Trong một cuộc họp gấp được tổ chức vào ngày 5/3/2019, vụ đấu thầu nâng cấp mạng di động cho Đan Mạch đã diễn biến khá kỳ lạ. Các cuộc đàm phán về cơ sở hạ tầng viễn thông là những vấn đề quan trọng - các thỏa thuận này – thường được thực hiện riêng tư, quyết định xem công ty nào được ủy quyền đưa thiết bị và nhân viên của họ vào những cấp độ sâu nhất của hệ thống điện thoại và internet của một quốc gia. Nhưng cuộc thảo luận về hợp đồng kể trên cho Đan Mạch, kéo dài suốt cả mùa đông, đã trở nên đặc biệt căng thẳng.
Trong quá trình chuẩn bị chuyển đổi sang mạng di động 5G, ngành viễn thông của Đan Mạch đã trở thành đối tượng của một cuộc xung đột ủy quyền kinh tế diễn ra trong hậu trường. Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng trở nên tồi tệ hơn và vô tình, quyết định của TDC Holding A/S - công ty viễn thông hàng đầu của Đan Mạch như thế nào sẽ mang giá trị tượng trưng vượt ra ngoài con số hợp đồng khoảng 200 triệu USD.
Cuộc họp vào ngày 5/3 đã diễn ra giữa Jens Aalose, phó chủ tịch điều hành cấp cao của TDC, và Yang Lan, một quản lý quốc gia trẻ tuổi đến từ Huawei Technologies, nhà sản xuất thiết bị mạng lớn nhất thế giới. Huawei quản lý mạng hiện tại của TDC, mà họ đã xây dựng theo một hợp đồng năm 2013 sắp hết hạn. Vào lúc 2:52 sáng hôm đó, chi nhánh của Huawei tại Đan Mạch đã nộp một bản sửa đổi khẩn cấp cho đề xuất về hợp đồng 5G mà không có bất kỳ cảnh báo nào trước đó.
Điều này đặc biệt trở nên không bình thường: Vài tuần trước đó, Huawei đã đưa ra đề xuất cuối cùng và tốt nhất của họ. Đề xuất mới tương tự với đề xuất cũ. Nhưng trong khi đề xuất cũ có giá cao hơn đáng kể so với đề xuất của công ty Thụy Điển Ericsson AB - đối thủ duy nhất của Huawei trong vụ đấu giá lần này, thì đề xuất cuối cùng gửi đi vào lúc rạng sáng lại có giá thấp hơn.
Điều này rất đáng chú ý. Các nhà thầu cạnh tranh không được phép biết về các đề xuất giá của nhau; các điều khoản của họ được giữ bí mật chặt chẽ bên trong nội bộ TDC - chỉ có khoảng mười hai người được tiếp cận. Kết quả là, Aalose đã đến cuộc họp với sự đề phòng cao độ.
Những gì đã xảy ra tại đó chỉ làm tăng thêm nghi ngờ của ông. Ông nhận thấy rằng Lan có một thái độ tự tin khác thường vào ngày đó: "Anh ta rất tự tin và có cách tiếp cận quyết liệt hơn bình thường", như ông trình bày trong một báo cáo sau đó được chuẩn bị bởi nhóm an ninh của công ty TDC. Lan dường như biết một điều gì đó. Tin rằng Huawei đã biết chi tiết đề xuất của Ericsson, Aalose đã kết thúc cuộc họp sớm.
Cuộc điều tra kết quả do TDC tiến hành trong vòng bốn tuần tiếp theo đã đưa công ty này vào một vùng đất mờ ám, đầy đầy lo lắng. Ban quản lý cấp cao của công ty bị nghi ngờ; văn phòng của họ có thể đã bị xâm nhập; và nhân viên báo cáo rằng họ bị người lạ theo dõi. Bài viết này dựa trên tài liệu nội bộ chi tiết đã được tìm hiểu bởi Bloomberg và cuộc phỏng vấn với một khoảng 5 người liên quan đến cuộc điều tra và kết quả của cuộc điều tra. Những người cung cấp thông tin yêu cầu được giữ kín danh tính vì họ không được ủy quyền để nói công khai về vấn đề này.
Đây là một chương trình chưa từng được báo cáo trong lịch sử của Huawei và là một ví dụ về những phương pháp đã gieo rắc sự nghi ngờ về công ty này trên toàn thế giới. Điều này cũng cho thấy cuộc sống thực tế của các doanh nghiệp khi bị lạc vào giữa cuộc xung đột ngày càng leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc về công nghệ.
Huawei - tên gọi có nghĩa là "Thành tựu của Trung Quốc" - được thành lập vào năm 1987 bởi Ren Zhengfei, một cựu kỹ sư quân đội Trung Quốc, ban đầu chỉ là một nhà phân phối nội địa các bộ chuyển mạch điện thoại. Nhiều công ty công nghệ của Trung Quốc thực sự chỉ phát triển tại thị trường trong nước, nơi chúng được bảo vệ khỏi sự cạnh tranh ngoại quốc thông qua quy định và trợ cấp chọn lọc.
