Theo BHXH Việt Nam, mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng BHXH và có chia sẻ giữa những người tham gia BHXH. Do đó, trong quá trình tham gia BHXH, nhiều trường hợp người lao động (NLĐ) có tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cao và số năm đóng BHXH dài nên khi nghỉ hưu có mức hưởng lương hưu khá cao.
Người hưởng lương hưu cao nhất từng đóng BHXH 200 triệu đồng/tháng
Hiện người hưởng lương hưu cao nhất cả nước là ông P.P.N.T, cư trú tại TP.HCM với gần 125 triệu đồng/tháng.
Trước khi nghỉ hưu, ông T. là Chủ tịch Hội đồng thành viên, kiêm Tổng giám đốc của một công ty. Tháng 4.2015, ông T. nghỉ hưu với mức lương hưu hơn 87,3 triệu đồng/tháng. Sau 5 lần điều chỉnh lương hưu của Nhà nước, đến tháng 6.2023, mức lương hưu của ông T. là 124,7 triệu đồng/tháng.
Lý giải thêm về việc ông T. có mức lương hưu cao như vậy, BHXH Việt Nam cho hay, để có được mức lương hưu này, ông T. đã có trên 23 năm đóng BHXH, trong đó, giai đoạn trước năm 2007 khi quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH theo mức lương thực tế (số tiền đóng BHXH không bị giới hạn mức trần), mức đóng BHXH của ông T. rất cao. Có những thời điểm, mức tiền lương đóng BHXH bình quân của ông T. là hơn 200 triệu đồng/tháng.
Khi luật BHXH năm 2006 có hiệu lực, từ tháng 1.2007 đến tháng 3.2015, người này luôn đóng BHXH ở mức cao nhất theo quy định, với mức tiền lương đóng BHXH bình quân là 15,4 triệu đồng/tháng.
Gần 2 năm trước thời điểm nghỉ hưu (mức lương cơ sở khi đó là 1,15 triệu đồng), mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của ông T. là 23 triệu đồng/tháng.
70% số người hưởng lương hưu đang nhận 3 - 7 triệu đồng/tháng
Theo BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 4.2023, cả nước có 471 trường hợp có mức hưởng lương lưu từ 20 triệu đồng trở lên. Trong đó mức hưởng từ 20 triệu đồng đến dưới 30 triệu đồng là 382 người; từ 30 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng là 80 người; từ 50 triệu đồng trở lên là 9 người.
Những người này đều làm việc trong các công ty tư nhân, công ty liên doanh, doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam, có thời gian đóng BHXH theo mức lương thực hưởng bằng tiền ngoại tệ hoặc tiền đồng Việt Nam ở mức cao (trước năm 2007) hoặc theo mức tối đa bằng 20 lần mức lương tối thiểu chung/mức lương cơ sở tại thời điểm đóng (từ năm 2007 trở đi, theo luật BHXH năm 2006).
Còn lại, khoảng 1,9 triệu người, chiếm 70% tổng số người hưởng lương hưu cả nước, đang hưởng 3 - 7 triệu đồng/tháng. Hơn 67.300 người hưởng lương hưu dưới chuẩn nghèo (chuẩn nghèo thành thị là 2 triệu đồng). Ngoài lương hưu, người già sau tuổi nghỉ hưu có thêm thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí với mức hưởng 95% khi khám chữa bệnh.
Tiền lương hưu cao hay thấp phụ thuộc vào số năm đóng và mức lương làm căn cứ đóng BHXH. Để rút khoảng cách lương hưu giữa người đóng cao với đóng thấp, luật hiện hành quy định tiền lương tính đóng cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở, tức 29,8 triệu đồng và tăng lên 36 triệu khi lương cơ sở tăng từ ngày 1.7.
Hiện Bộ LĐ-TB-XH đã đưa ra dự thảo Thông tư hướng dẫn điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hằng tháng. Theo đó, từ ngày 1.7.2023, mức tăng lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hằng tháng được đề xuất từ 12,5 - 20,8%, tùy theo nhóm đối tương.
Theo quy định lương hưu hằng tháng của NLĐ hiện nay, được tính bằng tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Tỷ lệ hưởng lương hưu (từ năm 2022) như sau:
Đối với lao động nam nghỉ hưu, cứ 20 năm đóng BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Đối với lao động nữ nghỉ hưu, cứ 15 năm đóng BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, NLĐ được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.