Hang động "nhả cá" cùng thời điểm mỗi năm

Có một hang động tên là "Lưu Ngư động" ở Thập Yển, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Hang động này có một miệng hố phun ra nước suối quanh năm. Hàng năm cứ từ 8 đến 10 ngày trước và sau dịp Tết Thanh minh, hang động này lại "nhả ra" hàng chục nghìn con cá. Người dân địa phương cho biết đây là hiện tượng xảy ra hàng năm nên họ thường chuẩn bị sẵn dụng cụ để bắt và đựng cá. Cá bắt được sẽ được dùng để nấu ăn hoặc bán.

Những con cá này khi mới rời khỏi hang động có màu trắng, sau đó chúng dần chuyển sang màu đỏ. Tới khi cá chuyển thành màu đỏ tươi thì chúng sẽ chết. Đặc biệt, những con cá này không giống những con cá khác ở Hồ Bắc. Chúng có hương vị rất thơm ngon, hầu như không có xương, chỉ có một xương sống chạy dọc lưng. Vì thế, người dân bắt được chúng thường dùng để nấu ăn cho người già và trẻ nhỏ.

Khi thông tin về hiện tượng lạ này lan rộng, hang động này đã thu hút rất nhiều du khách từ nhiều nơi đến tham quan. Tình trạng này đã kéo dài cho tới năm 2012, các nhà khoa học đã đến tận nơi để kiểm tra. Sau đó, sự thật về hang động "phun ra" cá đã được hé lộ.

Loài cá kỳ lạ "ẩn mình" trong hang động

Bất ngờ, các chuyên gia khi vừa nhìn thấy loài cá lạ trong hang động đã thốt lên rằng: "Chúng là hóa thạch sống. Bấy lâu nay mọi người luôn ăn loại cá vốn được quốc gia bảo vệ đấy." Khi biết được sự thật từ chuyên gia, những người dân địa phương không khỏi bàng hoàng.

Hóa ra những con cá mà hang động "nhả ra" là loại cá vây tia có tên khoa học là Scaphesthes macrolepis. Loại cá này còn được gọi là hóa thạch sống, chúng là loài động vật được xếp hạng bảo vệ cấp 2 của Trung Quốc. Sở dĩ chúng được gọi là hóa thạch sống bởi chúng vẫn giữ nguyên hình dáng không thay đổi từ giai đoạn trứng nước của lịch sử tiến hóa và không có bất kỳ họ hàng còn sinh tồn nào gần gũi. 

Theo cuốn "Thái Sơn dược vật chí", cá vây tia Scaphesthes macrolepis được gọi là cá vây đỏ Thái Sơn. Chúng được liệt vào một trong năm loại cá tiến vua có giá trị nhất thời xưa. Cá vây đỏ Thái Sơn là loài cá nước ngọt, thịt mềm, vị thơm ngon mà không tang. Chúng là món ăn bắt buộc phải có trong các bữa ăn của hoàng gia. Các hoàng đế Trung Quốc xưa thường đến Thái Sơn để thưởng thức loại cá này bởi chất lượng của cá vây đỏ Thái Sơn ở đây là cao cấp nhất.

Cá vây tia Scaphesthes macrolepis sống ở các khe suối trên núi cao từ 270 đến 1500m trên mực nước biển. Đặc biệt, người ta thường tìm thấy chúng ở các khu suối bắt nguồn từ các vết nứt dung nham và hang động karst. Khi mùa đông tới, chúng sẽ trốn dưới đáy nước từ tháng 10 và ra khỏi đó vào giữa tháng 4 năm sau. Nhiệt độ thích hợp để cá vây tia Scaphesthes macrolepis phát triển tốt là từ 4 đến 26 độ C, nếu thấp hơn 2 độ C hoặc cao hơn 28 độ C chúng sẽ chết.

Cá vây tia Scaphesthes macrolepis là loài ăn tạp, chúng chủ yếu ăn ấu trùng thủy sinh, tảo và các động vật không xương sống. Khác với các loài cá thông thường, miệng của cá vây tia Scaphesthes macrolepis có cấu tạo như một cái như một cái xẻng để chúng có thể dễ dàng lấy tảo bám trên bề mặt đá sỏi.

Giải mã bí ẩn hang động "phun ra" cá

Các chuyên gia đã giải đáp câu hỏi vì sao "Lưu ngư động" lại có thể "phun ra" một loài cá quý hiếm như vậy. Họ đã thực hiện một chuyến khảo sát để tìm hiểu vấn đề. Sau chuyến điều tra địa hình xung quanh hang cá, họ bất ngờ tìm thấy nhiều hang cá khác ở các ngôi làng xung quanh.

Tất cả những hang động này đều có điểm chúng là chúng là hang karst (hang đá vôi) lớn, lòng hang rất rộng, có nhiều măng đá, nhũ đá. Khu vực xung quanh các hang cá này có nhiệt độ trung bình hàng năm là 16 độ. Lượng mưa khoảng 770mm và thời gian không có giá lạnh là khoảng 250 ngày.

Vì vậy, những con cá vây tia Scaphesthes macrolepis đã chọn những hang động này làm nơi sinh sống của chúng. Chúng vào hang vào cuối mùa thu, đẻ trứng ở vùng thượng lưu và sau đó chui ra khỏi hang vào tháng 4 năm sau. Thời điểm này cũng vô tình trùng với Tết Thanh minh nên mới dẫn tới cảnh tượng hàng chục nghìn con cá cùng lúc "phun ra" từ hang động.

Sau khi được các chuyên gia cung cấp thông tin về tầm quan trọng của cá vây tia Scaphesthes macrolepis, người dân địa phương đã không còn bắt chúng để ăn. Nếu không có sự can thiệp kịp thời, loài cá này sẽ rơi vào cảnh cạn kiệt dẫn tới tuyệt chủng. Cuối cùng, người dân địa phương đã dựa vào hiện tượng hiếm có này để thu hút khách du lịch từ trong và ngoài nước tới tham quan.