Tuy nhiên, Huawei đã mạo hiểm mở rộng ra nước ngoài từ khi mới thành lập. Họ bắt đầu sản xuất phần cứng riêng của mình và tham gia vào cuộc cách mạng truyền thông toàn cầu: Sự bùng nổ của điện thoại di động, sự hội tụ giữa âm thanh và dữ liệu và sự ra đời của internet di động.
Ban đầu, công ty chủ yếu cạnh tranh về giá, bán hàng với giá thấp hơn hoặc bằng giá thành, nhờ vào sự hỗ trợ rộng lượng từ chính phủ Trung Quốc. Theo thời gian, chất lượng thiết bị của họ đã được cải thiện, sau đó trở thành công nghệ hàng đầu.
Huawei sản xuất các bộ định tuyến và anten trạm di động để truyền dữ liệu và viết phần mềm quản lý việc phối hợp ngày càng phức tạp để nén tất cả vào băng thông có sẵn. Trong thập kỷ gần đây, công ty đã nắm giữ vị trí dẫn đầu trong việc cung cấp cho các nhà cung cấp viễn thông trên khắp châu Phi, châu Á và châu Âu, vượt xa các đối thủ gần nhất là Ericsson của Thụy Điển và Nokia Oyj của Phần Lan.
Sự nghiệp của Lan bắt đầu từ sự phát triển toàn cầu đó. Theo hồ sơ LinkedIn, Lan gia nhập Huawei vào năm 2005 làm quản lý tài khoản ở tỉnh Hà Bắc của Trung Quốc, và anh đã làm việc ở đó trong ba năm trước khi được gửi đi làm việc ở Stockholm, nơi Ericsson đặt trụ sở chính. Một năm sau đó, anh được thăng chức lên làm quản lý quốc gia cho Đan Mạch.
Huawei đang tiến hành mở rộng tại châu Âu, sau khi giành được hợp đồng xây dựng mạng 3G tại Hà Lan vào năm 2004, tiếp theo là một hợp đồng khác tại Anh. Theo một cựu nhân viên cấp cao của TDC và hai cựu quan chức đan mạch đã làm việc chặt chẽ với Lan, Huawei đã nỗ lực để giành được hợp tác với TDC khi Lan đến nước này vào năm 2009. Điều này có vẻ là một nhiệm vụ đáng gờm; các quốc gia chủ nhà của TDC và Ericsson là những nước láng giềng Bắc Âu có quan hệ ngoại giao và văn hóa mạnh mẽ.
Tuy nhiên, TDC cuối cùng đã mở lòng với lời thuyết phục. Ba người hiểu rõ vấn đề cho biết, nhân viên kỹ thuật của TDC đã không hài lòng với độ tin cậy của Ericsson. Vì mạng lưới của TDC xử lý dữ liệu được phân loại của chính phủ Đan Mạch, các quan chức ở đó có ảnh hưởng đến bất kỳ mối quan hệ đối tác tiềm năng với Huawei - và họ cũng có lý do để xem xét.
Trong khi đó, nguồn tin tiết lộ, các cơ quan tình báo Mỹ đã bắt đầu thuyết phục các đồng nghiệp châu Âu của họ để ưu tiên các nhà cung cấp châu Âu. Tuy nhiên, tại Đan Mạch, chiến dịch này đã gây ngược tác dụng.
Khi các quan chức Mỹ cảnh báo rằng thiết bị của Huawei có thể chứa những lỗ hổng được gọi là "backdoor" cho phép sao chép dữ liệu hoặc nghe lén các cuộc trò chuyện, các quan chức Đan Mạch lo ngại rằng Mỹ có thể làm điều tương tự với thiết bị từ các nhà cung cấp ưu tiên của họ.
Dĩ nhiên, TDC và các đối tác chính phủ của họ cũng vẫn thật sự có những mối quan ngại về an ninh đối với Huawei, nhưng theo cựu nhân viên của TDC và hai cựu quan chức Đan Mạch, Huawei cuối cùng đã đồng ý đến một thỏa thuận đặc biệt. TDC sẽ gửi thiết bị Huawei của mình đến một cơ sở kiểm tra đặc biệt ở Vương quốc Anh do Huawei và Cơ quan Truyền thông Chính phủ (GCHQ), cơ quan tình báo và an ninh mạng của Anh, thiết lập. Tại đó, mã nguồn sẽ được kiểm tra để phát hiện bất kỳ sửa đổi trái phép nào trước khi thiết bị có thể được sử dụng ở Đan Mạch.
Năm 2013, TDC thông báo một hợp đồng trị giá 700 triệu USD kéo dài 6 năm với nhà cung cấp Trung Quốc để xây dựng và quản lý mạng di động 3G và 4G của TDC. Lan đã tiếp tục đảm nhận một loạt vai trò quản lý ở Ghana, Nigeria và Ba Lan. Sau đó, vào năm 2016, anh được gửi trở lại Copenhagen để đạt được một hợp đồng TDC mới trước khi hợp đồng hiện tại hết hạn.
