Quân đội giải phóng quốc gia (ELN) là nhóm nổi dậy duy nhất ở Colombia hiện nay, liên tục gây ra xung đột và rất khó đàm phán - Ảnh: DEFENSORIA
Thỏa thuận ngừng bắn
Liên quan đến vụ giải cứu 4 đứa trẻ trong rừng Amazon, Tổng thống Colombia Gustavo Petro đã ký lệnh ngừng bắn với đại diện nhóm ELN ngày 9-6.
Theo Hãng tin AP, thông điệp của ông Petro là chấm dứt xung đột nội bộ, quân đội và cộng đồng bản địa cùng chung sức để tìm kiếm 4 đứa trẻ.
"Đây là một con đường khác cho Colombia: Tôi tin đây là con đường hòa bình thực sự", ông Petro viết trên Twitter.
Lệnh ngừng bắn song phương kéo dài 6 tháng, chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 mang tính chuẩn bị, kéo dài cho tới ngày 6-7 và giai đoạn 2 khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực đầy đủ sẽ bắt đầu từ ngày 3-8.
Các cuộc đàm phán giữa ELN và Chính phủ Colombia chấm dứt vào năm 2019, sau vụ phiến quân đánh bom học viện cảnh sát ở Bagota, khiến 21 người thiệt mạng.
Các cuộc đàm phán của hai bên bắt đầu lại vào tháng 11-2022, ngay sau khi ông Petro được bầu làm tổng thống cánh tả đầu tiên của Colombia.
Ông Petro thúc đẩy chính sách hòa bình, nhắm tới các nhóm nổi dậy còn sót lại, cũng như các băng nhóm buôn ma túy.
ELN và Chính phủ Colombia đã hoàn tất 3 vòng đàm phán kể từ tháng 1 năm nay, diễn ra tại Caracas, Mexico City và Havana. Vòng đàm phán tại Havana, Cuba, bắt đầu vào ngày 2-5.
Kể từ khi các cuộc đàm phán bắt đầu vào năm ngoái, ELN đã thực hiện một số phi vụ, bao gồm cả vụ ám sát các thành viên quân đội và một nhóm trẻ em bản địa trốn thoát để không bị chiêu dụ vào ELN. Chính phủ Colombia đã bị chỉ trích là quá mềm mỏng với ELN.
Hàng thập kỷ xung đột
Fabio Vásquez, một trong hai người đầu tiên thành lập ELN - Ảnh: ELN
Theo thông tin từ Trung tâm Hợp tác và An ninh quốc gia (CISAC) thuộc Đại học Stanford (Mỹ), ELN được thành lập vào những năm 1960 bởi các nhà lãnh đạo công đoàn, sinh viên và linh mục.
Nhóm lấy cảm hứng từ sự thành công của cuộc cách mạng Cuba (1959) và "Thần học giải phóng" (liberation theology). Thần học giải phóng là phong trào tôn giáo phát sinh từ Công giáo La Mã cuối thế kỷ 20, tập trung ở Mỹ - Latin.
Vào đầu những năm 1960, Colombia bị tàn phá nặng nề sau một thập kỷ nội chiến từ 1948-1958, được gọi là La Violencia, khiến hơn 200.000 người thiệt mạng.
Cách mạng Cuba và Che Guevara đã truyền cảm hứng cho các sinh viên, người theo Công giáo và trí thức cánh tả thành lập ELN để đấu tranh cho nền dân chủ nhân dân ở Colombia.
Vào năm 1975 và 1976, hoạt động chính của ELN là cướp ngân hàng, bắt cóc và ám sát các thành viên quân đội. Đến những năm 1980, các thành viên ELN đã trở thành những kẻ bắt cóc lão luyện, hoạt động trên thuyền, xe cộ và máy bay.
Vào năm 1990, ELN bắt đầu tống tiền các nhân viên công ty dầu mỏ hoạt động trong khu vực họ kiểm soát. Năm 1999, ELN đạt đến đỉnh cao với khoảng 4.000-5.000 thành viên, cùng 15.000 người ủng hộ.
Tới năm 2001, ELN bắt đầu đàm phán hòa bình với Chính phủ Colombia sau khi bị suy yếu do các đối thủ và xung đột nội bộ. Rất nhiều cuộc đàm phán đã diễn ra nhưng đều dẫn đến thất bại.
Năm 2012, ELN không được mời tham gia các cuộc đàm phán hòa bình giữa Lực lượng Vũ trang Cách mạng Colombia (FARC) - nhóm nổi dậy lớn nhất Colombia khi đó - và Chính phủ Colombia. Các nhà phân tích suy đoán rằng Chính phủ Colombia từ chối cho phép ELN tham gia các cuộc đàm phán hòa bình vì không còn coi ELN là mối đe dọa nữa.
Tức giận vì bị loại trừ, ELN lập tức đáp trả bằng cách sát hại các sĩ quan cảnh sát và cho nổ tung đường ống dẫn dầu trong năm 2012. Năm 2013, ELN tiếp tục gia tăng các cuộc tấn công và tuyên chiến với các công ty dầu mỏ.
Quy trình đàm phán - đổ bể - xung đột cứ thế tiếp diễn. Thỏa thuận hòa bình lần này chỉ kéo dài 8 tháng và không ai biết điều gì sẽ xảy ra sau đó.
Bốn chị em ruột người Colombia từ 1 - 13 tuổi đã được tìm thấy vào chiều 9-6 giờ địa phương, sau 40 ngày mất tích giữa rừng rậm Amazon. Việc sống sót kỳ diệu của bọn trẻ đã khiến thế giới kinh ngạc.
Sau khi một máy bay tư nhân rơi ở phía nam Colombia vào ngày 1-5, ba người lớn (bao gồm phi công, mẹ của các em và một người chưa rõ danh tính) đã thiệt mạng, nhưng không tìm thấy 4 đứa trẻ đi cùng.
Chính phủ Colombia đã tiến hành một cuộc tìm kiếm quy mô lớn có tên "Chiến dịch Hy vọng". Lực lượng tìm kiếm đã di chuyển 1.650 dặm (hơn 2.600km) trong rừng nhiệt đới Amazon để tìm những đứa trẻ.
Phát ngôn viên của quân đội Colombia cho rằng sự sống sót của bốn đứa trẻ là "phép màu". Tổng thống Petro cũng khen ngợi sự hợp tác giữa quân đội và tổ chức Người bản địa.
Ông trùm bị dẫn độ qua Mỹ, băng đảng Colombia phong tỏa cả một vùngTTO - Băng đảng ma túy lớn nhất ở Colombia chặn đường, cấm người dân ra khỏi nhà ở nhiều làng, thành phố để trả đũa việc thủ lĩnh của băng này bị dẫn độ sang Mỹ.