Từ đó, câu hỏi được đặt ra là có thể chuyển trạng thái từ tất bật điều trị sang chủ động phòng ngừa những dịch bệnh này như một số bệnh truyền nhiễm đang lưu hành khác hay không?

Vấn đề này được quan tâm hơn, khi tại buổi làm việc ngày 23-6 với UBND TP.HCM, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho hay vừa có một công ty sản xuất vắc xin phòng bệnh tay chân miệng gửi hồ sơ đăng ký đến Cục Quản lý dược và dự kiến đến cuối năm vắc xin này sẽ được cấp phép.

Ca nặng nhiều, thuốc giới hạn

Số ca mắc tay chân miệng đã liên tục tăng trong tháng 5 và 6 năm nay. Trong tuần gần nhất, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết số mắc tay chân miệng đã tăng 26,5% so với tuần trước đó.

Tích lũy từ đầu năm, cả nước đã ghi nhận xấp xỉ 15.000 ca bệnh với 6 ca tử vong. So với cùng kỳ 2022, số mắc tay chân miệng giảm nhưng số tử vong lại tăng 3 ca và lý do theo đánh giá của các chuyên gia là do tỉ trọng ca mắc chủng EV71 (chủng gây bệnh cảnh nặng) chiếm tỉ lệ cao.

"Các giám sát vi sinh học phân tử hiện cho thấy chủng EV71 gây bệnh tay chân miệng tại miền Nam thuộc tuýp B5, đây là nhóm tác nhân cùng tuýp C4 gây bệnh cảnh nặng tại miền Nam từ năm 2011 đến nay" - báo cáo của Viện Pasteur TP.HCM cho biết.

Vì sao lại thiếu thuốc đặc trị? Do khó ở khâu nhập khẩu, sản xuất hay ở đâu mà cứ liên tục có tình trạng có dịch lại thiếu thuốc? Thông tin của Tuổi Trẻ cho biết thuốc Immunoglobulin là chế phẩm sản xuất từ máu, trong những năm dịch COVID-19 việc hiến - nhận máu gặp khó khăn dẫn đến sản xuất chế phẩm này cũng gặp khó theo.

Tuy nhiên, cũng có vấn đề liên quan đến khâu dự trù của bệnh viện khi nhiều bệnh viện không có dự trù (đặt hàng) nên khi có dịch và bệnh nhân cần thuốc thì chính đơn vị nhập khẩu cũng khó xoay xở.

Với dịch sốt xuất huyết, năm 2021 rất nhiều dịch truyền cao phân tử sử dụng cho bệnh nhân sốt xuất huyết nặng phải hủy vì hết hạn, có những bệnh viện đặt hàng số lượng lớn nhưng đến khi hàng về và không có bệnh nhân thì… họ không lấy hàng, nhà nhập khẩu bị ế, hủy hàng dẫn đến năm 2022 họ không nhập nữa.

Nhưng năm 2022 dịch sốt xuất huyết lại tăng cao và không có đủ dịch truyền cao phân tử cho bệnh nhân.

"Immunoglobulin điều trị tay chân miệng đặt hàng có thể sản xuất ngay (nếu có đủ nguyên liệu), còn dịch truyền cho bệnh nhân sốt xuất huyết thì đặt hàng 3-4 tháng mới có, nhà nhập khẩu rất ngại tình trạng bệnh viện hoặc là lấy rất nhiều nếu có dịch, hoặc là không lấy, năm nay thuốc đặc trị thiếu là vì vậy" - một chuyên gia chia sẻ.

Cơ hội nào cho vắc xin ngừa tay chân miệng, sốt xuất huyết?

Nhiều bệnh truyền nhiễm đang lưu hành ở Việt Nam hiện nay đều đã có vắc xin phòng ngừa. Như DPT-VGB-HiB phối hợp "5 trong 1" sử dụng trong tiêm chủng mở rộng phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm phổi và viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib; BCG phòng lao; Jevax và IMOJEV phòng viêm não Nhật Bản; bOPV phòng bệnh bại liệt và mới nhất là vắc xin phòng ngừa dịch COVID-19.

Trong khi đó, việc không có vắc xin nhưng dịch tay chân miệng, sốt xuất huyết là bệnh lưu hành, khó tránh khỏi đến mùa dịch lơ là là ca mắc tăng.