Lúc đó, Huawei và các đối thủ đang bắt đầu xây dựng các mạng 5G, hoạt động trên tần số cao hơn so với các thế hệ trước đó. Các mạng mới cung cấp băng thông và tốc độ nhanh hơn, nhưng do tín hiệu tần số cao không truyền đi xa như tần số thấp hơn, hệ thống yêu cầu nhiều bộ phát thu và phần mềm cao cấp hơn để quản lý tất cả.
Lợi ích của 5G đối với người tiêu dùng và khách hàng doanh nghiệp vẫn là đề tài gây tranh cãi. Nhưng đối với Huawei - và các đối thủ của họ - đó là một cơ hội để ký kết hàng tỷ USD hợp đồng toàn cầu. Đan Mạch là một trong những quốc gia châu Âu đầu tiên triển khai 5G.
Vào năm 2016, cùng năm Lan trở lại Đan Mạch, Bộ Tư pháp Mỹ đã bắt đầu điều tra công ty về tội lừa đảo, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và trốn tránh lệnh trừng phạt. Những cuộc điều tra này đã dẫn đến các cáo buộc hình sự, cũng như việc bắt giữ ở Canada của Meng Wanzhou, phó chủ tịch công ty và con gái của người sáng lập. Bà đã bị giam giữ tại Vancouver dưới hình thức quản thúc tại nhà trong gần ba năm, cho đến khi được phóng thích thông qua một thỏa thuận trì hoãn truy tố với chính phủ Mỹ.
Huawei cũng liên tục bị cáo buộc rằng thiết bị của họ được sử dụng để gián điệp. Công ty mạnh dạn phủ nhận điều này, nhưng có những bằng chứng trái chiều. Vào năm 2012, theo thông tin của Bloomberg News, các quan chức Úc thông báo cho đồng nghiệp của họ tại Mỹ về một cuộc xâm nhập tinh vi liên quan đến thiết bị của Huawei.
Các hacker từ các cơ quan gián điệp Trung Quốc đang sao chép số lượng lớn dữ liệu từ hệ thống viễn thông của Úc và gửi về Trung Quốc. Sự việc này được coi là đáng ngại đặc biệt vì mã được sử dụng trong cuộc hack được gửi qua cập nhật phần mềm của Huawei, cho thấy hoặc công ty đã chấp thuận hoạt động này hoặc nhân viên kỹ thuật của họ đã bị xâm nhập bởi các nhân viên tình báo.
Đáp lại những thông tin đưa ra, Huawei cho biết họ chưa từng được các cơ quan Úc thông báo về cuộc vi phạm, nhưng sự việc này đã xác nhận những nghi ngờ của các cơ quan tình báo Mỹ và Úc rằng các điệp viên của Trung Quốc đang sử dụng Huawei để tiếp cận vào các mạng của khách hàng. Việc phát hiện này đánh dấu sự bắt đầu của một nỗ lực ngoại giao tập trung từ cả hai quốc gia này nhằm làm chậm sự phát triển của Huawei.
Tại TDC, khi quá trình đấu thầu 5G bắt đầu vào cuối năm 2018, vẫn có những nhà quản lý có ảnh hưởng đã trải qua những khó khăn với Ericsson và vẫn mạnh mẽ ủng hộ Huawei. Tuy nhiên, những người khác cảm thấy không an tâm. Bên trong chính phủ Đan Mạch, một số quan chức đã phê duyệt hợp đồng năm 2013 cũng bắt đầu có nghi ngờ sau khi Huawei có vẻ tránh việc tuân thủ quá trình xem xét an ninh mà họ đã đồng ý. Trong nhiều trường hợp, TDC đã phải triển khai thiết bị và phần mềm của Huawei mà không được gửi đến Vương quốc Anh để kiểm tra vì những "trì hoãn hành chính".
Ngay sau cuộc họp với Lan vào ngày 5 tháng 3 năm 2019 bị hủy bỏ, Aalose - nhân viên cấp cao của TDC - đã ra lệnh điều tra nguồn gốc của vụ rò rỉ thông tin tại công ty của mình. Vì các nhân viên cấp cao của TDC đều có thể là đối tượng nghi ngờ, cuộc điều tra này đặc biệt nhạy cảm. Nhiệm vụ này được giao cho đội an ninh của công ty. Họ làm việc tại một trung tâm hoạt động nhỏ trong tầng hầm của một tòa nhà kế bên văn phòng điều hành của TDC.
Trong vòng vài ngày sau khi cuộc điều tra vụ rò rỉ bắt đầu, ban quản lý TDC đã quyết định họ không thể tiếp tục kinh doanh với Huawei. Vào ngày 7 tháng 3, ủy ban chiến lược 5G của TDC đã quyết định chấp nhận đề xuất của Ericsson.
Nguồn: Bloomberg