Thaco 'tiếp quản' HAGL Agrico và câu chuyện phía sau

V.Dũng

(KTSG Online) - Vào giữa năm 2020 HAGL Agrico đã chuyển nhượng bốn công ty thành viên cho Thaco với giá 9.095 tỉ đồng để tìm vốn đầu tư và ghi nhận khoản lãi nhằm tránh bị hủy niêm yết. Tuy nhiên, HAGL Agrico gặp khó khi thỏa thuận với ngân hàng về thanh toán nợ đến hạn để lấy lại giấy tờ của bốn công ty trên nên Thaco bất đắc dĩ phải tiếp quản công ty này.

Thaco cho rằng phải bất đắc dĩ mới tiếp quản HNG. Ảnh minh họa: DNCC

Đây là thông tin được ông Trần Bảo Sơn, Thành viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai - HAGL Agrico (HNG) chia sẻ tại buổi họp Đại hội cổ đông thường niên 2021 diễn ra mới đây. Tại cuộc họp, lãnh đạo Thaco cũng đã khái quát lại quá trình tham gia vào HAGL Agrico trong gia đoạn khó khăn của doanh nghiệp này.

HAGL Agrico ra sao trước khi Thaco tham gia?

HNG được thành lập từ năm 2010, và chỉ tập trung trồng các loại cây công nghiệp là cây cao su, cây cọ dầu với tổng diện tích 84.000 hecta, trong đó 8.900 hecta tại Việt Nam, 27.376 hecta tại Lào và 47.724 ha tại Campuchia. Kết quả hoạt động năm 2017 theo Báo cáo tài chính, thì tổng nợ của HNG là 22.129 tỉ đồng, vốn điều lệ của công ty là 7.671 tỉ đồng.

Tại năm 2018 mặc dù trước đó HNG đã được nhà nước tái cơ cấu các khoản nợ và lãi nhưng công ty đã bị mất thanh khoản nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ gốc và lãi vay đến hạn.

Trong khi đó, 100% vườn cọ dầu bỏ hoang phế, hơn 50% vườn cây cao su bị còi cọc, hư hại. Các vườn cây ăn trái đang ở giai đoạn trồng thử nghiệm bị sâu bệnh, xuống cấp, thu hoạch với năng suất kém do không có kinh phí để chăm sóc, chỉ duy nhất loại cây chuối là khả thi với diện tích đã trồng 4.658 hecta.

Ngoài ra dự án đầu tư sân bay Nọng Khang tại Lào với tổng mức đầu tư 75 triệu đô la (tương đương 1.500 tỉ đồng) theo hình thức cho chính phủ Lào vay và khấu trừ dần vào nghĩa vụ thuế, thuê đất tại Lào đã chi 1.357 tỉ đồng bị ngưng trệ do thiếu vốn.

Trong tình hình khó khăn về tài chính, để có nguồn vốn duy trì chăm sóc vườn cây, đầu tư trồng mới và thanh toán các khoản vay đến hạn, HNG đã mời gọi Thaco tham gia đầu tư với định hướng là tập trung cho HNG phát triển trồng cây ăn trái. Ngay sau đó, Thaco sở hữu 35% cổ phần của HNG, tương đương 3.890 tỉ đồng và tiến hành thực hiện tái cơ cấu tài chính.

Các giải pháp đầu tiên là Thaco thông qua công ty Đại Quang Minh mua lại và trả một số nợ thay cho HAGL Myamar là 6.000 tỉ đồng. Qua đó HAGL đã có tiền để cho HNG vay 2.187 tỉ đồng và THACO cũng cho HNG vay 1.703 tỉ đồng.

Đồng thời, Thaco đã mua ba công ty của HNG là Công ty Cao su Đông Dương và Công ty Đông Pênh tại Campuchia, công ty Cao su Trung Nguyên tại Gia Lai, với tổng diện tích đất 22.462 hecta, tổng giá chuyển nhượng là 7.623 tỉ đồng để giảm nợ tới hạn và tham gia khai thác quỹ đất đang để hoang hóa.

Theo Báo cáo tài chính của HNG đến ngày 31-12-2018 nợ giảm 2.274 tỉ đồng xuống còn 19.855 tỉ đồng, trên vốn điều lệ tăng lên 1.197 tỉ đồng thành 8.868 tỉ đồng, lỗ 660 tỉ đồng.

Như vậy qua năm 2019 tổng diện tích đất của HNG giảm 22.462 ha còn lại là 56.493 ha (trong đó 3.439 ha tại Việt Nam, 27.376 ha tại Lào, 25.678 ha tại Campuchia) và trồng mới thêm được nhiều loại cây ăn trái khác. Tổng doanh thu năm 2019 là 1.811 tỉ đồng, lỗ 2.444 tỉ đồng, nợ giảm 8.587 tỉ đồng và tổng nợ còn lại là 13.542 tỉ đồng; vốn điều lệ tăng 3.394 tỉ đồng lên là 11.085 tỉ đồng. 