Chỉ riêng tại TP.HCM, từ ngày 19 đến 25-6 số ca mắc và nhập viện vì bệnh tay chân miệng tại TP.HCM tiếp tục tăng nhanh, song song đó bệnh sốt xuất huyết cũng có chiều hướng tăng dần.

Chỉ trong vòng sáu ngày, toàn TP.HCM ghi nhận 779 ca mắc bệnh tay chân miệng, tăng gấp đôi so với trung bình 4 tuần trước (360 ca). Số ca nhập viện điều trị nội trú và khám ngoại trú đều tăng lần lượt là 1,8 lần và 2,8 lần.

Cùng thời điểm này, TP.HCM ghi nhận có gần 200 ca mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue, tăng 18% so với trung bình 4 tuần trước. Vì thế hy vọng có vắc xin sẽ đỡ được những ca bệnh nặng, ca tử vong mỗi mùa dịch.

Nhiều năm trực tiếp điều trị cho bệnh nhân mắc tay chân miệng, bác sĩ Dư Tuấn Quy (Bệnh viện Nhi đồng 1) nói nhiều thời điểm cùng đồng nghiệp phải "căng mình" chăm sóc điều trị cho trẻ mắc tay chân miệng và sốt xuất huyết.

Vào thời điểm nóng bỏng năm 2018, mỗi ngày khoa nhiễm - thần kinh của bệnh viện tiếp nhận đến 240 ca tay chân miệng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Trung Hòa - giám đốc Trung tâm Y tế quận Gò Vấp (TP.HCM) - chia sẻ không vội kỳ vọng quá nhiều bởi nếu có vắc xin cũng chưa hẳn là "cây đũa thần" giải quyết mọi tình huống.

"Vắc xin gì, nước nào sản xuất, dành cho nhóm nào, chủng loại nào, hiệu quả ra sao là những vấn đề phải tìm hiểu thấu đáo dù có được vắc xin sớm là điều rất mừng, ai cũng chờ đợi" - ông Hòa nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Dương Hữu Thái - viện trưởng Viện Vắc xin và sinh phẩm y tế (IVAC) - cho biết hiện nay ở một số nước trên thế giới, vắc xin phòng sốt xuất huyết và tay chân miệng đã được đăng ký cấp phép.

Còn ở trong nước, theo ông, cũng có thể đang có các nhà sản xuất tìm cách phát triển vắc xin ở các mức độ khác nhau như sản xuất, hợp tác nghiên cứu hoặc gia công.

Khi trong nước chưa sản xuất được các loại vắc xin này, ông Thái cho rằng việc chủ động định hướng nhập khẩu vắc xin phòng ngừa là điều rất cần thiết.

"Việt Nam là quốc gia nằm trong bản đồ dịch tễ của các loại bệnh này nên việc có vắc xin phòng ngừa là việc rất cần tính toán, không nhất thiết phải sản xuất trong nước.

Dĩ nhiên, việc phát triển vắc xin không phải một sớm một chiều nhưng sẽ có nhiều con đường đi. Việc này nằm ở nhà hoạch định chính sách nhiều hơn, chứ không còn nằm ở các nhà sản xuất và nhập khẩu vắc xin" - ông Thái nói.

Theo Cục Quản lý dược, hiện có một công ty ở Đài Loan phát triển vắc xin ngừa tay chân miệng, Viện Pasteur TP.HCM đã tham gia khâu nghiên cứu ở Việt Nam.

"Không phải vì cần vắc xin mà đánh đổi vấn đề an toàn, hiệu quả của vắc xin, nhưng chúng tôi cũng đề nghị họ có thể nộp hồ sơ theo hình thức cuốn chiếu, tức là có dữ liệu nào, nghiên cứu nào, hồ sơ nào có thể nộp trước để xem xét trước.

Hiện chưa có kết quả nghiên cứu tại Việt Nam nhưng họ có nghiên cứu ở Trung Quốc trước đó và nhận định chủ quan của tôi cho rằng kết quả có thấy những "hứa hẹn" rằng có thể sắp tới sẽ có vắc xin này" - vị đại diện này chia sẻ.