Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV - Hội Đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính) vừa có báo cáo Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính về kết quả khảo sát tình hình sát tình hình người lao động và một số đề xuất, tham mưu để hỗ trợ người lao động vượt qua khó khăn.

Trong tổng số 8343 người lao động tham gia khảo sát trên cả nước, có 31% đang ở trong tình trạng không có việc làm. Tỉ lệ này đã giảm so với trong bối cảnh Covid-19 (62% tại thời điểm tháng 8/2021 và 53% tại thời điểm tháng 10/2021), nhưng vẫn còn khá cao, cho thấy bối cảnh nhiều thách thức đối với thị trường lao động.

Xét theo ngành kinh tế chính, các ngành Kinh doanh bất động sản, Xây dựng và Du lịch, khách sạn, nhà hàng có tỷ lệ người lao động không có việc làm cao nhất, lần lượt là 53%, 44% và 43%. Còn xét theo địa phương thì TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương và Đà Nẵng là những tỉnh/thành phố có tỷ lệ người lao động không có việc làm cao nhất, đều trên 30%.

Nhận diện nguyên nhân không có việc làm của người lao động, có 32.4% người lao động không có việc cho biết rằng họ bị mất việc là do cơ sở sản xuất, kinh doanh đóng cửa, phá sản hoặc tạm ngừng kinh doanh, trong khi có 27.1% đưa ra nguyên nhân do cơ sở sản xuất, kinh doanh phải sa thải lao động để cắt giảm chi phí do không có đơn hàng. Xu hướng số lượng người lao động bị mất việc tại các doanh nghiệp không những không giảm đi mà tăng lên diễn ra từ quý IV/2022 sang quý I/2023 , và dự báo còn tiếp diễn trong các quý còn lại của năm 2023, khi theo kết quả khảo sát tình hình doanh nghiệp mới đây của Ban IV, trong số các doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động năm 2023, có đến 71.3% doanh nghiệp dự kiến sẽ phải cắt giảm quy mô lao động từ 5% trở lên.

Liên quan đến tình trạng rút BHXH một lần, có 14% người lao động tham gia khảo sát đã từng rút bảo hiểm xã hội một lần. Trong số này, 61% cho biết nguyên nhân là do không có nguồn tiết kiệm hoặc nguồn khác để bù đắp nguồn thu nhập bị mất khi không có việc, trong khi 14% lại là vì lý do lo lắng vào sự ổn định của chính sách bảo hiểm xã hội. Khi được hỏi về khả năng đóng lại BHXH, 48% số lao động từng rút BHXH cho biết không muốn đóng lại.

Liên quan đến vấn đề BHXH và rút BHXH một lần, kết quả khảo sát cho thấy xu hướng này còn chưa dừng lại khi mà người lao động vẫn có nguy cơ bị mất việc rất cao trong nửa cuối năm 2023 và phần lớn trong số họ ít có nguồn tài chính dự trữ để duy trì cuộc sống trước mắt.

Để hỗ trợ người lao động đồng thời giảm thiểu tình trạng rút BHXH một lần, kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, BHXH Việt Nam cùng các cơ quan hữu quan xem xét một số vấn đề chủ yếu: Nghiên cứu, cho người lao động sử dụng sổ BHXH để vay tiêu dùng ngắn hạn trong bối cảnh thu nhập giảm sút hoặc việc làm bấp bênh.

Ngoài ra, liên quan đến căn cứ tính đóng BHXH trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi, đề xuất giữ nguyên quy định hiện hành về căn cứ tính đóng BHXH, kết hợp với xác lập các biện pháp quản lý hiệu quả khác nhằm đảm bảo các mục tiêu toàn diện của chính sách đồng thời giảm áp lực về chi phí đóng cho cả người lao động và doanh nghiệp trong bối cảnh đối diện rất nhiều thách thức, khó khăn.