Thách thức cho bên tiếp quản

Trong năm 2020, Thaco tiếp tục hỗ trợ cho HNG vay (không có tài sản đảm bảo, lãi suất bằng các ngân hàng thương mại) tổng số tiền 6.274 tỉ đồng để tiếp tục đầu tư trồng mới cây ăn trái. Tuy nhiên, các nông trường chưa có quy hoạch tổng thể, chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ dẫn đến tình trạng thiếu nước tưới và điện vào mùa nắng, ngập úng trong mùa mưa, hệ thống giao thông chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất và hậu cần (logistics)…

Đến giữa năm 2020, HNG đã bị thiếu hụt dòng tiền để thanh toán các khoản nợ đến hạn, thiếu tiền mua vật tư chăm sóc và đầu tư cho các hạ tầng kỹ thuật quan trọng là nước và điện. Tại Campuchia nhiều vườn cây bị xuống cấp nghiêm trọng.

Thaco tham gia mua lại bốn công ty thành viên của HNG để giúp doanh nghiệp này thoát hủy niêm yết. Ảnh minh họa: DNCC

Trước thực trạng đó, Ban lãnh đạo HNG và HAGL đã nhiều lần họp với Thaco để tìm giải pháp giải quyết các khó khăn. Theo đó, phương án đề ra là Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico) mua tiếp bốn công ty sở hữu các phần đất tại Koun mun (Campuchia) và tại Đắk Lắk, Gia Lai với diện tích đất 20.744 hecta và giá tiền là 9.095 tỉ đồng. Ngoài ra, HAGL Agrico vẫn còn nợ lại Thaco hơn 2.600 tỉ đồng (không tính lãi và hoàn trả từng phần trong 3 năm).

Phương án này chia sẻ hoạt động sản xuất nông nghiệp giữa Thagrico và HNG về diện tích cũng như địa bàn. Đồng thời giải quyết được khó khăn rất lớn và cấp bách là cứu lấy vườn chuối đã trồng đang xuống cấp nghiêm trọng. Hơn hết, đây là giải pháp mang lại lợi nhuận 1.076 tỉ đồng cho HNG, trong năm 2020 ghi nhận lợi nhuận 931 tỉ đồng và bù với khoản lỗ trong sản xuất kinh doanh ước khoảng 910 tỉ đồng để HNG có lãi trong năm 2020 để tránh bị hủy niêm yết và giảm nợ cho HNG.

Tuy nhiên, HNG và HAGL không thỏa thuận được với ngân hàng về thanh toán nợ để lấy giấy tờ đất của bốn công ty trên (đang là tài sản thế chấp nợ) để giao cho Thaco. Kết quả là doanh nghiệp của tỉ phú Trần Bá Dương đã bất đắc dĩ phải tiếp quản luôn HNG từ HAGL. Giao dịch được thực hiện thông qua việc tăng vốn cho HAGL Agrico để cấn trừ nợ, đồng thời có thêm vốn cho doanh nghiệp tiếp tục hoạt động kinh doanh giai đoạn 2021-2023.

Ngày 8-1 vừa qua công ty HAGL Agrico đã tổ chức họp ĐHĐCĐ bất thường để thông qua việc phát hành cổ phiếu với mục đích hoán đổi các khoản nợ 5.500 tỉ đồng với Thagrico. Thanh toán các khoản nợ đến hạn 1.914 tỉ đồng, trong đó nợ với các công ty liên quan của HAGL là 703 tỉ đồng.

Tuy nhiên, theo Luật Chứng khoán mới năm 2021 thì việc phát hành cổ phiếu để hoán đổi nợ chưa thực hiện được vì phải được Đaị hội đồng cổ đông thông qua Báo cáo tài chính năm 2020 đã được kiểm toán. Nên việc tăng vốn theo cuộc họp ĐHĐCĐ bất thường ngày 8-1 là không thực hiện được do thiếu vốn, Thagrco đã cho HNG vay thêm 1.004 tỉ đồng, tổng nợ Thagrico đến 31-5 là 7.278 tỉ đồng.

Cũng tại đại hội lần này, ban lãnh đạo đã trình cổ đông kế hoạch tăng vốn điều lệ thêm 7.415 tỉ đồng, lên mức 18.500 tỉ đồng thông qua phát hành cổ phiếu hoán đổi nợ với Thagrico trước đó.

Theo ban lãnh đạo, năm 2021, công ty vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn. Trong đó, tổng diện tích đất do HAGL Agrico quản lý còn lại là 35.749 ha. Do vẫn tồn tại nhiều khó khăn trong hoạt động khai thác các vườn cây, ban lãnh đạo HAGL Agrico dự kiến doanh thu cả năm nay sẽ đạt 1.465 tỉ đồng và lỗ sau thuế 84 tỉ đồng.