng định mã số định danh trên thẻ được cấp là vĩnh viễn, thẻ mới sẽ được Nhà nước cấp miễn phí nhưng với thẻ cấp lại, cấp đổi, người dân sẽ phải mất chi phí để nâng cao trách nhiệm bảo quản, giữ gìn. 

Đại tướng nói thêm với căn cước này, không ai có quyền thu giữ của người dân. Bởi có thực tế trước đây là nhiều cơ quan công quyền muốn giữ chứng minh của người dân. 

Vì vậy, ông Tô Lâm cho biết sẽ có quy định cụ thể để không được giữ thẻ căn cước của người dân. Trong trường hợp cần thiết, người dân có thể cung cấp thông tin thẻ, gồm họ tên, mã số định danh...

"Đó là vật bất ly thân, không ai có quyền giữ căn cước này, chỉ giữ khi vi phạm pháp luật, cơ quan có thẩm quyền được quy định" - ông Lâm nói. 

Với những tiện ích trên, Bộ trưởng Tô Lâm đã chỉ ra ý nghĩa lớn của việc cấp căn cước và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư mà Bộ Công an đang triển khai. 

Theo ông, hiện nay việc quản lý với một số nhóm dân cư “rất vất vả”, đặc biệt là những trường hợp không thể tìm được thân nhân, không mang giấy tờ tùy thân nên không thể xác định danh tính.

“Chủ trương của Đảng và Nhà nước là không để ai bị bỏ lại phía sau nhưng thực tế vẫn đang còn tình trạng này. Có tới hàng triệu người không có giấy tờ tùy thân, không có căn cước, hộ khẩu nên không thể quản lý. Đó là con số đáng buồn” - bộ trưởng nêu thực tế.

Đại tướng kể lại câu chuyện khi công an xã triển khai việc cấp căn cước công dân ở vùng sâu vùng xa, có những cụ già 70 tuổi chưa bao giờ ra khỏi nhà, chưa từng chụp ảnh. Còn ngay tại Hà Nội hay TP.HCM, cũng có hàng trăm nghìn người không có giấy tờ, không hộ khẩu, thường trú. 

Đó là những người bán hàng rong, thợ đánh giày, những người làm thuê, làm mướn… cuộc sống tạm bợ, ngủ ở khu trọ, gầm cầu. Khi họ lập gia đình, sinh con đẻ cái cũng không có giấy khai sinh, không được đi học và lớn lên tiếp tục… đánh giày, cuộc sống lại khó khăn như vậy. Vì vậy, việc cấp căn cước sẽ giúp bảo vệ người dân. 

Căn cước và cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư

Thêm vai trò nữa là quản lý xã hội. Với căn cước, người dân sẽ thuận tiện hơn trong các giao dịch, thủ tục hành chính, góp phần thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính và quản lý thuận lợi hơn.

“Nhìn lại cảnh người dân xếp hàng xin hộ chiếu, hàng tập hồ sơ, xác nhận đủ thứ giấy tờ, thậm chí không đủ chỗ lưu giữ hồ sơ, thì giá trị hệ thống này mang lại vô cùng lớn” - bộ trưởng nói và thông tin là 245 thủ tục hành chính của Bộ Công an đều đã thực hiện trên môi trường điện tử.

Nêu thêm lý do của việc đổi tên từ Luật Căn cước công dân thành Luật Căn cước, Bộ trưởng Tô Lâm cho rằng để đảm bảo tính “chính xác và bao hàm hơn”. Cũng bởi thẻ căn cước không phải là giấy chứng nhận công dân. 

Thực tế, có những trường hợp bị tước quyền công dân nhưng vẫn có căn cước và sở hữu tài sản. Vì vậy, cách gọi là căn cước công dân sẽ không chính xác. 

Trước những lo ngại của các đại biểu về an toàn, an ninh thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia, bộ trưởng thông tin là mỗi ngày có hàng nghìn cuộc tấn công. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa ghi nhận vụ việc nào về thâm nhập hệ thống, đảm bảo mọi giao dịch, quyền bảo vệ dữ liệu, bí mật cá nhân.