Nhật sẽ đẩy mạnh quân sự để bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc chuyển sang thống nhất hòn đảo này với đại lục bằng vũ lực, tờ South China Morning Post ngày 3-6 dẫn lời cựu Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Matt Pottinger cho biết.
Ông Pottinger đưa ra nhận định trên trong một cuộc thảo luận với các quan chức hàng đầu khác của chính quyền Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Donald Trump vào ngày 1-6.
Ông Pottinger, được coi là một trong những kiến trúc sư chủ chốt của chính sách cứng rắn với Trung Quốc dưới thời ông Trump, nói rằng Nhật là nước đầu tiên đề xuất một liên minh bốn bên với Mỹ, Ấn Độ và Úc - hiện được gọi là "Bộ tứ" - như một chiến lược quốc phòng chống lại Trung Quốc.
Ông Matt Pottinger (phải) trong một lần tháp tùng Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Donald Trump. Ảnh: AFP
Vị cựu quan chức này cũng phản đối các ý kiến cho rằng chính quyền Mỹ tiền nhiệm đã làm căng thẳng quan hệ với Nhật và các đồng minh khác trong khu vực.
"Một số trụ cột chính trong chiến lược của chúng tôi ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là những ý tưởng mà chúng tôi đã mượn, điều chỉnh và chia sẻ và hợp tác với Nhật" – ông Pottinger nói với cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo và cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Robert O'Brien, trong cuộc thảo luận có tên gọi "Hội thảo về Chủ nghĩa hiện thực bảo thủ và an ninh quốc gia trong quan hệ Mỹ-Nhật".
"Vì vậy, toàn bộ ý tưởng về một định dạng tứ giác là một ý tưởng mà ông Shinzo Abe đã đưa ra trong lần đầu làm thủ tướng" vào năm 2006 và 2007” – ông Pottinger nói, nhấn mạnh chính quyền Mỹ tiền nhiệm đã “có ý thức” vận dụng và điều chỉnh ý tưởng về một khu vực Ấn Độ Dương -Thái Bình Dương tự do và cởi mở “từ suy nghĩ của các đồng minh thân cận nhất của chúng tôi ở Nhật”.
"Có một câu thành ngữ trong quân đội Nhật: Phòng thủ Đài Loan là phòng thủ cho Nhật' Và tôi nghĩ rằng Nhật sẽ hành động phù hợp" - ông Pottinger nói thêm.
Những bình luận của ông trong cuộc thảo luận do Quỹ Nixon tổ chức ở bang California, Mỹ, được đưa ra trong bối cảnh máy bay chiến đấu Trung Quốc liên tục xâm nhập khu vực nhận dạng phòng không tây nam Đài Loan, và sau cuộc họp tháng 3 của các nguyên thủ thuộc nhóm Bộ tứ.
Trong cuộc họp trực tuyến đó, Tổng thống Mỹ đương nhiệm Joe Biden, Thủ tướng Nhật Suga Yoshihide, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Thủ tướng Úc Scott Morrison đã thảo luận về "hành vi gây hấn" và "ép buộc" của Trung Quốc chống lại các thành viên của nhóm này và đưa ra một tuyên bố chung kêu gọi khu vực này gắn kết với các giá trị dân chủ cũng như tự do hàng hải và hàng không như những mục tiêu chính.
Ông Pottinger cũng chỉ trích đánh giá của các phương tiện truyền thông rằng bằng cách nào đó, chính quyền của Tổng thống Trump đã làm căng thẳng nặng nề các liên minh của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhấn mạnh ông Pompeo đã chủ trì cuộc họp Bộ tứ cấp nội các đầu tiên vào tháng 10-2020.
"Tôi chưa bao giờ thấy điều thực nghiệm được tạo ra nhằm gợi ý rằng các liên minh của chúng tôi đã làm bất cứ điều gì khác ngoài việc củng cố trong quá trình hoạt động của chính quyền Trump" - ông nói.
Phát biểu về khả năng Nhật hành động nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan được đưa ra giữa lúc các thành viên của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tại Nhật kêu gọi chính phủ nước này thảo luận cách ứng phó các tình huống bất ngờ có thể xảy ra liên quan đến Đài Loan.
Đài NHK ngày 2-6 đưa tin các thành viên của Ban Đối ngoại và Ủy ban Nghiên cứu Các vấn đề đối ngoại của LDP đã tổng hợp một loạt đề xuất cho chính phủ, nói rằng áp lực quân sự và kinh tế của Trung Quốc đối với Đài Loan đang ngày càng nghiêm trọng. Theo tài liệu trên, một cuộc xâm lược Đài Loan của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh của Nhật.